Sommige van die recces sou ’n paar dae gelede in die nag met vryvalspronge in die gebied geland en sommer ook die landingstrook vir hulle uitgemerk het. Die ander gaan met Casspirs inry en dan saamveg.
Daar word steeds nie veel gepraat nie. Elkeen het hom in sy eie kokon onttrek en die meeste konsentreer op die sprong wat kom. Hulle wéét hulle moet mekaar so gou moontlik in die donker vind, groepeer en begin stap na die teiken. Want as hulle nie betyds is nie, gaan hulle nie voor eerste lig stelling kan inneem nie.
Hy dink aan wat voorlê. Hy is nie bang nie, maar daar is tog ’n onrustigheid in hom. Nie hy of sy troepe het hulle al in so ’n groot geveg bevind nie. Wat gebeur as die eerste een seerkry? Hoe gaan die wonde lyk? En as iemand doodgaan? Hoe gaan dit die ander beïnvloed? Wat gaan hy doen? Hoe sterk sal die teenstand wees? Gaan hulle genoeg ammunisie hê? Gaan hy sterk genoeg leierskap kan gee in die hitte van die stryd?
Die afstuurders luister oor hulle oorfone na die vlieëniers en hulle lyftaal verklap ’n al groter wordende opgewondenheid. Na wat voel soos ’n ewigheid, lui ’n alarmklokkie en skree die afstuurders: “Staan op!” Die soldate herhaal elke bevel hard en duidelik: “Staan op!” Vanaand hoef hulle nie hulle rugsakke voor aan hulle harnasse vas te maak nie, want hulle spring met ligte battle jackets onder hulle valskerms wat net water, ammunisie, ’n dag se rantsoene en bomverbande en drips inhet.
“Gaan uitrusting na! Helmet … borsband, beenbande … opgehaak … vrye beweging aan die kabel … man voor my, opgehaak, vrye beweging aan die kabel!”
“String, verklaar!”
“Vier-en-twintig reg!”
“Drie-en-twintig reg!”
“Twee-en-twintig reg!”
Eindelik: “Een reg, almal reg!”
Die klokkie lui skril.
“Aksiestasies!”
“Een-twee, een-twee!” skuif hulle ritmies in gelid.
Nader aan die oop deur. Die klokkie lui twee keer.
“Staan in die deur!”
“Een-twee! Een-twee!”
Hy staan in die Dakota se deur. Onder hom is bosse, bome, krale, palmbome en hier en daar kan hy ’n oop shona uitmaak. Die geraas van die wind hier by die oop deur is iets ontsettends en dis asof dit met die donderweer van die Dakota se twee groot enjins veg om heerskappy. Die wind ruk en pluk terwyl die enjins meedoënloos op een toonhoogte aanhou grom. En deur dit alles kan hy voel hoe sy hart klop. Hoe sy bors lig en sak soos hy al hoe harder asemhaal. Hy wag vir die bevel om te spring. Tien sekondes gaan verby. Twintig sekondes. Hy weet die afstuurders wag net vir die bevel van die vlieëniers oor die oorfone. Agter hom voel hy die gerusstellende teenwoordigheid van een van die ander soldate. Hy is nie alleen nie.
Meteens begin die klokkie skril en aanhoudend lui, soos ’n alarm wat afgaan.
“Go!” klap die afstuurders hom hard op die skouers en instinktief tree hy vorentoe in die donker, stormwindsterkte gat voor hom. Hy val en val en val. Dit voel asof ’n reusagtige hand hom soos ’n muggie die duisternis in klap. Dan voel hy hoe sy harnas stywer begin trek in sy lieste. Instinktief kyk hy boontoe en sien hoe sy valskerm ’n donker kol vorm wat groter raak. Dis oop! Hy hoor hoe die Dakota se gegrom sagter raak.
Hy hoop nie hy breek ’n been wanneer hy land nie. Dit sal nou ’n fokop wees, dink hy terwyl hy om hom kyk. Hy verbeel hom hy sien ’n paar ouens geruisloos in die lug hang. Hy probeer homself al oriënteer. Dan sien hy die twee flitsende strobe lights wat die recces aangeskakel het om die drop zone aan te dui. Die DZ is van wes na oos. Hy is nie in lyn daarmee nie, maar hulle is darem nie te ver van teiken af nie. So twee kilometer noord is ’n rivier, maar hy is effens suid van die DZ se as.
Hy weet hulle behoort die lumi stick op sy helm te kan raaksien. Waar is Barkhuizen s’n? As hy dit kan sien, weet hy waar die string se ander punt is. Maar hy kan nie. Hoe gaan hulle in die donker kan hergroepeer?
Dan sien hy skielik tog die heldergroen skynsel van Barkhuizen se lumi stick. Hy is verlig. Hy weet die landing is naby. Hy begin daarop konsentreer. Voete en knieë styf teenmekaar. Ken op bors. Elmboë in. Hy hoop nie hy tref ’n boom of iets wat hom kan beseer nie. Hier kom dit nou …
Oomblikke voordat hy dit tref, sien hy die grond van Suid-Angola soos grys newels na hom toe aankom. Hy maak hom reg vir die impak. Die tref- en rolslag is veronderstel om een aksie te wees en as jy reg land, gebeur dit vanself. Hy kan voel hoe sy regterheup die grond ’n breukdeel van ’n sekonde na sy voete tref. Dan hou hy aan met sywaarts rol totdat hy op sy linkerbeen tot rus kom. Hy besef hy het skaars gedink oor hoe om die aksie uit te voer terwyl dit gebeur het – het dit dan al ’n paar honderd keer in opleiding herhaal.
Al was dit ’n goeie landing, is hy effens duiselig. Hy kom orent en begin sy geweer losmaak. Dan haal hy vinnig sy valskerm se harnas af. Waar is die ander ouens?
Terwyl hy besig is, hoor hy hoe sy troepe naby hom land. Hy hoor ’n “Ugh!”-klank, een wat gedemp “Fok!” sê, en: “Eina, Jissis!” Ondanks die spanning kan hy die komiese sy daarvan insien. Na ’n ruk is dit stil en begin hulle in fluisterstemme na mekaar roep.
“Hei, wie’s daar?”
“Dis ek, luitenant …”
“Wie die fok is ‘ek’?”
“Du Toit, luitenant.”
“Nou fokken sê dan so. Hoe lyk dit, Du Toit, waar’s die ouens? Sê vir hulle hulle moet hiernatoe kom, na my lumi stick.”
“Reg so, luitenant.”
Dit vat amper vyftien minute om as valk te hergroepeer. Nou moet die twee valke groepeer. Oplaas, na amper ’n halfuur, is almal reg. Wonderbaarlik het niemand met die landing seergekry nie. As iemand het, sou hy hier moes bly tot ’n chopper hom vroegoggend kom casevac.
Stemme praat saggies oor radio’s, met die kenmerkende “kggggh”-klank aan die einde van ’n boodskap. Hulle moet nou groepeer en klaarkry, want die majoor het gesê hulle moet begin radiostilte handhaaf.
Hy kyk vlugtig op in die naglug en sien die helder maan en sterre. Vir ’n oomblik voel dit glad nie asof hy in ’n oorlog is nie. Asof dit ’n naguitstappie in die bos is. Maar die R4 in sy regterhand bring weer die werklikheid tuis. Hy haal ’n waterbottel uit en vat ’n groot sluk.
Dan begin hulle stap volgens die kompas. Elke nou en dan kyk hy af na die dowwe groen gloed en maak seker dat hulle op die peiling bly. Hy tel ook sy treë sodat hy ’n idee het hoe ver hulle vorder. Dis moeilik as jy nie in ’n reguit lyn kan stap nie. Soms is daar digte bosse en bome en soms brand kraalvure honderd meter of wat verder, dan loop jy ’n wye draai om hulle sodat hulle nie kan agterkom jy’s daar nie. So word twintig kilometer naderhand amper vyf-en-twintig. En dis vyf-en-twintig kilo’s waartydens jou oë en ore pal wawyd oop moet wees.
Hy voel al klaar moeg. Dit moet die adrenalien wees wat verdamp het, besef hy. Daar lê nog ’n stywe ent se stap voor. Hoe ver kan dit nog wees? Maar hy’s gewoond aan stap met ’n swaar pak op sy rug. Elke dertig minute gaan hulle staan. Hy kyk nou en dan op sy horlosie om vas te stel hoe lank hulle al loop. Elkeen is intens bewus van wat sy makker voor en agter hom doen en wanneer hy gaan stilstaan, kom die groep binne sekondes tot stilstand. Hy hoef nie te praat nie. Almal weet dat hulle ’n paar minute kan rus en water drink. Hulle battle jackets weeg swaar. Daar is nie eers regtig kos in nie, net noodrantsoene, water en ammunisie. Soveel as wat hulle kan dra. En ’n grondseil om onder te skuil as dit begin reën. Of ’n gewonde of dooie makker iewers heen te dra.
’n Battle jacket is maar ’n soort onderbaadjie met sakke vir ammunisie, granate en radio’s. Hy dra nie een soos die troepe s’n nie, maar Niemoller webbing van olyfbruin seilmateriaal. Die ammunisiesakke is laer af om sy middel