PAT STAMATÉLOS
Pastoor
TAFELBERG
Met dank aan prof. Deirdre Kruger en dr. Jörgen Kahler vir hulle kundige advies en hulp.
die storie is die volle waarheid en die
stukkende vroue getuig daarvan
Notas
F.J. (Fred) Ziman
Daar is ook ’n ander kant van die storie.
1 Toe ek dié klomp papiere sien, het ek dadelik geweet wat dit is, dat Kleintjie probeer om ’n boek te skryf. Sy het nog altyd verlangs van “ek gaan my storie skryf” gepraat, maar ek het nie veel notisie geneem nie, gedink dis net praatjies. Ek het die eerste hoofstuk of so gelees. Nou reken ek as my ma, ons meisiekinders en vriende die boek eendag gaan lees, wil ek ook kommentaar lewer, ek is mos ook betrokke. Ek wil die kans hê om my kant ook te stel, indien nodig.
2 Ek het per ongeluk op die getikte papiere afgekom. So het dit gebeur: Ek het ons studeerkamer binnegeloop en ’n laai oopgetrek op soek na ’n stapler. Ek skryf dit maar alles ter verduideliking. Onder in die laai was ’n blou lêer en ek het dit opgetel om te sien of die stapler onder lê. Op die lêer staan geskrywe Graad Een Punte en in die middel is ’n feetjie geplak. Dit was tipies van Kleintjie. Almal weet sy is feetjie-mal. Feetjies in die tuin, in die huis, op die kar se ruite, op al haar boeke geplak. Ek het die lêer oopgemaak, want dit was dik vir ’n paar punte. Toe kry ek die verrassing. Binne lê ’n pak papiere.
3 Die lêer met die getikte bladsye. Op die eerste bladsy staan haar naam, in hoofletters. In die boonste hoekie het sy ’n feetjie geteken en met koki’s ingekleur. Onderaan die bladsy staan die naam van die een of ander uitgewer en ’n adres. Dit is toe dat dit my getref het. Ek het besef dat sy moontlik alles uitblaker. Ek het die risiko besef.
4 Daar is dinge wat toe vir my begin sin maak het. Dit is wat haar snags tot wie weet watter tyd in die nag laat sit het. Ek onthou die nagte dat sy te besig was vir haar huismense, te besig om TV saam met ons te kyk en hoe sy vinnig die computer afskakel as ek onverwags die studeerkamer ingekom het. Sy het altyd gesê sy het werk gehad wat sy moes klaarmaak.
5 Ek skryf al die goed sodat die leser die volle prentjie kan snap. Maar ek wou ook weet wat in die storie staan. Dit moet ek toegee. Ek het dus die papiere onder my trui ingedruk en saggies daarmee in die gang af geloop. Agter die toe slaapkamerdeur het ek begin lees, sommer ’n sin hier en ’n woord daar. Ek was op my senuwees dat Kleintjie my met die goed gaan vang en toe het ek seker gemaak en haar met my selfoon gebel. Sy het gesê sy is op pad huis toe, maar wil net by die apteek aangaan vir pynpille.
6 Daar was dus nie tyd vir rustig sit en lees nie. Ek is terug studeerkamer toe en het begin om die bladsye te fotostateer. Dis ’n ou masjien, hy’s stadig, en ek het begin lees soos hy die bladsye uitspoeg. Daar by die studeerkamer se venster het ek gestaan en lees, daar waar ek die hele oprit, van die hek na die garage toe, kan sien. Ek sou haar sien inkom.
7 Ek het net ’n paar bladsye gelees toe gaan die voorhek oop en haar kar kom in. Maar gelukkig het die fotostaatmasjien toe net die laaste paar bladsye gedoen en ek kon dit afskakel. Die hoop fotostate het ek in ’n stuk koerant toegevou en die oorspronklikes in die blou lêer teruggesit, die lêer terug in die laai.
8 In daardie stadium was ek reeds ontsteld oor van die goed wat ek gelees het. Ek wil dit weer net baie duidelik maak dat daar Kleintjie se kant van die storie is, maar ook die sielkundige s’n, en myne.
1
Ek skrik toe sy die ding nader aan my mond bring. Hande, borste en hare dwing al my kant toe soos sy vooroor lê, oor die breedte van die lessenaar. Vir die eerste keer kan ek haar van naby waarneem, haar aandag nie by my nie.
Sy is mooi gebou; nie plankdun nie, maar met sagte rondings, haar borste ook vol en rond en ’n goeie hand vol as ek daaroor kommentaar moet lewer, en dis die sensuele kepie in daardie einste hand vol wat vlugtig ’n gevoel van onbetaamlikheid by my ontlok.
“Is als reg, mevrou Ziman?” Sy klink besorg. “Ek meet net die afstand.”
My oë spring terug na haar gesig. Ek knik my ja.
Baie oplettend van haar, dink ek, om my ongemak so vinnig raak te sien; seker jare se ondervinding van verskrikte mense. Sy maak die mikrofoontjie voor my staan, maar nie té naby nie en skakel dit aan, kyk na my asof vir goedkeuring, haar lyfie nou regop tussen stoel en lessenaar.
My knik voel meganies, en dan kry ek uiteindelik weer my stem: “Ja, als reg,” sê ek, “maar is ’n bandopnemer regtig nodig?” Ek probeer so rustig en beleefd moontlik klink terwyl my hart in my keel klop. Ek gee ’n klein hoesie.
Was ek so senuagtig met die eerste besoek?
Nee. Ek was te depressief om om te gee. Soos ’n bang hond het ek eenvoudig stert tussen die bene op my rug omgerol en my keel uitgehou. Wat het sy van my gedink, so onderdanig?
En nou ’n bandopnemer. Bid jou aan. Waar is die dae toe terapeute met pen en papier gesit het en jy agterna nog ’n kans gehad het om te sê hy het ’n fout gemaak, dis nie presies wat jy gesê het nie? Of dalk het jou gesigsuitdrukking iets anders laat blyk wat hy moes opgemerk en so genoteer het, wat ook al.
“Rusty shorthand,” sê sy met ’n lag in haar stem.
Dis nou ’n antwoord, dink ek. Is sy nie veronderstel om simpatiek te wees nie? Vol deernis, begrip, medelye, barmhartig … nee, wag, ek praat nou uit die Bybel uit. Maar nogtans, ek is nie seker of ek moet lag of huil nie.
’n Grapjas vir ’n sielkundige. Maar daar is seker ’n eerste vir alles.
Nietemin, ek moet erken haar stem is strelend, haar oë sag – so sag dat my verkreukelde persepsies dreig om georden te word en dit vir my voel asof my inhibisies my wil verlaat. Haar mooi koppie laat sy dikwels kantel as sy jou met die ene konsentrasie aankyk. Dit het ek al die eerste dag agtergekom.
My eerste reaksie, nee, instink, toe een van my kollegas by die skool my aanraai om ’n shrink te gaan sien, was: hárdloop, shrinks is vir ongebalanseerde mense, snaakse mense. Vir mal mense, het ek gedink, en ek is nie een van húlle nie, al praat ’n mens nie so van húlle nie. Dit het baie wik en weeg gekos voor ek teësinnig die telefoon kon optel om te bel, my enigste gedagte: soos ’n lam ter slagting.
Daar was so baie sielkundiges waaruit ek kon kies.
Ek het eers op die internet gaan kyk, toe die telefoongids deurgeblaai. Die internet was verwarrend, die telefoongids niksseggend, mense ontkennend. Jou dokter mag nie weet nie en jy kan tog nie iemand trompop loop en vra vir ’n verwysing net omdat jy ’n spesmaas het die persoon sien ’n sielkundige nie. Dis soos om ’n vrou te vra om ’n plastiese chirurg aan te beveel. Ekskuus? Waarom vra jy mý?
My verbeelding het op hol gegaan. In my geestesoog kon ek hulle sien staan soos ertjies in ’n peul, almal eenders. Dieselfde snyerspakkies, oninteressante wit bloese, eenderse hofskoene, dalk ’n serp of beskeie stringetjie krale, min grimering en soortgelyke sagte haarstyle en met ’n sieklik soet glimlag, pen in die hand. Agterdog op hul gesig.
Toe kies ek haar: Wanda van Vollenhoven.
Ek het haar naam gekry van ’n effens geskeurde vuil pamflet wat die wind teen my tuinhekkie aangewaai het. Ek het na die papiertjie gegryp toe die wind dit weer ’n keer skep en teen my plak. Ek was half verblind deur stof en my slierte hare, maar die woorde “kliniese sielkundige” het my oog gevang en ek het die pamflet in my handsak gedruk, later uitgehaal en dit rustig op die toilet gesit en lees.
Wanda van Vollenhoven.
Haar naam alleen het by my die beeld opgeroep van ’n betowerende intellektueel en ek het dadelik haar naam en nommer op my selfoon ingetik, die pamflet in die toilet weggespoel. Wie weet, het ek gedink, dalk sou sy die