4Noem TWEE dinge wat die vrou gehad het. (2)
5Waarop, dink jy, hoop die vrou? (1)
6Alhoewel ’n teleskoop jou toelaat om hemelliggame wat ver van die aarde is – soos die maan, sterre en selfs enkele planete – te sien, kan jy nie alles daarop in detail sien of bestudeer nie. Die SALT-teleskoop, een van die modernste teleskope wat in Sutherland is, kan jou vermoedelik wel so ver as ’n kersvlam op die maan laat sien.
Is die volgende stelling WAAR of ONWAAR? Die vrou in die limeriek se teleskoop sal haar in staat stel om die man op die maan raak te sien – as hy regtig bestaan. Motiveer jou antwoord. (1)
7Noem TWEE wyses waarop die laaste reël beklemtoon word. (2)
8Evalueer die vrou se optrede in die slotreël ten opsigte van die hoop wat sy in versreël 3 in haar hart gehad het. (2)
9Alhoewel die vrou hoop het dat daar ’n verhouding kan ontstaan, is hierdie hoop ironies. Gee ’n rede om hierdie stelling te bewys. (1)
10Kyk na die laaste woord in elke reël en skryf die eindrymskema neer. (1)
11Hierdie limeriek het nie net die eindrym aabbanie, maar ook halfrym. ’n Voorbeeld is in versreël 2, waar alliterasie voorkom.
11.1Definieer (gee ’n definisie van/omskryf) die begrip alliterasie. (1)
11.2Skryf versreël 5 neer en dui die klanke wat allitereer aan. (1)
11.3Onderstreep die korrekte antwoord.
Een van die funksies van alliterasie soos dit hier gebruik word, is:
A.klanknabootsing.
B.sodat die gedig makliker lees.
C.omdat dit beter klink.
D.om die woorde te beklemtoon deurdat dit met mekaar verbind word. (1)
12Wat is die tema van hierdie limeriek? Wenk: Hou dit waarmee die spot gedryf word in gedagte. (1)
13Wat, dink jy, sal die gevolg wees van die vrou wat hoop verloor het? (1)
14Kan jy met die vrou identifiseer? Verduidelik jou antwoord. (1)
[20]
SAMEVATTING/TOEPASSING
Die vrou word as karikatuur geskets omdat sy hoop vir en op iets wat nie eens bestaan nie, en ook omdat die hoop slegs van haar kant af kom. Tog is hierdie eensydige, hopelose liefde ’n algemene verskynsel – veral onder tieners.
Al wat sy gehad het om aan hierdie denkbeeldige verliefdheid vas te klou, was die hoop dat dit tog bestaan of dat dit kan uitwerk en ’n teleskoop – wat beklemtoon hoe ver buite haar bereik dit is.
VERRYKING
Verhoudings is ’n integrale deel van die lewe. Onbeantwoorde liefde – of gevoelens wat slegs van een kant af kom – is beslis nie so skaars nie. Gaan kyk gerus die fliek Mooirivier.
WENKE VIR ONDERWYSERS
•So skryf jy ’n limeriek: http://storiewerf.co.za/skryf/limericke_philipdevos.htm
•Inligting oor die SALT-teleskoop by Sutherland: http://www.mieliestronk.com/saltskoop.html
•How to See the Moon: Telescope Viewing Tips: http://www.space.com/14296-moon-telescope-viewing-skywatching-tips.html
•Hoe om onbeantwoorde liefde te hanteer: http://www.wikihow.com/Deal-With-Unrequited-Love
•How to write a limerick: https://www.youtube.com/watch?v=t3OeU8GGusM
•Voorbeelde van Engelse limerieke op YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=qQI7rKVqVns
•Onderhoud met Philip de Vos op YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=zJ6XbDMQqVA
die gebreekte snaar deur Diä!kwain/Antjie Krog
(Bl. 28 in Vers en vlam)
WAAROOR GAAN DIE GEDIG?
Die spreker is ’n San-jagter in gevangenskap. Nie net is sy boog se snaar, en moontlik ook sy musiekinstrument s’n, gebreek nie, maar veel egter is die hartsnaar wat simbolies gebreek is – deur mense. Die mense laat hom ontuis en vreemd voel. Hy voel kwesbaar en blootgestel aan dít wat die mense aan hom gedoen het.
The speaker is a San hunter in captivity. Not only is the string of his bow broken and his culture taken away from him, but far worse is his heart broken by people. The people made him feel uncomfortable and strange and that is why he feels vulnerable and exposed.
NOG WOORDVERKLARINGS
r. 2 gebreek (broken): stukkend gemaak
r. 3 daarom (therefore): om dié rede
r. 5 as gevolg daarvan (as a result of): daarom
r. 7 geluid (sound): klank
r. 7 lug (air)
r. 16 vreemd (strange): onbekend
LEES DIE GEDIG
Voordat jy die gedig op bl. 28 lees, gaan lees weer die agtergrond van Diä!kwain op bl. 26–27 in Vers en Vlam. Verbeel jou jy hoor hoe ’n San-jagter soos Diä!kwain die gedig voorlees en probeer sy gevoel van vervreemding as gevolg van gevangenskap visualiseer.
Die manier hoe die gedig saamgestel is (die uiterlike bou) sluit goed aan by die eenvoudige en ongeletterde San-spreker. Let op dat daar nie hoofletters is nie en dat daar slegs een leesteken is (die punt in versreël 7). Daar is ook nie ’n vaste rym nie en sinne is vreemd saamgestel. Voegwoorde (soos “daarom”, “want”, “omdat” en “as gevolg van”) probeer aan die leser verduidelik hoekom die spreker verlate voel.
As iemand die gedig aan jou kan voorlees, luister hoe die assonansie en alliterasie en die herhaling van veral die voegwoorde en “die snaar gebreek” ’n sekere musikaliteit aan die gedig verleen. Dit sluit aan by die San-spreker in wie se kultuur liedere gebruik is om boodskappe en gevoelens oor te dra.
Die herhaling van “vir my” beklemtoon ook hoe afgesonder hy voel van ander mense.
ONDERRIGVRAE OOR DIE GEDIG
Met die gedig langs jou, beantwoord die volgende vrae:
1Die titel “die gebreekte snaar” kan verskillende betekenisse inhou. Pas die verduideliking in kolom B by die interpretasie in kolom A.
| Kolom A: Interpretasie | Antwoord | Kolom B: Verduideliking |
| 1.1 Die jagter se boogsnaar (bowstring) het gebreek. | A.Mense het sy gevoel vir ander mense vernietig. Die mense wat hom gevange geneem het, is die rede hoekom hy nie meer kan jag en sy kultuur beoefen nie en daarom is die verhouding wat hy met hulle kon hê, verbreek. Die hartsnare wat gebreek het, kan ook daarop wys dat hy nie meer kontak met sy geliefdes of stamlede het nie omdat die mense hom nou as gevangene weghou van hulle af. | |
| 1.2Die San-spreker se musiekinstrument se snaar het gebreek. | B.Omdat sy wapen gebreek het, kan hy nie meer jag en kos aan sy stam voorsien nie. Hy beteken as jagter nou niks nie. Omdat hy in gevangenskap is, het hulle sy doel in die lewe – om te jag – van hom af weggevat en daarom voel hy asof hy nêrens meer hoort nie. | |
| 1.3Die snaar wat gebreek het, verwys simbolies na hartsnare. | C.In Afrika-kulture is musiek ’n groot deel van die stam se kultuur. As die snaar van die musiekinstrument dus gebreek is, is daar ’n deel van die kultuur waaraan die spreker nie meer kan deelneem nie. As gevangene het hulle ook sy kultuur van hom af weggevat. |
(3)
2Onderstreep die korrekte antwoord om die stelling te voltooi. (1)
Die rede hoekom die spreker sê dat mense die snaar gebreek het, is omdat hulle:
A.sy boogsnaar in die middel gebreek het.
B.sy musiekinstrument se snare gebreek het.
C.hom doodgemaak