Die tandarts vind géén verskil nie.
Dis tog nie moontlik nie, sê hy vir homself. Selfs al is hierdie man die beste toneelspeler in die wêreld, selfs al het die beste plastiese sjirurg in die wêreld sy hele voorkoms verander, dan moet daar tog iewers ’n verskil sigbaar wees. Behalwe nou in die man se mond.
Die tandarts wonder of hy nie waansinnig word nie. Of die valse minister se besoek nie net ’n nagmerrie was nie. Maar drie dae ná die besoek bel die lyfwag. Hy sê nie sy naam nie, hy herhaal net die woorde waarmee hy die tandarts in sy glansende wit spreekkamer gedreig het: “Hou jou mond. Anders sal jou vrou se mond gesnoer word. Of jou dogters se mooi mondjies …”
Omdat die tandarts vir niemand kan vertel wat hy gesien het nie, skryf hy die ongelooflike storie neer en steek die vel papier weg agter ’n portret wat in sy spreekkamer hang. ’n Stillewe wat sy kunstige dogter geskilder het. (Slim, nè? Nou hoef ek nie my speurverhaal se titel te verander nie. Stillewe klink nou eenmaal meer classy as Verlore tande.) En omdat hy ’n voorgevoel het dat hierdie kennis hom sy lewe gaan kos, waarsku hy een aand aan tafel vir Fabienne om tog nooit van die stillewe ontslae te raak nie.
“As ek miskien iets oorkom,” mompel hy terwyl hy aan die wit boud van ’n plomp plaashoender hap, “moet jy dit altyd naby jou hou.”
Fabienne is verbaas oor dié ernstige versoek. Maar ook nie só verbaas nie. Haar pa is mos maar ’n ernstige tandarts.
“Ek is seker Pappa sal nie sommer iets oorkom nie.”
“Maar ás iets gebeur. Belowe my.”
Fabienne belowe. Sy is haastig om haar suster se nuutste sjokoladepoeding te proe. (Dis nie die storie waarin Fabienne haar eetlus verloor nie, liewe leser. Dis die storie waarin Fabienne haar vader verloor.) Drie dae later verdwyn die tandarts, sonder ’n spoor, op pad van sy glansende wit huis na sy glansende wit spreekkamer. Fabienne onthou wat haar pa oor die stillewe gesê het en gaan haal die portret in sy spreekkamer. Toe sy dit in haar eie kamer ophang, merk sy dat iemand met die raam gepeuter het. Só ontdek sy die vel papier wat die tandarts weggesteek het.
Sy wys dit vir die polisie wat wyd en syd na haar pa soek. Die polisie reken hy het ’n senu-ineenstorting gehad. ’n Indringer in die Minister van Appels en Pere se lyf! Verbeel jou! Fabienne se ma met die groen vingers en Fabienne se suster met die suikervingers stem saam dat die tandarts die laaste paar dae voor sy verdwyning nie soos ’n normale man opgetree het nie.
Maar kyk op sy rekenaar, sê Fabienne, daar moet tog ’n grafiese voorstelling van die minister se tande wees! Die polisie vind die minister se lêer en vergelyk dit met die minister se tande. Alles klop. Iemand het met die rekenaar gepeuter, dink Fabienne. Of anders het haar pa sowaar waansinnig geword.
Liewe leser, wat sou jy geglo het as jy Fabienne was? Belangriker: Wat sou jy gedóén het?
5. Digterlike vryheid
“Gaan ons nou Naam, van, dier, dorp speel?” vra Amos ná aandete, ongeduldig, terwyl ek en hy skottelgoed was.
Mana het ons in werkspanne ingedeel. Nog een van haar pogings om ons as gesin saam te snoer. Nog ’n manier om die vakansie in ’n strafkamp te verander, meen Yann. Werkspanne met gemengde gene, soos Mana dit noem. As ek en Tibo saam moet skottelgoed was, sal ons dalk ’n kliek vorm teen Beyers se seuns. Ek weet nie waar sy haar idees optel nie. As ek en Tibo saam moet skottelgoed was, sal ons aanmekaar stry oor messe wat nie goed gewas is nie en borde wat nie behoorlik afgedroog is nie. Presies soos ek en Amos maak. Niks met gene te doen nie.
“Nie nou nie,” sê Mana, uitgestrek op die rusbank, terwyl ek ’n sopkastrol staan en skuur. “Beyers gaan eers vir ons ’n paar gedigte lees.”
Ek dog eers dis weer ’n nuwe grap. Maar dan sien ek dat Beyers sowaar deur Groot Verseboek 2000 sit en blaai. So ’n swaar blou baksteen van ’n boek.
“Wie se idee is dít nou?” mompel Yann met ’n mismoedige uitdrukking.
Verstaan my mooi, Beyers kan ’n gedig lees dat jou kleintongetjie krul van lekkerkry. Ek het hom al in aksie gesien, voor ’n saal vol mense wat aan sy lippe hang, maar dis nie die soort ding wat hy ooit by die huis doen nie. Ons is nie die soort gesin wat saam gedigte lees nie. Kry mens nog sulke gesinne? Mana dink blykbaar so.
“Watse gedigte?” vra Tibo wantrouig. “Goed wat ons ken?”
“Net wat julle wil,” sê Beyers. “Oud, nuut, hartseer, snaaks …”
“Nie hartseer nie,” sê Tibo. “Ek is klaar hartseer oor ek nie kan TV kyk nie.”
Hy lyk nogal droewig soos hy daar sit, in ’n bondeltjie op die vloer voor die koolstoof, so na aan die hitte as wat hy kan kom sonder om sy klere aan die brand te steek.
“Ek verstaan,” sê Beyers. “’n Hartseer gedig sal meer wees as wat vlees en bloed kan verduur.”
“Ook nie te oud nie,” sê Amos terwyl hy ’n vadoek halfhartig oor ’n bord vee. “Ek sukkel met daardie outydse Afrikaans.”
“Ook nie te nuut nie,” sê Mana. “Verkieslik nie een van daardie nuwe gedigte vol vloekwoorde en dinge wat nie vir kinders se ore bedoel is nie.”
“En tog net nie politieke protes nie!” roep Yann uit.
“Wat het jy teen politieke protes?” vra Beyers.
“Dis boring,” sê Yann en druk sy oorfone op sy kop.
Sy oë word amper onmiddellik wasig. Die meisies by die skool is mal oor my stiefbroer se oë. Bloublasieblou met swaar swart wenkbroue en lang swart wimpers. Sharon het op ’n keer vir my gevra of hy nie dalk sy wimpers kleur nie. Ek het my sommer vererg. My pa mag dalk maskara dra, maar dit beteken nog nie dat al my manlike familielede met hulle wimpers lol nie.
“En wat van jou musiek?” Beyers praat harder as gewoonlik om seker te maak Yann hoor hom bo die geraas in sy ore. “Baie daarvan is tog ook politieke protes?”
“Solank daar ’n beat is,” sê Yann, “is dit oukei. Gedigte het nie ’n beat nie.”
“Goed,” sug Beyers. “Nou het ons ou gedigte, nuwe gedigte, politieke gedigte en hartseer gedigte uitgeskakel. Wat bly oor?”
“Miskien moet ons eerder Naam, van, dorp, dier speel?” stel Amos hoopvol voor.
Op die ou end, liewe leser, ignoreer Beyers al die voorskrifte en lees presies wat hy wil. Een of twee oues, een of twee nuwes (met vloekwoorde en al), ’n bietjie politiek, ’n bietjie droewigheid, ’n paar wat ons lekker laat lag. Selfs Yann wat kamstig dikmond na die koolstoof staar, sit daar met ’n grinnik op sy bakkies.
En ek voel hoe ’n idee in my maag begin borrel. Dis waar al my beste idees altyd begin. In my maag.
Miskien moet ek eerder ’n digter word.
Vergeet van speurverhale. Ek weet in elk geval nie hoe op aarde Fabienne die valse Minister van Appels en Pere gaan vastrek nie.
Terwyl ons vanoggend weer deur die fynbos moes marsjeer, het ek gewonder of die minister met die verkeerde tande nie dalk ’n alien kan wees nie. ’n Wese van ’n ander planeet wat die minister se lyf oorgeneem het. Toe dog ek maar dan kan al die ander ministers se lywe mos ook oorgeneem word! Dan kan die hele parlement mos vol aliens wees!
Toe ek vir Beyers vra of hy ’n storie sal lees waarin die parlement deur aliens oorgeneem word, toe grinnik hy en sê nee, dit klink heeltemal te na aan die werklikheid. En hy stap fluitend voort. In so ’n vrolike bui dat jy sou sweer sý lyf is deur ’n alien oorgeneem.
Nou sit ek op my bed, langs ’n flikkerende kers op ’n omgekeerde boks, en wonder waaroor ek kan dig. Ek sien niks in die kamer wat my inspireer nie. Dis ’n baie basiese vertrek, omtrent so groot soos ’n tronksel, met ’n kaal houtvloer, twee bewerige ysterkatels en vier hake waaraan ’n