Stories van Bergplaas. Alba Bouwer

      “Nee, baas,” sê Houtmens en hy bly weer ’n rukkie stil.

      “Toe praat nou, Willem,” sê oom Koos. “Wat is die moeilikheid?”

      “Baas,” sê Houtmens, “ek wil net vra as die baas met Bramie sil praat, hy’t Klein Willem vanmiddag ’n toe-oog geslat, baas, en so lat sy neus ook stukkend is.”

      “Wat?” sê oom Koos, so hard dat Lappies op die stoep opspring en ’n blaffie gee.

      “Ja, baas, Jaffie het kom sê. Klein Willem het vir sy ma gesê hy’t geval, baas, en toe kom Jaffie sê,” sê Houtmens.

      “Abraham!” roep oom Koos, maar voordat Bramie reg by die spensdeur uit is, staan Grietjie al langs oom Koos.

      “Pa,” sê sy, “Pa, Giel het aan Bramie gesit en aan Bramie gesit om met Klein Houtmens te baklei, Pa, en hy’t gesê hulle is almal ouvrouens op Sadewee om hulle nie kan baklei nie en toe baklei Bramie met Klein Houtmens en toe slaan Klein Houtmens nie en toe slaan Bramie hom so, Pa. Maar Bramie wou nie, Pa, dis Giel,” en Grietjie staan uitasem ’n tree agteruit.

      “Margareet!” roep tant Letta van die spens af. “Kom hier! Jou pa het nie vir jou geroep nie.”

      “Maar Pa, dis regtig so, Pa,” sê Grietjie voor sy stadig omdraai.

      “Kyk hier, ek wil nie stories van bure se kinders hoor nie, gehoor, Magriet, loop spens toe,” sê oom Koos. “En mannetjie, wat het jy te sê?”

      Bramie kyk na Ou Willem Houtmens se stywe arm en die verslete baadjiemou, en êrens in hom gaan ’n seer plek sit wat baie groter is as die bang wat oor hom gekom het toe hy Houtmens se stem by die deur hoor.

      “Ja, Pa,” sê hy, “ek het met Klein Houtmens baklei, Pa.”

      Oom Koos steek sy hand in sy sak en haal sy halfvol tabaksakkie uit. “Hier, Houtmens,” sê hy, “vat dié en loop jy maar solank huis toe. Ek sal met Bramie afreken. Dankie dat jy kom sê het.”

      “Dankie ook, baas, nag, baas, nag, nôi, nag, Bramie, nag, Grietjie,” sê Willem en hy draai stadig om en stap in die donker weg.

      Oom Koos maak die bodeur toe, maar Bramie bly doodstil soos die bakkis teen die muur staan. Toe draai oom Koos om. “O so,” sê hy, “en dan is jy ’n man wat ’n bruinkind slaan en jy weet hy sal nie terugslaan nie? Kyk, kêrel, weet jy nie liegters en bakleiers hoort nie op hierdie bergplaas nie, hè?”

      “Ja, Pa,” sê Bramie.

      “En nou kan jy kies wat jy wil hê: ek gee jou ’n goeie loesing of jy loop nou na Houtmens se huis toe en jy loop vra vir Klein Willem ekskuus,” sê oom Koos.

      Bramie dink aan die bythale van die muilswepie oor ’n bobeen en hy dink aan Antjie Somers en die lang donker pad deur die watersloot na Houtmens se huisie toe en aan Klein Willem se gesig, maar voordat hy kan kies, sê oom Koos: “Nee wag, ek dink jy loop maar sommer nou en jy loop vra vir Klein Willem ekskuus,” en hy maak die bodeur oop en haal die onderdeur se werwel af. Toe staan Grietjie in die spensdeur. “Pa,” sê sy, “asseblief, Pa, kan ek saamgaan?”

      “Margareet!” sê tant Letta agter haar. “As ek my sonde nie ontsag nie, loop ek jou nog vanaand deur, hoor! Dis om jy aljimmers saam met die kleingoed ravot dat julle nie meer maat en perk ken nie. Kom vat jou kers en gaan kamer toe.”

      “Loop slaap, Ounooi,” sê oom Koos. “Toe, Braam, kry jou stryk.”

      “Ja, Pa,” sê Bramie en hy stap stadig oor die stoepie en uit die ligkol van die kombuislampie uit in die voetpad af na die houtbruggie oor die watersloot. Sy bene voel dik en swaar en hy steek sy hande in sy broeksakke en kyk reg voor hom totdat hy die voetpad in die donker soos ’n vaal strepie kan sien lê. Toe hoor hy ’n takkie agter hom kraak en ’n nat snoetjie vroetel teen sy kaal hak.

      “Lappies!” sê hy. “Oubaas se ou Lappa!” Hy gaan sit en druk Lappies se warm lyf teen sy wang vas en hy voel twee warm, nat strepies oor sy wange loop. Oor die smal bruin hand met die pakkie boeke, oor Lappies wat soos ’n leë mandjie onder sy skop uitrol, oor al die dinge huil hy nou teen Lappies se warm steekhaarlyf. Lappies lek, lek aan Bramie se gesig, toe spring hy vrolik opsy en gee ’n kort blaffie. Bramie staan stadig op, spoel sy gesig in die watersloot af en stap weer aan in die voetpad.

      Ou Willem Houtmens loop net by sy deur in toe Bramie daar aankom. “Naand, outa Willem, is Klein Willem hier?”

      Twee, drie, vier koppe loer gelyk oor die onderdeur toe hulle Bramie se stem hoor.

      “Naand, Bramie,” sê ’n paar stemmetjies tegelyk.

      Agter die koppe kom Klein Willem se gesig in die flou kersliggie te voorskyn. Sy een oog is dik en toe en in sy een neusgat is ’n wit lapprop. Bramie sien skielik weer die smal bruin hand met die pakkie boeke wat effens ruk en hy voel die sagte, warm oog onder sy kneukels en sy maag krimp inmekaar. Toe sluk hy hard en hy sê saggies: “Ekskuus, Klein Willem, dat ek jou geslaan het. Ek is regtig spyt. Ekskuus.”

      Klein Willem vryf met sy hand deur sy hare, toe gee hy ’n snaakse snuifie. “Dankie, Bramie,” sê hy, “dis maar reg. Dis maar nie iets nie. Dis maar reg.”

      “Ekskuus,” sê Bramie weer en hy staan nog ’n oomblik stil. “Nag, Klein Willem, nag, ai Lily.”

      “Nag, Bramie,” sê al die stemme deurmekaar en toe draai Bramie om en stap in die donker terug met Lappies soos ’n wit vlaggie in die voetpad voor hom.