Өмет кенә сүнми. Адәм күңелендә аның гәрәбә утыдай бәләкәй электр чаткысы барыбер саклана.
Кадими Болгар кирпечедәй саллы «Сүнмәс утлар балкышы» китабы гасырларга безнең гранит төсендәге чакматаш булып калыр – мәңгелек тарих нигезенә салынган татар кирпече…
Альберт Фәтхи сыман дәртле бер яшь китап корты аны тузанлы киштәләрдән сак кына күтәреп алыр да, гранит чакматашын сызып, татарның балавыз шәм төпчегендә янә җанлы ут тергезер һәм шуның тыйнак балкышында, томанлы Ак барс белән янәшә, бүгенге моңлы фикер ияләребезнең кан җылысын саклаган шәүләләрен күрер.
Сәлам сиңа, Фәтхи-турун, сәлам сезләргә. Моны мин генә әйтмим, моны «Сүнмәс утлар балкышы» китабын дөньяга чыгарган кордашларым да әйтә.
Татар дөньясы бигүк караңгы түгелдер бит, кардәшем? Зольмәт түгелдер?
Безне сагынасызмы?
Ә без сездән көнләмибез, юк. Тынгысыз Виссарион Белинский гына 1950 елда яшәячәк оныкларыннан көнләшкән бугай. Ялгышкан даһи, ялгышкан… Йөз елдан соң Рәсәйне замандашлары төзегән «Коммунистик партия манифесты» тудырачак ГУЛАГ пәрәвезе чорнап алыр дигән кара уй башына да килмәгән аның.
Һәркемгә үз заманы кадерле, бәс, шулай булсын! Матур киләчәк хакына яшим һәм эшлим дисәң дә, син бүгенге көнең өчен шәһит китәсең.
Безнең кордашларга шәһитләр буыны булырга язган.
ОНЫГЫҢА НИ КАЛЫР ӘТКӘҢ-ӘНКӘҢ ТЕЛЕННӘН
Заман ахыр булганда, Ата телен ул алмас, Ана телен кыз алмас; Байның телен ярлы алмас, Ханның телен кара алмас…
«Мәдәни җомга» гәзитенең 2005 елгы 8, 16, 25–31 саннарында әдип Рабит Батулланың «Ана теле» дип исемләнгән шактый күләмле мәкаләсе басылды.
Мәкалә туган телебезнең язмышына һәм киләчәгенә нисбәтән бик җитди һәм елдан-ел кискенләшә барган теманы яктырта. Автор үзенең борчуларын, сызлануын яшерми, тел язмышының халык язмышы белән тыгыз бәйләнгән булуын яхшы аңлаган хәлдә, үзенең киләчәккә прогнозларын да бирергә тырыша. Моннан бер-ике ел элек татарның инкыйразы турында өметсезләнеп язган Рабит Батулла бу юлы гел үк төшенкелеккә бирелми, ул татар теленең тулы канлы тел була алуына ышанычын, аның гомере озын булачагына өметен җуеп бетермәгән икән. Ул сафта, ул көрәшә.
Телебезнең киләчәген, «дөрес» юнәлештә үсешен ул аның чит-ят алынмалардан, башлыча Көнбатыш кәлимәләреннән арынуында күрә.
Мәкаләдә файдалы нәрсәләр шактый, ә аның төп файдасын мин авторның мәсьәләне артистларча куертып, проблемага үзенә бертөрле ачыткы салып җибәрүендә күрәм. Димәк, гавамга, фикер алышу өчен, ишекләр ачык. Рабит Батулла укучылары битараф калмас дип уйлый һәм ул, әлбәттә, хаклы. «Кемдер мине тәнкыйтьләр, кемдер хуплар, кемдер көлкегә алыр», – ди автор мәкаләнең хашиясендә (постскриптумында). Монысы да шулай.
Вакытлы матбугатта Р. Батулланы хуплаган язманы күреп өлгердек тә инде. Мәсәлән, Әхәт Сафиуллин «Мәдәни җомга»да басылган