Verdomde trane stoot op agter my kykers en dis die ou scenario van ’n damwal wat wil bars en ’n stroom woorde wat verwoed alles in sy pad saamsleep; die soort uitbarsting wat Fred so die herrie in maak dat hy sommer opstaan en loop.
Die gedagte aan Fred se kwaai gesig laat my dadelik bedaar, my die stortvloed woorde en trane genadiglik ingesluk kry. Ek en Wanda kyk mekaar stilswyend aan, en toe leun sy vooroor, steek haar hande na my uit, soos na ’n drenkeling, verbeel ek my, haar palms na bo. “Vat my hande, Kleintjie,” sê sy.
My binneste ruk. Die toenadering is te gou; sy is so kalm en ooglopend gretig om te help met raad en nou ook daad.
“Kleintjie, dis doodnatuurlik om ’n bietjie onseker te voel. Ek gaan probeer om ons sessies so stresvry moontlik te maak.” Sy klink so vol begrip vir my noute. “Soms het mens ’n vertrekpunt nodig om aan die gang te kom en ek wil jou graag help om by daardie punt te kom.”
My reaksie hierop is om haar aan te staar. Ek is uiteraard so belemmer deur ou, struikelende emosies dat ek sukkel om sinne, samehangende gedagtes en selfs woorde saam te flans.
“Laat ek verduidelik,” sê sy, soos vir ’n kind.
Ek knik.
“Ons gaan hande vashou en ek gaan ’n woord of twee sê, dan kan jy my hande so effentjies of so hard druk soos jy wil. Hoe harder jy druk, hoe dieper lê die pyn op daardie gebied. Sien jy kans?”
Dit klink eenvoudig genoeg. Ek knik weer, sê ek sien kans en steek my hande na haar uit, stadig, steeds huiwerig.
“Is jy gereed?” vra sy.
Ek sê amper onhoorbaar ja. Let the show begin.
“Indien jy enigsins ongemaklik voel, kan jy jou hande terugsit op jou skoot.”
Dankie, maar ek wil nie lafhartig voorkom nie, vat haar hande styf vas en met afgryse voel ek hoe die sweet in my oksels en agter my nek uitslaan, weet ek bevind my op onbekende terrein. Die gevoel wat in my binneste opwel, is ’n ou gevoel, ek is besig om ’n angsaanval te kry, kan sy nie sien nie? My hande sweterig, my asem gejaagd, my oë verstar.
Uithou, uithou …
Toe maak sy haar hande stadig los uit my greep, en ek trek myne terug, sit terug.
Wanda skink ’n glas water en gee dit vir my aan. My mond voel soos kladpapier en ek sluk gretig, drink die glas leeg, ergerlik dat die onbekende my so kan beduiwel.
“Dis net natuurlik dat mens ’n mate van angs ondervind as jy die onbekende betree,” sê sy, sit haar palms nou plat op haar lessenaarblad.
Kan die vrou régtig gedagtes lees?
“In jou gedagtes is jy onseker wat aangaan …” die sin bly hang.
“Ja, ek wás bang, ek is jammer,” sê ek, hoor die trilling in my stem.
“Kleintjie, die enigste rede waarom ek dié metode van kommunikasie gebruik, is omdat mens soms bang is om jou gevoelens en gedagtes te verwoord. Dis heeltemal normaal, en as jy my sal toelaat, sal ek jou help om dié vrees te probeer oorkom.”
Hoekom hét ek so geskrik? Ek weet sy wil my help en sal my nie in die verleentheid stel nie. Ek is skoon mal. Wel, dan is ek seker op die regte plek …
“Om iemand se hande te vat, om blootgestel te word aan indringende vrae en effens uit jou gemaksone gelig te word, is nie maklik nie. Dis verstaanbaar dat jy effens skrikkerig gaan voel.”
Ek weet haar geselsies is net om my ’n kans te gee om te besin, om te kalmeer, om by te kom, as ’t ware. “Nee wat, ek is nou gereed,” sê ek, probeer oortuigend klink, vryf my hande nogmaals oor my langbroek om hulle droog te kry. Meteens sien ek dit as ’n uitdaging en steek my hande na haar uit. “Vat my hande, dis reg so,” sê ek en dwing myself tot kalmte.
Sy vat nie dadelik my hande nie. “Daar is geen druk nie,” sê sy sag en paaiend.
“Ek wil,” sê ek. Daar is nie nou omdraaikans nie. In for a penny, in for a pound, dis wat Edna altyd sê. Edna, dierbare kollega en onmisbare vriendin. Met Edna se laggende gesig in my gedagtes kom ek tot bedaring, voel hoe my hart ritmieser klop, my mond minder droog. Ja wat, ek is sports genoeg, dink ek vol bravade toe sy my hande saggies vasvat.
Haar hande is steeds koel; myne nou droog. Die wonderbaarlike ding van haar aanraking is dat dit oombliklik ’n kalmerende uitwerking op my het. Of dalk is ek net ingestel om dit so te ervaar. Die mense by die skool gaan sowaar vir my lag as ek hulle vertel.
“Onthou, hoe ontstellender die onderwerp, hoe harder druk jy,” sê Wanda. “Jy kan selfs jou oë toemaak, miskien laat dit jou veiliger voel.”
Dis ’n goeie voorstel en ek maak so. Feetjies is in elk geval veronderstel om denkbeeldig te wees en dus is dit beter as ek nie in haar vaskyk nie.
“Jou man,” sê sy sonder om te talm.
Dis nie nodig om haar hand te druk nie. Ek en Fred is lief vir mekaar, ons ken mekaar soos die agterkant van ons hande, maar ek voel sy verwag tog iets van my en ek druk liggies, haar hande soos lugkussinkies onder my vingers.
“Jou dogters.”
My lewe, my liefde.
“Jou werk.”
My toevlug, ek voel bekwaam genoeg om enigiets aan te pak wat hulle my kant toe gooi. Nou ja toe, ek was onnodig bang.
“Klavier.”
Ek skrik so groot dat ek haar hand ’n nanosekonde in ’n ystergreep vasdruk, maak my oë haastig oop, los en trek terug. Met ’n ekskuus op my lippe kyk ek af, sien dat ek albei my hande in ’n vuis gebal het. Hoe is dit moontlik? ’n Oomblik gelede het ek haar hande oor die lessenaar vasgeklem.
Dan kom ek tot verhaal. “Ek is jammer,” mompel ek, voel die hitte wat op my wange kom lê, “dit was pure refleks …” Ek aarsel, dis gelade woorde, pure refleks.
Pure refleks. Onwillekeurige senuweeprikkel.
Ek wou nie met jou gaan praat oor persoonlike dinge nie, Pastoor, ek was te skaam vir jou, vir myself, vir my ouers.
“Gaan, Kleintjie, jy het iemand nodig om mee te praat,” het Ma my aangemoedig. “Iemand om jou rigting in die lewe te gee. Pa is so besig, ek werk ook nou. Pastoor sal vir jou leer hoe om die klavier te speel; hy sê dis deel van jou berading. Pastoor sal jou mooi leer.”
Ware woorde en die knop in die broek pure refleks, het jy gesê.
Ek kyk op na Wanda. “Jy weet ek is mal oor klavierspeel,” sê ek. “Ek dink ek het dit genoem in my vorige sessie.” My binneste krimp ineen; ek is nou glad nie meer seker of ek dit vir haar genoem het nie, lig my hande van my skoot af op en steek hulle tentatief na haar uit. Dit is moontlik my laaste kans.
Haar blik is so betekenisvol sy kon net sowel gesê het “uitgevang!” Maar dalk doen ek die vrou ’n onreg aan, want haar hele wese, wyse woorde en al, spreek van begrip en professionaliteit.
Soos voorheen vat sy my hande sagkens vas en ek maak my oë weer toe, bly sy het onthou van die klavier. Sy het tog die eerste dag geluister.
“Jou kliniese sielkundige,” sê sy.
Ek glimlag breed en lag binnetoe, seker sy doen dieselfde en gee twee vinnige drukkies. Laat sy maar dink wat sy wil.
Haar hande is bottersag. Doen sy ooit tuinwerk? Ek gee my heeltemal oor aan hierdie eiesoortige kommunikasie, en sug nogmaals saggies. Sy moet kan sien én hoor dat ek nou heeltemal op my gemak is.
“Jou ma.”
Reaksie. So erg dat ek omtrent nie krag oorhet vir nog ’n ronde sogenaamde kommunikasie nie. Sy los my hande, nie soos ’n warm patat nie, maar geleidelik, sit terug.
Ek kan nie glo ek is weer so maklik uitgevang nie. Waarom het ek so hewig gereageer? Ma was tog lief vir my,