Сүз уртасында һәр ике позициядә, ягъни ике сузык уртасында (а) һәм тартыклар янәшәсендә (ә):
а) борынгы төрки сүзлекләрдә теркәлгәнчә, *g(г) авазы саклана: үгез (ögüz), үгет (ögüt), тегермән (tegirmän), түгәрәк (teցеräk), түгел (tegül), йегет (jigit), йөгерек (jügräk), йөгән (jügеn), игә (igä), күгәрчен (kogürčän), йегерме (jegirmä) һ. б.;
ә) аерым сүзләрдә г авазы борынгы к~г тәңгәллеге нәти- җәсе буларак чагылыш таба: сигез (säkiz), иген (äkin), игез (äkiz) һ. б.;
б) г спирантлаша һәм й авазына күчә: ийә «хозяин» (igä), бөйөр (bogür), ийел (egil), өйрән (ögrän), көйлә «петь» (köglä), инә «энә» (ignä) һ. б.
Сүз ахырында *g(г) спирантлаша һәм й белән чиратлаша: көй (kӧg), төй (tög), тар сузыклар янәшәсендә исә тулысынча диярлек кыскара: би (beğ/bäq), ти /тий (teg), ки /кий (kej) һ. б.
Тирән тел арты тартыгы *ğ(ғ). Тарихи аспектта увуляр *ğ(ғ) авазының килеп чыгышы борынгы төрки нигез телнең таркалуы һәм аерым төрки телләр формалашу чорына нисбәтләнә. Борынгыдан ук бу аваз төрки телләрдә, чикләнгән хәлдә, күбрәк сүз уртасында һәм сүз ахырында гына кулланылган. Татар телендә һәм, гомумән, кыпчак төркеме телләрендә аның кулланылышы, төрле аваз тәңгәллекләренә дучар булу сәбәпле, тагын да тарая төшә.
Сүз башы позициясендә увуляр ғ, нигездә, гарәп алынмаларында (а) һәм қ~ғ тәңгәллегенең чагылышы булган диалекталь сүзләрдә (ә) генә кулланыла:
а) ғәдел, ғаҗиз, ғөзер, ғилем;
ә) ғайғылдау, ғомбағыш һ. б. Көнбатыш диалект сөйләшләрендә гарәп алынмаларында да сүз башында увуляр ғ кулланылмый: айыб – ғәйеп, үмер – ғөмер, Айшә – Ғайшә, Ариф – Ғариф. Бу яктан көнбатыш диалект сөйләшләре угыз төркеменә кергән төрек, азәрбайҗан телләре белән уртаклык күрсәтә.
Тикшеренүчеләр хәзерге төрки телләрдә сүз уртасында һәм сүз ахырында ғ авазы кулланылышының берничә төрен билгелиләр[53], мәсәлән, татар телендә увуляр ғ авазы тагын да йомшый төшә һәм күпчелек очракта w, й авазлары белән чиратлаша.
Интервокаль позициядә: а) аерым сүзләрдә борынгы ғ авазы саклана: сағыз (sağïz), сағыш (sağïš), сағын (sağïn), тағы(н) (tağï/taqï), буғаз (boğaz), суған (soğun), ағач (jïğač) һ. б.;
ә) ғ~w чиратлашуы барлыкка килә: аwыз (ağïz), аwыр (ağïr), йаw (jağï), қаwын (qağun), баwыр (bağïr), саwлық (sağlïq), саwым «дойное животное» (sağum) һ. б.;
б) w авазы өлешчә саклана: йуwан (joğan), суwық (soğuq);
в) ğ авазы төшеп кала: бодай (boğdaj), ул (оғул), сулу (suğlu);
г) ğ авазы й белән чиратлаша: җыйын (jïğïn).
Сүз уртасында тартыклар янында (беренче йомык иҗектән соң):
а) г~w~й чиратлашуы барлыкка килә: аwлақ (ağlaq), йаwмақ (jağmaq), бәйләм (bağlam), таwық (tağuқ) һ. б.;
ә) ғ авазы кыскара: туры (toğru).
Сүз ахырында а) ғ~w тәңгәлләшә: таw (tağ), саw (sağ), баw (bağ);
ә) тар һәм ярымтар сузыклар янында ғ авазы кыскара: каты (qatïğ), сары (sarïğ), тары