Toorbos. Dalene Matthee

      “Wat dan van die aanplantings waarmee oom-hulle besig was? Die oop kolle in die bos?”

      “Bosbokke het als opgevreet. Jan Westraad sê my daar’s nie ’n blaar oor van die lotte wat ons in Diepwalle se bos geplant het nie. Als verniet.”

      “Hestertjie het toe ’n seunskind,” sê haar ma.

      “Het sy al uitgebring wie s’n dit is?”

      “Nee. Jy moet jou stigtelik gedra, Johannes moenie ’n klad op jou vind nie. Wat’s jy so rusteloos?”

      “Ek gaan nou dorpenaar word, Ma.”

      “Hy’t gesê, ja. En hy’t gesê ek kan vir my lap vir ’n nuwe rok in sy winkel gaan uitsoek, hy reken jy sal handig wees in die winkel. Ek sê hom hy vat vir hom ’n flukse vrou, sy help in die tuin en in die huis. Maar ek sê vandag vir jou, ek wil van daardie oranje sweets in die glaspotte op sy winkelrak hê. En van die blikkies sardiens. Oom Cornelius moet ’n nuwe broek ook kry.”

      “Ma! Ek kan nie sommer Johannes se goed gaan staan vat nie!”

      “En hoekom nie? Wat syne is, is joune. Dis wet. Die predikant was weer hier, Wittedrift het hom gestuur om te kom pleit dat jy vir teacher moet gaan leer. Ek sê vir hom: Dominee, jy kan kom praat tot jy pers is, Karoliena staan op trou met ’n ryke man. Ek en oom Cornelius is laas week met die houttreintjie in dorp toe om te gaan oog gooi waar Johannes huis regmaak. Hy bou kamer aan. Ek sê vir myself, ek sal meer as een lap moet kry, ek kan nie jou laat kop sak oorlat jou mense bosmense is nie. Die een ou vroumens wat in sy winkel agter die toonbank staan, vra ewe vir my of sy van assistance kan wees. Ek sê: No thank you, I just see around, mister Stander is as good as my cleanson.”

      “Nie dat almal sal kan oorskuif plantasies toe nie,” praat oom Cornelius weer van die deur af, vermakerig. “Hans Stroebel sê my die manne op Veldmanspad wat in Parkes se bos kap, is vas. Meeste van die huise op Veldmanspad is destyds vir hulle deur Parkes gebou. Dis so goed soos kontrak.”

      “O? Ek dink dis eerder Parkes wat bang is die houtkappers loop almal plantasies toe, goewermentswet sê net geregistreerde houtkappers mag kap – selfs in Parkes se bos. Goewerment registreer lank nie meer nuwe kappers nie.”

      “Tom Botha, die guard, het gevra na jou, Karoliena. Tom Kennet, die drywer, ook. Hulle sê hulle mis jou op die treintjie, daar’s nie op die oomblik een wat die vreemdes kan bos toe neem en gaan bangmaak nie. Ek sê vir Tom Botha jy’s nou uitgegroei en geleerd, jy staan op troue met Johannes Stander, hy sê jy was altyd ’n mooie meisiekind. Nes ek gewees het.”

      Oom Cornelius se kop was skynbaar klaar in die plantasie. “Hier kom baie paaie in die bos, die sleeppaaie gaan gegruis word, nuwes gaan gemaak word; Hans Stroebel sê daar’s in die twintig van die jong ongeregistreerdes en uitslepers uit Gouna-se-bos wat volgende week by die paaie inval. Vaste loon. Die vreemdes kla al meer oor die paaie in die bos, hulle karre breek. Een se wiel het in Kom-se-bos uitgeval. Die man kon doodverongeluk gewees het. Kom jaag hier deur die bos, te verskriklik. Diepwalle se wagter sê my vir heilige waarheid dat twee man laas maand in 3½-uur se tyd van George af tot op Knysna gejaag het. Ek sê vir hom, waar’s die dae wat dit ons 7 dae van George tot op Knysna geneem het met die wa …”

      “My pa het altyd gesê dis veertien uur te perd as jy ’n goeie perd onder jou het,” las haar ma by. “Pa had ’n goeie perd, ons was nie altyd so arm nie. En daardie uitlanderman was laas week met sy kar hier voor die deur om te kom verneem of jy wel is, Karoliena,” voeg sy vieserig by. “Ek het hom nie ingenooi nie.”

      “Mister Fourcade?”

      “Ja. Ek het jou gesê jy moet wegbly van daardie ou hings af, jy moet ophou die bos infoeter agter hom aan.”

      Mister Fourcade. “Wat sê hy, wanneer kom hy weer?” Die blyste bly.

      “Om wat te kom maak?”

      “Sies, Ma. Ek verlang na hom.”

      “Jissus!”

      Sy’t opgestaan en buitetoe geloop omdat sy benoud begin voel het in die huis. Bang vir iets; geskrik vir ’n vreemde gedagte wat by haar opgekom het, dat ’n mens eintlik twee harte het: ’n naghart en ’n daghart. In die nag loop jou hart na Johannes toe en in die dag na mister Fourcade toe vir skaduwee oor jou kop.

      “Karoliena, waar gaan jy nou?” roep haar ma ontsteld agterna.

      “Los my.”