Deborah is gewoond aan die liefdesgebaartjies tussen haar ouers en slaan min ag daarop. Sy gaan sit in haar pa se leunstoel en tel die Herald op wat sy vroeër gelees het. Haar oë glip vinnig oor die hoofopskrif:
FERREIRA’S CAMP TO BE NAMED JOHANNESBURG
GOLD RUSH TO WITWATERSRAND
Terwyl sy lees, oorreed Heinrich sy vrou om vir hulle klavier te speel. Alisha gaan sit by die instrument, en sagte, weemoedige klanke klink op uit die vleuelklavier wat hy vir haar uit Duitsland laat kom het.
Deborah is skaars bewus van die musiek wat die kamer vul. Die berig in die koerant fassineer haar. Mense stroom in hul tienduisende na die nuwe goudvelde … goudvelde veel ryker as dié wat in die Oos-Transvaal ontdek is. President Kruger het ’n dorp laat proklameer … sy wonder na watter Johannes dit vernoem is.
Sy lees voort en wonder waarom mense agter goud aanstroom na ’n onherbergsame gehuggie waar daar glo skaars enige water is.
Later die aand, ná Ma-Fytjie haar vir die nag geskik het, lê Deborah nog na die flikkerende kerspit en kyk. Half aan die slaap dink sy weer aan die plek met die naam Johannesburg. Sy probeer haar dit inbeeld: ’n dorpie tussen kliprantjies met te veel mense. ’n Barre vlakte waarop wit tente oral paddastoel.
Maar uiteindelik is dit Vlam wat haar gedagtes oorheers. Net môre sal sy die belangrike gebeurtenis in haar dagboek aanteken: Op die 16de September 1886 het Pa vir my Vlam present gegee … Sy raak aan die slaap met ’n glimlag om haar mooi, jong mond.
Hoofstuk 2
Kurt Gottfried Mannheim se leeuekop buig oor die brief uit die dekaanskantoor van die universiteit van Oxford wat hy pas ontvang en gelees het. Met misnoeë op sy gesig soek hy na die datumstempel. 30 Junie 1887. Dit het meer as vier maande geneem om Johannesburg te bereik.
Die enkele vel deel Kurt beleef mee dat sy seun, Karl Mannheim, versoek is om die universiteit vanweë onbetaamlike gedrag te verlaat.
Geskors! Vernedering en woede brand in Kurt se bors. Hoeveel keer in die verlede moes hy nie al sy seun se kastaiings uit die vuur krap nie?
Hy kom orent agter die olmhoutlessenaar wat onvanpas lyk in die byna Spartaans gemeubileerde sinkkantoortjie van Mannheim Enterprises. Sy skouers is geboë. Ingedagte kies hy koers na die deur wat uitloop op ’n smal veranda.
Met oë wat weinig waarneem, betrag hy die myners wat ’n swaar ertstrollie op die blinkende ysterspoor nader sleep. Die span Zoeloes wat hy twee maande gelede in Natal gaan werf het, sing ’n eentonige beurtsang wat hy nie verstaan nie. Die sweet blink op die donker, gespierde lywe wat krom beur aan die swaar massa van die vrag gouderts.
Goud. Sy goud.
Hy het grond opgekoop lank voor die spul rowe snuf in die neus gekry het omtrent die ryk rif van die Witwatersrand.
Hy onthou die gevoel van onrus destyds. Het hy moontlik ’n oordeelsfout begaan met sy spekulasies? Was hy ’n gek om die stories te glo van die Duitse prospekteerder, Carl Lausch, wat hy in Kimberley raakgeloop het?
Drie jaar lank het die gerugte dag vir dag gewissel van blote versinsels oor towergoud tot legendes oor onontginde rykdomme wat net wag om blootgelê te word.
Kurt het ná sy gesprek met Lausch die risiko geneem en plase begin aankoop. Eers was dit Langlaagte en Rietfontein, daarna het vier ander gevolg. Grond was in daardie dae betreklik goedkoop.
Toe begin die gewag.
Die plase het gaandeweg verwaarloos. Onkruid het deur die misvloere van die verlate opstalle opgekom en saadgeskiet. Kurt se ongemak het toegeneem, nie soseer oor die geld wat hy moontlik kon verloor nie, maar omdat hy nie die moontlikheid kon verduur dat hy dalk ’n oordeelsfout begaan het nie.
Kort voor Desember het hy in sy kantoor in Kimberley gehoor van ’n suksesvolle nuwe jong geoloog, George Harris. Hy het Harris dadelik laat opspoor en hom oorgehaal om op die Mannheim-grond te kom prospekteer.
Skaars ’n maand later kom Harris opgewonde by Kurt aan met bonkige mineraalmonsters, ruimskoots gestreep met die edelerts. Lausch se teorie is bevestig! Die gouderts op Kurt se plaas, Langlaagte, was van ’n ongeëwenaarde ryk gehalte. Die geheime rykdom van die Witwatersrand is ontdek.
Kurt was tevrede. Sy Midas-instink het hom vir die soveelste keer nie in die steek gelaat nie. Van jongs af het hy in die ruwe skool van oorlewing waarin hy gebore is, geleer dat oordeelsfoute ’n luukse is wat hy hom nie kan veroorloof nie. Daarom is hy wat hy vandag is: ’n baie ryk man.
Afgesien van sy belang in sy goudmyne, is daar die Mannheim Enterprises-aandele in die Krupp-wapenfabriek in Duitsland, wat tans deur die Bank van Berlyn vir hom behartig word. En verder is daar die florerende klerefabriek in Aachen.
Kurt frons. Hy oorweeg dit in hierdie stadium sterk om die fabriek te verkoop. Kort gelede het hy juis ’n goeie aanbod daarvoor ontvang. Aachen is ’n gedeelte van sy verlede wat hy wil toesluit soos mens ’n grafkelder toesluit ná jy iemand daarin weggelê het. Dit was daar waar hy sy eerste fortuin gemaak het.
Dit is ook daar waar Kurt, gebore Kurt Gottfried Götz, sy vrou, die aristokratiese Jutta Mannheim, ontmoet het en die naam Mannheim aangeneem het nadat hulle getroud is.
Vir Jutta se verarmde vader was die voortbestaan van die familienaam baie belangrik en hy het Kurt versoek om die naam aan te neem aangesien hy self geen seuns gehad het nie. Vir Kurt was dit eintlik om ’t ewe. Wat het die naam Götz in elk geval met hom te make? Dis aan hom gegee deur die priester wat hom as vondelingseuntjie op die kerktrappe gevind het. Maar finansieel gesproke het die naam Mannheim vir hom geluk gebring. Dit het deure oopgemaak.
Sy privaat lewe, daarenteen, het ’n nagmerrie geword. Die hooghartige Jutta het hom nooit laat vergeet dat sy benede haar stand getrou het nie, en dit boonop met ’n parvenu wat sy geld gebruik het om vir hom ’n naam te koop. Hy is bolangs aanvaar in die Mannheims se sosiale kringe, maar Kurt het geweet daar word agter sy rug met hom die spot gedryf.
Hy het al hoe meer afgesonder geraak, en hom daarom met hernude dryfkrag beywer vir die familieonderneming, die klerefabriek. Die fabriek in Aachen het spoedig dividende begin afwerp en Kurt het die omset drievoudig vermeerder. Sy eie fortuin wat hy daarin belê het, het verdubbel. Ten spyte van sy finansiële welvaart het die ongelukkige Kurt gedurende daardie jare gevoel asof hy die eensaamste mens op aarde is.
In ’n doelbewuste poging om te ontsnap aan die pynlike gedagtes aan die verlede, haal hy sy goue sakhorlosie uit die sysak van sy grys onderbaadjie. Die nagskofwerkers sal aanstons begin aantou uit die sinkkampongs wat hy laer af vir hulle opgerig het.
Maar Kurt slaag nie daarin om hom van sy gedagtes aan die verlede te bevry nie. Die gesig van Jutta met haar vlasblonde hare en gesonke, donkerblou oë brand vir ’n kort oomblik agter sy ooglede. Hy het haar tog op sy eie manier liefgehad. Dit was sy ondergang.
Of sy ooit ’n greintjie van ’n soortgelyke gevoel vir hom gekoester het, is te betwyfel. Hy glo dat hy vir haar bloot as ’n soort verskaffer aanvaarbaar was, die een wat haar in weelde moes hou om te vergoed vir die vernedering wat sy moes verduur deur haar bed met iemand so ver benede haar stand te moet deel.
Niks uit sy vroeëre ongelukkige huweliksjare het egter opgeweeg teen die hel wat op hom gewag het ná hul dogtertjie, Lizel, se dood nie. Jutta het hóm daarvoor blameer, en hy is deur sy eie selfverwyt verteer. Die toiingrige oorblyfsels van hul reeds voddige huwelik het toe finaal uitmekaargerafel.
Kurt het dit oorweeg om Jutta te verlaat, maar hy het nie. Sy was toe reeds ’n baie siek vrou. Later, toe sy vir Karl ’n gevaar geword het, het haar dokters hom selfs aangeraai om haar permanent in ’n inrigting te laat opneem. Vir Kurt was dit egter nie moontlik nie. Hy het Karl weggestuur na sy grootmoeder en tantes, en Jutta met die hulp van hul getroue bediendes bygestaan en verduur tot die dag van haar dood.
Waarom