Ayna deyilən gəlin əvvəlcə qıza, sonra da Şahlara baxdı və qıza işarə ilə ona göz vurdu: «Görürsən necə qızdır!»
Oğlan, sükut içində oturub sobanın ətəyinə baxan atasına iti bir nəzər salaraq, Aynanın zarafatına qarşı qaşqabağını tökdü. Gəlin başını Gülnisənin böyrünə qısaraq uğunub getdi.
– Batmış… – deyə Gülnisə onun çiyninə vuraraq gülümsədi, o biri qız-gəlinlər də təbəssümlərini kişidən gizlətdilər. Bu ümumi şənliyi hiss edən Bəndalı kişinin qartalburunlu, arıq və sərt üzündə xoş bir ifadə yarandı və o arvadına müraciətlə:
– Dur, çörəkdən-zaddan gətir, – dedi.
Qız-gəlin qalxdılar.
Gülnisə:
– Hara? – dedi, – niyə gedirsiniz?..
– Oturun yerə! – deyə Bəndalı kişi də dilləndi.
– Dayımın canı üçün bura gələndə təzəcə yemişdik, – deyə Ayna cavab verdi. – Gecəniz xeyrə qalsın.
Gülnisə qalxıb, sobanın üstündə paqqapaq qaynayan ağ qalaylı mis qazanı döşlüyünün ətəyi ilə tutaraq götürüb sobanın qabağındakı məcməyiyə qoydu. Sonra qonaq qızın qabağına təmiz kətan süfrə saldı. Motal pendiri ilə nazik buğda yuxası gətirdi. Oğlan da gəlib aşağı tərəfdə atasının yanında oturdu. Gülnisə onların da qabağına nimdaş bir süfrə saldı. Sonra qonağın boşqabını doldurdu.
Qız üst-üstə qalanmış kələm dolmasına baxaraq gülümsədi:
– Mən bu qədər yeyə bilmərəm. Bir az götürün.
Gülnisə: – Niyə yemirsən. Cavan adamsan, – deyib əri ilə oğluna bir qabda çəkdi və qazanın dibində qalanı da öz qabağındakı mis kasaya qoydu. Oğlan qızın iki barmağı ilə tutduğu çörək tikəsini dolmanın suyuna necə ehtiyatla batırdığını görərək: – Niyə çəngəl gətirmirsən? – deyə anasına baxdı.
– Heç yadıma düşməyib, – deyərək Gülnisə yuxarı başdakı stolun yeşiyindən bir çəngəl gətirib qıza verdi. Özləri isə əl ilə yedilər.
…Yalnız indi Bəndalı kişi qonağın üzünə baxmadan:
– Soruşmaq eyib olmasın, qızım, – dedi, – bura nə işə gəlmisən?
– Mən zootexnikəm,– deyə qız cavab verdi. – Ağdam rayonunda işləyirdim. Mən olduğum arteli qonşu artellərlə birləşdirib böyütdülər. Yerli zootexnik var idi. İkimizdən birimiz qalmalı idik. Xahiş elədim məni dəyişsinlər. O, evli-eşikli adam idi.
– Nə olar… Lap yaxşı eləmisən, – deyə Gülnisə cavab verdi və gülümsəyərək oğluna işarə elədi. – Elə Şahlar hey «zootexnik» deyib dururdu. Axı, indi sədrin yerinə o baxır.
Oğlan qızardı.
– Əşi, sən allah bəsdir. Sədrin yerinə baxmaq bir böyük iş-zad deyil ki.
Gülnisə oğlunun sözlərinə əhəmiyyət verməyərək:
– Əziz canın üçün, – deyə yenə də qıza müraciət elədi, – heç razılıq vermirdi. Deyirdi dərsim yarımçıq qalıb. Oxuyacağam. Camaat əl çəkmədi. Keçmiş sədri birillik kursa göndəriblər. Özü də, insafən, çox yaxşı adamdır. İş biləndir. Adama qiymət qoyandır. Ona görə də camaat dedi ki, təzə sədr seçmək lazım deyil. Özü oxuyub gələnəcən yerində Şahlar işləyər.
Oğlan səbirsiz halda yerində qurcalandı.
– Pah atonnan, – dedi, – arvad elə bil lap nitq deyir.
Bəndalı kişi ayağa qalxaraq:
– Yaxşı, ay arvad, dur, yer sal, – deyib bayıra çıxdı. Şahlar da qalxıb atasının ardınca getdi.
Səlimə (qızın adı belə idi) səhərdən bəri ilk dəfə olaraq ayağa durub, otağın yuxarı tərəfində qoyulmuş stola yaxınlaşdı. Qılçaları hələ də göynəyirdi. Stolun üstünə cürbəcür şüşə qablar düzülüb, ortaya da güzgü ilə yanaşı balaca bir radio cihazı qoyulmuşdu. Güzgünün aynası ilə taxtası arasına Şahların əsgərlikdə olduğu zaman ukraynalı bir yoldaşı ilə müxtəlif görünüşdə çəkilmiş üç fotoşəkli sancılmışdı. Şahların düz fokusa zillənmiş gözlərində elə bir ifadə vardı ki, elə bil o, uzaqlardan anasına baxıb deyirdi: «Görürsənmi, mən necə oğlanam!..»
Dostunun üzündə də, insanın yüksək şairanə əhval-ruhiyyədə olduğu kimi coşqun bir təbəssüm var idi, Onun saçları yana daranıb, sağ gözünün üstünə tökülmüşdü.
Qız nədənsə Yesenini xatırlayıb gülümsədi. Sonra yenə Şahlara baxdı.
Gülnisə o biri otaqdan təzə döşəkağı gətirib, divar boyu qoyulmuş yeganə çarpayını rahladı. O, hərəkət etdikcə dolu bədəni yırğalanır, qədimsayağı tikilmiş köynək və arxalığının qolları havanı dalğalandırırdı.
– Gəl, yat, bala, yorğun-üzgünsən, – deyə Gülnisə qıza tərəf döndü. – Yastığının üzünü bu səhər dəyişmişəm.
Səlimə çarpayıya baxaraq:
– Deyəsən axı, – dedi, – mən Bəndalı əminin yerini tutdum.
– Yox, bu, gədənin qaravatıdır. Bəndalı ilə mən o biri otaqda yatırıq. Sonra gülümsəyərək əlavə etdi: – Keçən gecə səni tərlətmək üçün burada, peçin böyründə yatırtmışdıq… Kişi səhərə qədər ocağı dəmləyib…
Səlimə şaşqın nəzərlərlə arvada baxaraq:
– Bəlkə, – dedi, – mən yenə dünənki yerimdə yatım…
Gülnisə qızın tərəddüdünün səbəbini hiss elədi:
– O da sənin kiçik qardaşın, nədən utanırsan… Soyun, gir yerinə. Mən də gedim onları rahatlayım.
Arvad o biri otağa keçdi. «Kiçik qardaş» sözü bayaqdan bəri birinci dəfə olaraq özünün Şahlardan azı iki yaş böyük olduğunu qıza xatırlatdı… O, ömründə birinci dəfə olaraq, illərin necə sürətlə gəlib keçdiyini məyus bir hisslə düşündü. Və yavaş-yavaş soyunduğu zaman onun nəzərləri təkrar Şahların fotoşəklinə zilləndi. Həmin bu oğlan dünən gecə onu ölümdən qurtarıb…
Gülnisə bir azdan sonra qayıdıb, çarpayının qabaq tərəfində, sobanın böyründə yerə özü üçün nimdaş, lakin çox təmiz bir döşək salıb, üstünə də iriqotazlı bir mütəkkə ilə ağkəfrəmli yorğan tulladı. Halbuki o biri otaqda üst-üstə yığılmış altı-yeddi dəst ipək yorğan-döşəyi var idi. Lakin onlar qonaq üçün idi. Özü nə cür olsa yola gedərdi. Təki qonaq hörmətlə yola salınsın. Qartallı Dərədə adətdir: ən yaxşı yorğan döşəyi qonaq üçün saxlarlar. Ən ləzzətli yeməyi qonağın qabağına qoyarlar. Qonaqsız ev nəyə lazımdır…
Lakin Gülnisə gözünün ağı-qarası bircə oğlunun da çarpayısını