ja jou bliksem ek soek jou. antwoord jou foon vir ’n slag. bel my bietjie balsak. Gert Malan
Tussen hulle twee lê daar amper ’n kwarteeu soos ’n groot, leë stuk veld. Het hy nog iets vir Malan te sê? Soveel kere het hy al ou kamerade raakgeloop, net om ’n gevoel van verwydering te beleef. Hy het skuldig gevoel omdat hy nie meer opgewonde is dat hy hulle teëgekom het nie. Ook omdat hy nie moeite gedoen het om kontak met sy ou makkers te behou nie. Maar waaroor praat ’n mens tog? Jy kan net soveel keer “die goeie ou dae” ophaal. En dan? Hoe vind jy weer aanklank by iemand wat ’n heel ander rigting ingeslaan het – merendeels ’n voorstedelike een vol karavaanvakansies, skooltoere, gemaklike klere, Crocs, middelslag-sedanmotors, ’n oormaat vetterige vleis, boepense, chroniese medikasie, spatare en lidmaatskap van ’n charismatiese kerk?
Rocco druk op Call en wag. Wat gaan hy sê? Dat hy bly is om van hom te hoor?
Malan antwoord. “Ja, jou windgat kont, hoekom bel jy nou eers terug? Is jy nou te goed vir ons?”
“Malan? Yes, man, jammer ek bel nou eers … Ons, ek en Helga – my verloofde – was bietjie oorsee met vakansie en … Ag, jy weet mos hoe duur oorsese oproepe is.”
“Ja, maar jy’s mos deesdae ’n ryk fokken argitek – wat worry jy oor geld!”
Rocco voel ietwat geïrriteerd. Hy kan nie sy vinger daarop lê nie, maar is klaar spyt hy’t Malan gebel. Nogtans wil hy vriendelik bly.
“Ja, ja … So, waar het jy my nommer gekry? En hoe weet jy ek’s ’n argitek?”
“As ek jou sê, moet ek jou skiet, ha-ha! Nee, man, ek het op Facebook gesien jy’s bevriend met Vingers van Wyk en toe vra ek hom vir jou kontakbesonderhede.”
“O, oukei. En wat doen jy?”
“Nee, man, ek werk die laaste agt jaar aan en af oorsee. Sekuriteitswerk in die Midde-Ooste, jy weet. Maar dinge staan nou einde se kant toe. Ek is terug. Ek het ’n plaas gekoop in die Oos-Kaap. Wild en sulke goed. Ons het allerhande planne.”
“Oukei, en wie is ‘ons’ ”?
“Ag, dis sommer ’n paar ouens wat ek die laaste paar jaar leer ken het. Twyfel of jy hulle sal ken. Maar hoor hier, ons moet ’n slag bymekaarkom.”
“Ja, dit sal lekker wees,” sê Rocco en wil dadelik sy tong byt.
“Weet jy van enige lekker plekke in die Kaap? Maar net nie een van daai fancy plekke vol moffies nie, oukei?”
“Raait, laat ek dink. Miskien moet ons Da Gama Tavern toe gaan. Hulle het nogal lekker kos en dis ’n regte pub.”
“Het hulle Red Heart?”
“Oorgenoeg.”
“Hoe lyk dit dan met later die week?”
“Oukei, wat van Vrydag, so laatmiddag? Dan hoef ek nie met ’n dronklyf terug kantoor toe te gaan nie.”
“Dit kan werk vir my, De Witt!”
Rocco beëindig die oproep. Dit was op ’n manier tog goed om weer Malan se stem te hoor. Miskien moet hy nie so hard op die ou – en homself – wees nie. Miskien sal hulle lekker kuier. Hulle was dan saam in die oorlog. En dis mos ’n band wat vir altyd bly, of hoe?
“Anastasia, ek gaan vandag en môre Design Indaba toe,” sê Rocco vir sy administratiewe towenaar, sekretaresse, gasvrou en beredder van krisisse.
Anastasia October is ’n skraal mens, getemper deur ’n harde lewe op die Kaapse Vlakte. Sy kompenseer daarvoor deur hiperhoflik te wees en met ’n sagte, amper gedempte stem te praat. Sy is die beste voorbeeld waarvan Rocco weet van hoe deursettingsvermoë jou bo moeilike omstandighede kan laat uitstyg.
Hy het haar by Hunter & Vennote leer ken. Sy was eers ’n tea girl en skoonmaker. In ’n stadium het sy uit haar eie begin help om die firma se lêers te orden. Sy’t kennelik ’n aanleg vir dié soort ding gehad en weldra het hulle haar begin touwys maak in basiese rekenaarvaardighede. Uiteindelik het hulle vir haar ’n pos geskep as administratiewe assistent. Die eerste dag wat sy met haar “kantoorklere” by die firma aangekom het, het almal spontaan hande geklap – en het sy begin huil van blydskap en verleentheid.
Rocco weet nou nog nie hoekom hulle so goed oor die weg kom nie. Sy het altyd die gewoonte om hom te “meneer” – nadat hy haar seker ’n jaar lank gevra het om hom op sy naam te noem. Op ’n dag het sy skynbaar gemaklik genoeg in sy teenwoordigheid begin voel om hom soms op sy naam te noem, hoewel sy steeds sukkel met “jy” en “jou” – vandaar die gebruik om soms ’n sin aanmekaar te flans soos: “Meneer Rocco, hoe was Rocco se naweek?” Dit bly meestal steeds “meneer Rocco”. Af en toe sal hy haar kamstig kwaai aankyk totdat sy skaam glimlag: “Maar meneer Rocco is mos ’n meneer, meneer.”
Toe hy by Hunter & Vennote bedank het, was Anastasia een van die eerste mense buite die vennootskap vir wie hy daarvan vertel het.
“Maar, meneer Rocco, hoe dan so?”
“Anastasia, ek begin my eie firma. Wil jy vir my kom werk? Ek sal jou ’n goeie werk en ’n verhoging gee. Ag toe, sê ja.”
“Maar wat moet ek daar doen, meneer Rocco?”
“Jy moet my regterhand wees. Die admin bymekaar hou. Notules, planne, aansoeke, my dagboek help hou en nou en dan hand bysit met die catering as ons vergaderings hou. Want ons gaan ’n klein firma wees. Ons sal elkeen moet multi-task dat dit klap. Maar jy sal jou eie kantoor hê. En ’n parkeerruimte. Toe, wat sê jy?”
Sy’t ’n rukkie stilgebly voordat sy geantwoord het: “Meneer Rocco, ek moet vrou-alleen twee kinders grootmaak. Hierdie kwessie maak my bietjie onrustig. Sê nou dit werk nie uit nie. Dan sit ek op straat.”
“Ek verstaan goed hoe jy voel, Anastasia. Maar ek sal jou nie drop nie.”
En toe White Rock A.D. drie maande later sy deure oopmaak, toe is Anastasia October daar.
Die Kaapstadse Internasionale Konferensiesentrum is ’n indrukwekkende studie in metaal en glas, ontwerp deur ’n groep argiteksfirmas, waaronder Revel Fox en Van der Merwe Miszewski, oftewel VDMMA. Na al die jare vind Rocco dit steeds moeilik om mededingers se werk objektief te beoordeel. Hy kan die ontwerptaal interpreteer. Hy’s bewus van die proporsies en het waardering vir die gebruik van metaal en glas om die foyers in natuurlike lig te baai. Maar daar is tog ’n mate van jaloesie waarvan hy nie kan wegkom nie. Hy kon dit nog nooit mooi aanvaar as mense wat hy goed ken, aangewys word vir projekte waarvoor hy aansoek gedoen het nie. Deur die jare het hy gevind dat hy makliker en meer afstandelik oor die werk van buitelandse argitekte soos Frank Gehry of Santiago Calatrava kan praat.
Hy weet dis omdat hy hulle nog nooit ontmoet het nie. Hy het nog niks van hulle menslike swakhede geïdentifiseer nie. Hulle is dus net name, met geen negatiewe persoonlike eienskappe waarmee hy hulle kan assosieer nie. Hulle is ook fisiek gesproke te ver van hom verwyder om as mededingers beskou te kan word.
Hy het ’n paar jaar gelede die argitek, akademikus en skrywer Deyan Sudjic se boek The Edifice Complex gelees. Sudjic meen dat opportunisme, egomanie, oppervlakkigheid, ’n aptyt vir sikofante en ’n bereidwilligheid om met tiranne sake te doen, van die eienskappe is waaroor jy moet beskik om ’n suksesvolle argitek te kan wees. Want toe tiranne soos Hitler, Stalin, Mussolini en Saddam Hussein begin het om uiting aan hulle egomanie te gee, was argitekte van die eerste mense na wie hulle hul gewend het vir bystand.
Sudjic glo ook dat baie argitekte eintlik maar bestaande werk plagiariseer. Rocco het baie daaroor nagedink en boonop al gewonder of die negatiewe, egogedrewe impulse wat hy soms betreffende sy mededingers se werk ervaar, spruit uit jaloesie – of skaamte omdat hy homself in hulle herken.
Tot Rocco se ongemak het Sudjic ook in die boek beweer dat die kern van die deursnee-argitek se bestaan nie draai om nut of diens nie,