Cokolwiek powiesz, nic nie mów. Группа авторов. Читать онлайн. Newlib. NEWLIB.NET

Автор: Группа авторов
Издательство: PDW
Серия: Reportaż
Жанр произведения: Языкознание
Год издания: 0
isbn: 9788381911016
Скачать книгу
Było to ważne zadanie, gdyż IRA nieustannie musiała przerzucać z miejsca na miejsce pieniądze, amunicję albo ludzi, przy czym wszystko to wiązało się z niebezpieczeństwami. Przyjaciel Dolours276 Hugh Feeney – syn właściciela pubu, kształcący się na nauczyciela młody okularnik, który dawniej należał do Demokracji Ludowej, potem zaś zaciągnął się do IRA277 – miał samochód i czasami pożyczał go dziewczynie.

      Chociaż Dolours i Marian zostały ochotniczkami, nie przerwały nauki w kolegium. Przeciwnie, stanowiła ona znakomitą przykrywkę. Po zajęciach wracały do domu, zostawiały książki i szły na akcję278. Ponieważ były dziewczynami, wojskowi i policjanci zwracali na nie mniejszą uwagę. Zdarzało się, że Dolours kilka razy dziennie przekraczała granicę, machając strażnikom prawem jazdy z fałszywym imieniem „Rosie”279. Z czasem strażnicy zaczęli ją rozpoznawać, ale nigdy nie nabrali podejrzeń. Sądzili po prostu, że ma jakąś zwyczajną pracę w okolicy i często musi jeździć z jednej strony granicy na drugą. Poza tym Dolours była rozmowna, sprawiała, że ludzie dobrze się czuli w jej towarzystwie, czasem niemal flirtowała. Wszyscy ją lubili. „Rosie! – wołali wesoło żołnierze na jej widok. – Jak tam się dziś miewasz?!”280

      Siostry Price często woziły materiały palne. Oswoiły się z lekko marcepanowym zapachem nitrobenzenu, wchodzącego w skład improwizowanych bomb281. Składniki do produkcji bomb przygotowywano w Republice Irlandii, następnie zaś szmuglowano przez granicę na północ. Któregoś razu Marian prowadziła samochód z ukrytymi materiałami wybuchowymi, kiedy zobaczyła przed sobą wojskowy punkt kontrolny282. Była nastolatką i nie miała prawa jazdy. Kontrabandę umieszczono za tapicerką drzwi po stronie kierowcy. Żołnierz podszedł i sięgnął do klamki. Gdyby otworzył drzwiczki, natychmiast poczułby, że są podejrzanie ciężkie. Marian uświadomiła to sobie w ostatniej chwili.

      „Sama dam radę” – powiedziała i pchnęła drzwi, po czym wysiadła i rozprostowała nogi. W Belfaście ostatnim krzykiem mody były wówczas krótkie spódniczki; Marian akurat miała na sobie mini i żołnierz oczywiście to zauważył. „Bardziej interesowały go chyba moje nogi niż samochód” – opowiadała później. Żołnierz przepuścił ją bez kontroli.

      W Cumann na mBan, która miała nieco bardziej sztywny i tradycyjny charakter, krzywiono się niekiedy na to, że kobiety uczestniczą w akcjach. Fakt, że mogły wykorzystywać swój seksapil jako broń, uważano za rzecz groźną, wręcz oburzającą. Niektóre weteranki Cumann nazywały bojowniczki IRA z pierwszej linii frontu dziewczynami bawiącymi się w armię i zarzucały im rozwiązłość283. W miarę trwania konfliktu sięgano po nowe taktyki i zdarzało się, że członkinie IRA podrywały brytyjskich wojskowych w pubach, by wciągnąć ich w pułapkę. Pewnego popołudnia w 1971 roku trzej żołnierze ze Szkocji poszli się napić po służbie284. W centrum Belfastu zostali zagadnięci przez dwie dziewczyny, które zaprosiły ich na imprezę. Zwłoki Szkotów znaleziono później przy pustej szosie pod miastem285. Najprawdopodobniej po drodze zatrzymali się, by się wysikać, i wtedy właśnie zostali zabici strzałem w tył głowy. Siostry Price z pogardą odnosiły się do takich metod286. Dolours wprost oznajmiła, że nie chce być wystawiana na przynętę. Wojna ma swoje prawa, mówiła: „Żołnierza można zabić, tylko jeżeli ma na sobie mundur”.

      Zjawisko kobiet w służbie radykalnej przemocy zdawało się nowe, ale w innych częściach świata zdążyło już stać się częścią ikonografii rewolucji287. Latem 1969 roku, kiedy Belfast stał w ogniu, dwudziestopięcioletnia palestyńska terrorystka Leila Khaled jako pierwsza kobieta w historii uprowadziła samolot: wsiadła na pokład boeinga TWA lecącego z Rzymu do Tel Awiwu, kazała pilotowi lądować w Damaszku i zyskała międzynarodową sławę. Wkrótce zrobiono z niej symbol nowych bojowniczek. Zdjęcia ciemnookiej Khaled z wydatnymi kośćmi policzkowymi, w kefiji na głowie i z karabinem, trafiły na łamy ilustrowanych czasopism288. Parę lat później świat obiegła fotografia Patty Hearst, dziedziczki amerykańskiego magnata prasowego, która została uprowadzona przez lewicową bojówkę i przeszła na stronę porywaczy. Hearst trzymała karabin z odpiłowaną lufą, na głowie miała beret289. Jedna z bliskich przyjaciółek Dolours Price twierdziła, że tym, co skusiło ją do działalności w IRA, był po części „styl rebeliantki”290.

      Wśród brytyjskich żołnierzy stacjonujących w Belfaście zaczęły krążyć opowieści o siostrach Price291. Wkrótce pisali o nich nawet korespondenci wojenni odwiedzający miasto. Dolours i Marian zyskały reputację morderczych femmes fatales, które zapuszczały się w nędzne ulice Belfastu, ukrywając karabiny „w nogawkach spodni dzwonów”292. Marian miała być wytrawną snajperką; brytyjscy rekruci mówili na nią Owdowiaczka293. Z kolei Dolours była nazywana przez prasę „jedną z najgroźniejszych dziewczyn w Ulsterze”294.

      Trudno orzec, na ile poważnie należy traktować podobne opowieści. Po części były to typowe przesadzone, zabarwione seksem plotki, jakie często krążą w okresach przemocy i niepokoju295. W surowym, cokolwiek zatęchłym i pruderyjnym społeczeństwie nagle rozpętał się katastrofalny konflikt, nic więc dziwnego, że lęki przed wyzwoleniem seksualnym i bojówkarskim chaosem zbiegły się ze sobą w wyobrażonej postaci rozwiązłej długonogiej dziewczyny uzbrojonej w potężny karabin.

      O ile jednak była to do pewnego stopnia tylko fantazja, o tyle Dolours Price chętnie ją podsycała. W 1972 roku swobodnie zapytała reportera, który dostał pozwolenie na zrobienie materiału o IRA, czy chce zostać oprowadzony po fabryce bomb, po czym dodała: „Ci z »Paris Match« napstrykali tam w zeszłym tygodniu sporo zdjęć”296. Eamonn McCann, aktywista z Derry, który zaprzyjaźnił się z Price podczas pamiętnego marszu, widywał ją od czasu do czasu297. Nigdy nie zdradziła mu, że przystąpiła do Provos, ale oczywiście sam się domyślił i ogromnie ubolewał z tego powodu. Marzył o rewolucyjnych przemianach w Irlandii, był jednak przekonany, że przemoc nie jest rozwiązaniem. Przyjaciołom, którzy sięgali po broń, powtarzał: „Żaden skutek waszej działalności nie będzie współmierny do cierpień, jakich wam ona przysporzy”.

      Przy każdym spotkaniu widok Price robił na McCannie ogromne wrażenie. Typowe republikanki, które pamiętał z dzieciństwa i młodości, były surowe i skromne, każda przywodziła na myśl Dziewicę Maryję z rewolwerem. Siostry Price zupełnie nie pasowały do tego wizerunku. Dolours zawsze ubierała się elegancko, miała nienaganny makijaż i starannie ułożone włosy. „Obie z Marian były harde i zawadiackie – wspominał McCann. – Na pierwszy rzut oka nie sprawiały wrażenia chłodnych fanatyczek. Pamiętam je wiecznie roześmiane”. W tamtych czasach w Belfaście działał sklep o nazwie Crazy Prices, było więc nieuchronne, że taką właśnie ksywką przyjaciele ochrzcili Dolours i Marian298.

Скачать книгу

<p>276</p>

Two Sisters from Belfast Republican Family – and Their Allies in IRA Unit, „Guardian”, 15 listopada 1973; Girl Out of Her Depth, „Telegraph”, 15 listopada 1973.

<p>277</p>

Hugh Feeney, wywiad udzielony autorowi.

<p>278</p>

Marian Price, wypowiedź w filmie dokumentalnym Car Bomb, reż. Kevin Toolis, Many Rivers Films, 2008.

<p>279</p>

P-EM.

<p>280</p>

P-TKT.

<p>281</p>

What Ever Happened to the IRA?, „Time”, 28 marca 2008.

<p>282</p>

Car Bomb, dz. cyt.

<p>283</p>

Dieter Reinisch, Cumann na mBan and the Acceptance of Women in the Provisional IRA. An Oral History Study of Irish Republican Women in the Early 1970s, „Socheolas. Limerick Student Journal of Sociology” 2013, vol. 5, No. 1.

<p>284</p>

Three British Soldiers Shot Dead in Ulster, „Guardian”, 11 marca 1971; Dillon, The Dirty War, dz. cyt., s. 214, 215.

<p>285</p>

Memorial to the Scottish Soldiers Attacked, „Belfast Telegraph”, 3 maja 2015.

<p>286</p>

P-EM; P-TKT; Andrew Sanders, Dolours Price, Boston College, and the Myth of the “Price Sisters”, The United States of America and Northern Ireland blog, 24 stycznia 2013.

<p>287</p>

Engaged to the Revolution, „New York Times”, 9 września 1970.

<p>288</p>

I Made the Ring from a Bullet and the Pin of a Hand Grenade, „Guardian”, 25 stycznia 2001.

<p>289</p>

Jeffrey Toobin, American Heiress. The Wild Saga of the Kidnapping, Crimes and Trial of Patty Hearst, New York: Doubleday, 2016, s. 157.

<p>290</p>

Carrie Twomey, wywiad udzielony autorowi.

<p>291</p>

Dolours Price Won Rapid Promotion…, dz. cyt,.

<p>292</p>

The Sisters of Terror, „Observer”, 18 listopada 1973.

<p>293</p>

IRA Female Terrorists Work Havoc in Ireland, „Associated Press”, 21 września 1976.

<p>294</p>

Dolours Price Won Rapid Promotion…, dz. cyt.

<p>295</p>

W tym samym okresie podobne opowieści krążyły w Wietnamie – zob. Tim O’Brien, The Things They Carried, New York: Houghton Mifflin, 1990, rozdz. 9.

<p>296</p>

Dolours Price Won Rapid Promotion…, dz. cyt.

<p>297</p>

Eamonn McCann, wywiad udzielony autorowi.

<p>298</p>

Anthony McIntyre, wywiad udzielony autorowi.