“Kyk hoe spel hy sy naam. En sy taal. Maar hy’s nog nie van sy kop af nie, dit weet ek.” Heleen kyk na my en Jocelyn en ons knik. “Kyk die datum, kyk daar. Hierdie email is stokoud. Niks nie, ek het al probeer terugskryf maar al my mails kom net so terug.”
Jocelyn het haar mond met haar hand bedek. Stadig, soos teer wat gegiet word, gly haar breiwerk van haar skoot af en bondel misvormd op die vloer. Die hond kom skielik agter daar is ’n rivier van swart breiwerk tussen hom en sy miesies en probeer deurkom, maar die wol maak branders en gooi hom elke keer toe. Ons kyk almal af na Henrie wat besig is om in Jocelyn se breiwerk te versuip, die hond jammer soos ’n kind.
“Look what’s happening to little Henrie!” Jocelyn woel die hond los, staan op en kyk dan reguit na my. Sy waai my met ’n klomp onderstebo vingers uit, uit, buitentoe. Oorkant toe.
“Go then,” sê sy, “just go.” So spreek sy die laaste woord.
3
A queer feeling came to me that I was an imposter.
Die laaste dag daag Heleen by my woonstel op, sy’t haarself sommer oorgenooi. Uit haar handsak haal sy reisgeskenke: ’n kompas, ’n flits wat met ’n sonbattery werk en ’n bottel met haar eie pille vir enige pyn op aarde – slegs op voorskrif verkrygbaar.
Noudat ek geen omdraaikans meer het nie, is sy kalmer. “Ek slaap selfs deur,” vertel sy en nies pateties. Sy gesels oor ditjies en datjies, maar haar stem is vol en moedig. Só laat sy my baie aan Mammie dink.
Sy neem die glas Chardonnay wat ek intussen geskink het en drink so vinnig dat dit haar onmiddellik van spoor bring.
“Kyk bietjie hierso,” en sy lig haar viskose-hemp op. In die middel van haar bruingebrande maag sit die kuil van haar naeltjie, nou met ’n diepgoue ring deurboor.
Sy’s bly sy kan dit vir my wys, dit ís ’n pragtige ring. Onnatuurlik vrolik, soos iemand op uppers, kom sy teenaan my staan. Sy gee haar reuke een vir een én tesame af: die rubber van haar goud-en-amandelbruin stapskoene, die dagparfuum wat ek aan haar vroueliggaam ken, en haar hare, appelsoet. Sy kan so impulsief wees dat dit my onverwags aantrek. Dit is waaroor JP ook wou dood. Dan onttrek ek my.
“Hoekom kyk jy so snaaks na my, Marlouw? Jy dink ek is simpel, nè. Jou simpel suster met haar huwelik aan skerwe en haar enigste kind moer toe. Ek weet dis wat jy nog al hierdie jare van my gedink het. Maar kan ek iets vir jou sê, Marlouw? Jy mag kamtig slim wees met al jou boeke en jou graad in ek-weet-nie-wat, maar dit het jou alles net mooi niks in die sak gebring nie. Kyk hoe’t jy geword, ek weet mos.”
Ek tree terug, ek wou haar nie verstoot nie. My reaksie het ook weinig met haar te make. Maar sy kan so knaend wees en my gemoed weeg klaar swaar. “Hoekom moet ek hierdie waansinnige uittog aanpak om jou kind te gaan soek as jy my altyd maar net wil uitskel,” slaan my stem teen die glansende oppervlakke van my kombuis vas. “Ek skuld jou niks nie, Heleen. En nou maak jy dat ek jou nie eers meer kan liefhê nie.”
“Jy is tog nie vir my lief nie.”
Ek antwoord haar nie. Sy lyk skielik afgerem met die hemp wat so skeef teruggeval het. Ek moet haar hier wegkry, ek’s nie in staat om haar enigsins op te beur nie. Vandat ek besluit het om te gaan, het ek te veel van myself om mee rekening te hou. Ék moet hier weg. Hierdie opdrag het net betyds gekom.
Sagter nou: “Wat wil jy van my hê, Heleen? Wat het ek aan jou gedoen, jong?”
“Sorrie, Marlouw. Sorrie-sorrie, honderd maal.” Sy soek haar sigarette. “Ek is besig om van my verstand af te raak. Ek steek niks vir jou weg nie, ek sweer dit. Is dit ’n sonde dat ek my eie kind wil terughê? Jy’s al een wat my kan help. Met wie anders kan ek praat? JP weet nie eers waar hou ons die spaar toiletrolle in die huis nie.” Sy begin huil en bêre haar hande diep in haar oksels. Een diékant, die ander een daardie kant in. Maak nie saak hoe gedaan sy is nie, sy behou haar simmetrie, en probeer so behoue bly. Dis al wat sy het.
Ek skink haar glas vol en sy krap ’n pil uit haar handsak voordat sy aanvat. Haar adamsappeltjie hop toe sy sluk. Ek vee haar oë met een van my ongebleikte swaar katoenvadoeke af.
“Hy weet nie eers waar hou ons ons toiletrolle nie,” begin sy giggel.
“Gee my net ’n kans, Heleen. Ek’s nou weer by jou. Ek moet net eers my eie kop agtermekaar kry. Kyk hoe laat is dit al.”
Ek draai my weg van Heleen wat met haar hand om die nek van die bottel Chardonnay gaan staan het en beskuldigend – sonder woorde – sê: Wat word nou van my, noudat jy weet wat om met jóú lewe aan te vang?
Ek maak my kamerdeur agter my toe en steek my hand voor by my oopgeknoopte hemp in omdat ek nie weet wat om anders te doen nie. Die woord waaraan hierdie reis soos aan ’n haak opgehang is, het op ’n afskrikwekkende manier by my posgevat: imposter. ’n Kroek. Iemand wat ’n vals identiteit aanneem om ander te kierang.
Heleen en ek deel dieselfde bloed, maar sy het in hierdie land en hierdie bedorwe voorstad haarself verpand vir ’n goue ring en ’n marmer-en suite – sy het dit toe in elk geval laat uitvoer – en nou’t sy ’n swakkeling geword. Sý beskou haarself nie so nie. En ek weet nie eers of dit dalk valse getuienis is om so oor haar te dink nie. Pappie en Mammie het so regop soos sipresse op die aarde gestaan, albei koppig én kragdadig. Hulle sou hulle nie kon voorstel dat hulle dogter dit bevrydend sou vind om op haar eentjie iewers in ’n vreemde stad met ’n koppie koffie te sit, skuim van die teelepel af te lek en inkopies – sy kort niks nie – te beplan.
Ter wille van Heleen kan ek tog onmoontlik die reis aanpak. Ter wille van Koert, glad nie. Daar stem ek met sy pa saam. Koert loop sy eie pad en hy moet maar opdonder. Ek kan nooit so hartstogtelik soos Heleen vir Koert terugwens nie. En dis ook nie nodig om dit vir haar te sê nie.
Ter wille van myself en my eie heil. Daar’s nou ’n rede. Daar is geen ander manier om die wil op te kommandeer om te gaan nie. Dit moet almal goed begryp. Imponere beteken nou wel om bewustelik te bedrieg, maar ek wil niemand bedrieg nie. Nie Heleen nie, en ook nie vir Koert nie. Dis te sê as ek hom ooit kry. En nie een van hulle hoef ooit in my bewussyn te kom rondkrap nie.
Dalk keer ek nooit weer van hierdie uittog terug nie. Maar laat ek nie nou al my missie verdoem nie. “Lag ’n bietjie vir ons, Marlo’tjie,” het Mammie altyd met my geprobeer, en dan kielie en kwaak sy vir ’n vale. “Trompetter bietjie vir Mammie soos ’n olifant toe, dan sien ons of jy nie begin lag nie.”
As ek maar kan wegbreek, as ek my kan oorgee totdat ek die klop in die pols voel, eerste die bloed ruik, van skok springlewendig begin dans en sing en selfs, as ek nie eers daarvan bewus is nie, bietjie lag.
“Hier het jy Paderno se reeks 6100, hier die colapasta per pentola, die vergiettes vir jou bouillon-pot. Onmisbaar in jou kombuis, dit weet jy tog. Lig slegs die vergiettes aan sy twee stewige handvatsels op, só, stadig, stadig.” So demonstreer ek vir die nuwe sjef van die Italiaanse restaurant in Fitzroystraat.
Die sjef se naam is Rosario en hy het ’n regte Romeinse neus. Teen vieruur die middag toe ek met my potte daar aankom, het Rosario reeds baardskaduwee by sy kennebak langs en hy ruik soos ’n sjef moet ruik. Sy naam het die sanderige geur van roosmaryn, ek hou van hom en probeer hom ten alle koste laat verstaan dat ek nie sy selfvertroue of kennis onderskat nie.
“Kyk,” probeer ek weer, “laat ek nou mooi vir jou verduidelik. Dit gaan oor die sóórt potte: die colapasta per pentola kom in deursnitte van 32, 36 of 40 cm. Jy lig hom stadig op vanuit jou bouillon-pot waarop hy net pas – dis die verskil wat Paderno maak – en al jou sopbene en groentestingels en peperkorrels, mosterdsaadjies selfs, bly in die vergiettes agter, jou aftreksel kant en klaar gedreineer. So, jy weet mos.” En ek laat die pragtige vlekvryestaal-vergiettes liggies op sy pot neer en gooi my hande omhoog soos ek gesien het Italianers maak: “Jy koop nie potte nie, jy koop tyd. Logies, dan nie?”
Die jongman kyk met stomme verbasing na my terwyl ek oor my potte uitwei, en verleentheid stoot in my op.
“Jy’s