“Well, some of us have to get to their work. I stick to the tram in this weather. Much safer. I love watching the school children on the trams, they’re so mischievous.” Sy hou op toe ek nie saamlag nie.
“But no, I don’t think she’ll be long. She wants to see you. She can’t wait to know what you’re going to say. Since Koert stopped calling, Heleen has not been herself. She doesn’t sleep at night. She’s got her cigarettes and her drink, and not much else. I am worried about your sister.” Sy draai haar op die regop stoel om na my, ek het voor die venster gaan staan.
Die vlak van die swembad haal asem onder die gietende wolke, ek kan hom sien styg en daal teen die kant. In die versorgde Brighton-tuine maak die rose swartkol, vanaf die grond af boontoe begin die stamme van Heleen se Just Joey-rose verrot.
“Lekker.” Ek kyk na die koekie in my hand. Jocelyn kook al Heleen-hulle se kos. Haar soetgoed is voortreflik. Maar waarom Heleen altyd so gaande oor Jocelyn se grootkos is, weet ek nie. Persoonlik dink ek Jocelyn se boboties is ’n oordaad van witsuiker en sout en ook nie veel meer nie. Maar sy’s sielslojaal teenoor Heleen. En eintlik is ek en Jocelyn op ’n taaierige manier self verknog aan mekaar.
“Marlouw,” sê sy skielik hard agter my, “ek het van Koert gehoor, weet jy.” En vir die eerste keer ooit praat sy Afrikaans met my, sodat ek daarvan skrik.
“Maar laat dit tussen my en jou bly, asseblief tog. Ek het nie jou suster laat weet nie, orraait. Ek wil haar nie verder ontstel nie. Sy is reeds by haar laaste kragte. Ek voorspel niks goeds vir haar gesondheid nie. Ook die mental compartment, jy weet,” en sy tik met die dunner, ligblou breinaald teen haar slaap.
“Mister Spies is in Maleisië,” sy trek haar skouers op en bly stil sodat ek kans kry om in te neem wat sy blykbaar nie durf sê nie. As JP in die huis is, sal Jocelyn haarself nie toelaat om op die Spiese se stoele te sit soos nou nie, veral nie as JP nog in dieselfde vertrek as sy is nie.
“Mister JP en jou suster, Marlouw, sy’t seker al vir jou in no uncertain terms laat weet wat aangaan.” Sy kyk nie op haar breiwerk nie, maar hou my fyn dop. Haar insinuasie het my onkant betrap. Ons was nog altyd versigtig om nie te veel sê nie, wat nog oor my suster en JP.
“Wat het jy van Koert gehoor, Jocelyn?”
“My niggie sê die mense het bang geword vir Koert. Krista sê hy dryf handel met vleis en hy beheer alles daar. As jy wil vleis hê, moet jy in sy goeie boekies wees. Die hele distrik staan bakhand voor hom.”
“Bang? Vir Koert?” Ek bly stil en dink oor die moontlikheid dat iemand vir ’n seun soos Koert bang kan wees. Koert en ek hét al oor bang gepraat. Wat ek die graagste van Koert onthou, is die wit van sy biseps as hy op die Yarrarivier roei. Soms, as Heleen van al die aangeplaktheid van haar vriendinne wou walg, het sy my genooi om na die kanovaartwedrenne tussen die privaat skole te kom kyk.
Die wit, die wit van sy biseps. Dit was vir my mooi. Koert was ’n uitmuntende roeier. En sy pa het hom aangemoedig, al hou Heleen vol dis twak. Koert wou dit ook so hê, dit was die kind in hom, die seun wat hy was, in vadersnaam. JP Spies het net te veel verwag. Toe’s Koert hier uit Melbourne weg. Ek het dit sien kom.
Een aand kort voor sy vertrek het hy sommer by my woonstel ingeval. Koert hét iets aan my gehad, dit weet ek. “Bier?” vra ek, tog verbaas oor sy besoek. Ek gaan haal sommer dadelik twee biere vir ons uit my nuwe vlekvryestaalyskas. Koert het huiwerig in my teenwoordigheid voorgekom, ’n bietjie onseker oor waarom hy nou eintlik kom kuier het. Dit was nie soos hy nie. Ek kon hom sommer teen my vasdruk. Ek moes, ek moes.
Maar daar staan hy toe: jonk en fris in sy Billabong-hemp en bietjie gerook. Skelm genoeg om wins uit sy onsekerheid te slaan. Met sy oë lok hy my nader, nog nader, en laat los. Ek moet erken: Koert het ’n krag gehad waarvoor mens kon terugskrik as jy nie besef het dat hy nog maar aan die heel begin van sy manslewe gestaan het nie. Sy ma het hom nie verniet “my koning” genoem nie.
“Ek wil bietjie gaan swerwe,” sê hy toe. “Eintlik het ek g’n clue waarheen nie. En moenie vir my vra waarvoor en waarom nie. Natuurlik wil ek graag hier wegkom. Wie sal nie wil nie? Melbourne maak my naar.” Hy sluk helfte van sy bier met een teug weg. Hy kyk na my asof ek moet weet watter beeld van hom die ware een is, dat sy onsekerheid net gemaak is. En dat dit net ’n kwessie van tyd is, dan’s dit oor. Koert se oë fokus skerp en word glaserig en ek herken toe iets van Heleen en Pappie en ons lang, uitgerekte voorgeslag in sy blik.
“ ’n Perd moet darem maar baie olie in sy vel hê om so aanhoudend in die reën te kan bly staan,” praat Pappie ’n ou, ou sin in my kop los en beduie met sy hande. Oortuig van sy saak en simpatiek sien ek hom praat en dan vaag iewers heen verdwyn. Tussen die twee pole van Pappie se gemoed is daar die branding wat loskom, die wil wat hyg en almal wil hiet en gebied net om te oorleef. Maar dan tree daar die wankeling in, die huiwering en die twyfel.
“Jy hoef nie nou al presies te weet wat jy met jou lewe gaan aanvang nie, Koert. Jy’s nog jonk. Doen waarvoor jy lus het. Dis wat ék sou, as ek in jou skoene was.” Maar ek kon sommer sien hy kry niks uit my praatjies nie, en ek het maar aangehou: “Jy ken jou fondasie, jy weet wat jou ma jou geleer het. Sy gee bitterlik baie om vir jou, jong, al druk sy jou op die stadium bietjie vas.”
“Weet jy wat dink ek gaan ek doen, ek gaan na julle plaas in Suid-Afrika soek en kyk hoe lyk dit nou daar,” kondig hy toe aan, lekker gung-ho en al. “Julle wou my mos nooit vat as ek gekerm het om te gaan nie.” En toe hy sien hoe ek na hom kyk: “Waarvoor moet ek bang wees?”
“Ja, waarvoor?” vra ek en sak lammerig in my stoel terwyl ek dink aan die grond en die opstal waar elkeen van ons ons geheime gehad het. Alles, selfs die geheime, behoort lank nie meer aan ons nie. “Waarvoor?” vra ek toe weer.
Kliek-liek-klak, brei Jocelyn op die hoë kombuisstoel.
“Ons ken mos almal vir Koert,” sê ek vir haar. “Hy’s nog te veel van ’n liggewig, hoe kan jy vir hom bang word? Jy praat nou sommer nonsens, Jocelyn. Hy’t dan altyd hier voor op die strand met Henrie gaan speel. En die olie van pikkewyne gaan was en sulke klas goed. Koert is so ’n saggeaarde kind. Nee wat, Jocelyn.”
Ek weet wat ek besig is om te doen. Ek wil die uitlating oor Koert teruglei na die vlak van ’n gewone gesprek. Wat wil Jocelyn van my neef maak? ’n Boer met vlesige oogbanke en dik nek wat sy beeste een vir een met ’n elektriese knuppel op die boud skok en by ’n drukgang inforseer? Die ding is, ék wil normaal bly. Binne ’n paar dae vertrek ek, waarna my lewe op sy kop gekeer gaan word. Dis waarteen ek nog probeer skop.
“Jy sal sien, Marlouw. Of liewer, jy sal maar self moet gaan kyk. Ek sê net wat ek self gehoor het. Krista is my suster se oudste en hulle is nie mense wat stories aandra nie. Hoekom sal sy nou vir my wil jok?”
“Ek sê nie sy’t leuens vertel nie.”
“Ons is ’n familie wat op ons eer gesteld is. Sy skryf vir my alles wat sy weet, want ek het uitgevra oor Koert Spies. Krista is mos al lank by die abattoirs daar. Vreeslik smerig, glo. Sy worrie oor siektes, maar daar’s nie ander jobs nie. Sy hoor wat in die distrik aangaan. Mense praat. En sy sê sy was een keer daar op julle pappie en mammie se Ouplaas. Maar moenie dink sy’t ooit vir Koert te siene gekry nie. Al wat sy sê is dat hy nou ’n man met mag geword het. Mense kom vra vir hom dinge en dan sê hy so en so. Hy het glo troppe skape en hy beheer die vleis wat inkom na die abattoir. Krista sê hy het ’n anderster soort mens geword, Marlouw. En daar’s nog ander goed ook. Daar’s glo mense wat eenvoudig verdwyn as hulle nie maak soos hy sê nie. Maar hieroor shut-up ek liewer. Dis nou nie vir my om te sê dit ís so, en dan te veroordeel nie.” Sy pluk aan ’n string wol om die bolletjie effens los te wikkel waar dit in haar geblomde sak vasgepak is.
“Van watter soort mense praat jy, Jocelyn?”
“Ek is baie lief vir jou suster. En mister JP vir wie ek ook sorrie voel, hoor. Ek sal alles vir hulle doen, jy weet mos, maar ek sal nie na daai land gaan om hulle kind vir hulle te gaan haal nie. Marlouw, jy moet jou kop laat lees voor