І гэты страх, і гэты надрыў, і гэтая сьцятая пакута пасьля перасьледвалі яе штораз. Не, яна не магла так. І ўсё роўна так атрымлівалася – яшчэ, яшчэ, яшчэ.
Воля аблегла на падваконьнік. Шкло трымцела ад ветру, дваілася, цьмяная вуліца раптам акунулася ў вадкае адлюстраваньне – і Воля ўбачыла сябе па-над гмахамі горада. Аграмадную. Страшную. Старую.
У ёй было ўсё, што патрэбна каралеве, яна гэта ведала. Але ў гэтай краіне гародаў і балотаў, дзе ўжо даўно не нараджаецца сапраўдных мужчынаў, краіне, якой не існуе для ўласнага народа, яна валадарыць не магла. Яна беларуска, настолькі беларуска, што ў Беларусі ёй ня жыць. Падхопленая яшчэ ў Полацку элітная мода на беларускасьць – усё гэтае выкшталцонае тарашкевіцкае маўленьне, аблягаючыя сукенкі зь ніткай арнаменту, напаўпразрыстыя блузы, вышытыя знакамі “Маці-зямля” на каўнерыках ды манжэтах, каваныя кулоны, вялікаліцьвінскі вінтаж, грэблівасьць да простанароднага папсова-мацернага быцьця, што вызначае сьвядомасьць – вынесла яе ў вечны дзявішнік беларускай філалогіі, і зараз прымушала пакутваць, безнадзейна і высакародна.
Кім быць? У сэнсе, кім. Каралевай. Кожнай каралеве належыць кароль. Так у картах, так у кнігах, так у кіно. Сумятня вакол разьмеркаваньня была недарэчнасьцю.
Яна чытала кнігі – дасканалыя, бліскучыя, магічныя – і нібы дыхала горным паветрам. Фрэнсіс Фіцджэральд, Джэймс Джойс, Уладзімір Набокаў, Паола Каэльё… О, як шукала яна кагосьці падобнага сярод беларусаў!.. Далікатнымі пальчыкамі з ідэальным манікюрам кранала празрыстыя вадкія крышталі планшэта – яшчэ і яшчэ.
Недзе тут, у кнігах, у найясьнейшых словах, на “зважай” пашыхтаваных перад яе позіркам – і зьвінела, гулка, нібы цішыня на парадзе ў чаканьні загаду, таямніца. Яе ўлады. Яе пакуты. Велічы і прыгажосьці. Чаго яна шукала – ідэальнага сьвету? Хараства? Пачуцьцяў? Яна і сама ня ведала. Зачараваная, вандравала яна па каралеўскіх палацах вытанчанай славеснасьці, па дзіўных садах і алеях сагаў, баладаў, паэмаў, раманаў – і часам падымала вочы толькі тады, калі вакол цямнела, і цела ныла: зранку ня ела.
Унізе, за рэчкай, пад зіхоткім грэбнем рэкламы таілася яе жытло – пяціпавярховы дом з крамай “Алеся”. Цёмна: Новы год, усе разьехаліся дахаты. Яна шукала вачыма агеньчык на іхным трэцім паверсе, вакенца ў свой стары сьвет, але там ледзьве ўгадваўся маленькі чорны квадрацік.
Як жа яна існавала тады, у гэтай здымнай аднапакаёўцы на Пераможцаў, пяць, паміж гладкай, гламурнай, невысокага расточку Сьняжанай Райскай, “полькай” з Гародні, і кашчавай, бледнай, пракуранай “русіцай” Людай Грабоўскай з тураўскай ваколіцы… Вось так, глядзела ў вакно на затопленыя ракою вагні, чытала, уздыхала, маўчала і мроіла – паміж Райскай і Грабоўскай, блін.
І няхай бы зараз расплюшчыць вочы, і хай бы гэтае