Die dinge van ’n kind. Marita van der Vyver

doeke op sy kop vasgemaak het, die lusse aan weerskante om sy ore gehaak. Ek vang Dalena se oog en ons stem woordeloos saam dat ons nie vir so ’n kinderagtige grappie gaan lag nie.

      Maar ek sukkel om my gesig ernstig te hou. Waar het hy die ding in die hande gekry? Ma het tog lankal daardie operasie gehad en Liefie …

      “Mart, sê vir Niel hy moet grootword!” skreeu Liefie toe Niel haar hande vasgryp.

      “Niel, Liefie sê jy moet grootword!”

      Dalena gee die stryd gewonne en begin lag langs my. Niel draai sy kop selfvoldaan na ons toe, sy aandag ’n oomblik afgelei, en Liefie ruk die sanitêre doek so hardhandig van sy hare af dat dit lyk asof sy ore ook in die slag gaan bly. Hy gil soos ’n moordslagoffer in ’n swak rolprent en vlug laggend by die kamer uit.

      “Mansmense!” Liefie sak uitasem op die bed oorkant my en Dalena neer. Sy hou die doek soos ’n trofee vas. Ek kan steeds nie glo dat my klein sussie die eienaar van hierdie vreemde voorwerp kan wees nie. “As hulle maar weet wat dit is om ’n vrou te wees …”

      Ek begin ook hulpeloos lag.

      “Maar Liefie, daai ding is mos myle te groot vir jou.

      “Ek weet,” sê sy afgehaal. “Maar Ma sê ek is te klein vir daai goed wat jy indruk …”

      “Maar weet Ma dan nie van die nuwe soort wat jy vasplak nie?”

      “Liefie!” roep Simon iewers in die huis. Liefie en Dalena ruk albei regop.

      “Hy’t gesê ek kan saamry as hy die Sondagkoerante gaan koop,” sê Liefie voordat sy verdwyn. “Ciao!”

      Die sanitêre doek bly soos ’n lelike, gestrande skip op die bed lê.

      “Sy dink vanoggend weer sy speel in ’n Italiaanse fliek,” sê ek vir Dalena.

      “Hoekom het hy nie vir mý gevra om saam te ry nie?” wil Dalena weet.

      Ek draai die radio harder en neurie Sorrow saam met David Bowie. Sy seun se naam is Zowie, sê Simon, Zowie Bowie. Dit sou nogal sports wees om so ’n naam te hê, meen Simon, veral in die army. Sappeur Zowie Bowie.

      “Hy’t my seker nie eens raakgesien nie!”

      “Dis nogal moeilik om jou mis te kyk, Dalena,” troos ek. “Jy’s nie juis ’n skaam viooltjie nie.”

      “Miskien hou hy van skaam viooltjies!”

      “As jy my vra, hou hy van enigiets wat rok dra, veral ná drie maande in die army.”

      Sy val agteroor, met ’n sug wat klink asof dit uit die diepste deel van haar maag kom, en vou haar hande agter haar kop.

      “Luister, Dalena,” sê ek met my oë op haar kaal bene, “ek wil nou nie vir jou preek nie …”

      “Moenie.”

      “Maar ek moet jou waarsku …” Ek weet nie hoe om dit te sê sonder om simpel te klink nie. Vinnig, dink ek, so vinnig as moontlik. “Moenie-dat-my-broer-jou-misbruik-nie.”

      “Wat bedoel jy?”

      Haar mond bewe soos sy stry teen ’n glimlag.

      “Jy weet goed wat ek bedoel.”

      “Ek gee nie om wát jou broer met my doen nie, Mart!” Die glimlag span van oor tot oor. Ons is terug in ons gewone rolverdeling. Dalena die terger en ek die getergde. “Dis die eerste keer na juffrou Lourens se broer dat ek hierdie kriewelrige gevoel in my lyf kry.”

      “Wáár in jou lyf?” vra ek wantrouig.

      Maar sy lag net. En ek voel asof ek ’n motor aan die gang gestoot het, met groot moeite, en nou moet agterbly terwyl die insittendes vir my wegry.

      Londen

      30 September 1992

      Liewe kind

      Imagine, sing John Lennon oor die radio, hier in my skraal Londense huis met ’n voordeur wat op ’n sypaadjie oopmaak en ’n agtertuin kleiner as ’n Britse pondnoot. Verbeel jou daar’s nie ’n hemel nie.

      Ek hoor die musiek van die sewentigerjare word weer gewild. En die modes steek oral op straat kop uit. Is niks dan meer bestand teen die irrasionele mag van nostalgie nie?

      In Angola word daar vandag ’n verkiesing gehou wat alles kan verander. Dalk sal daar eindelik ’n einde kom aan die oorlog wat die land al dekades lank verskeur. Aan die ander kant, dalk sal niks verander nie. Dalk sal dinge selfs erger word. Hoe ondenkbaar dit ook al klink.

      Dis maklik as jy probeer, sing John Lennon. Ek het my seun vandag aan hom voorgestel. Waarom weet ek nie, maar dit was die een beeld in Madame Tussaud se beroemde waspaleis wat sy amper-driejarige verbeelding aangegryp het. Miskien het hy sy ma se nostalgie aangevoel (hier’s ons al weer by die vervloekte nostalgie) toe sy daar voor die vier jong mans staan, met hulle donker dweilkoppe en dun dassies en enerse baadjies so netjies toegeknoop. Of ’n nostalgie wat diep uit die kollektiewe onderbewussyn van ’n hele geslag kom?

      “And here we have John Lennon,” het ek gesê, en nooit by die ander drie Beatles uitgekom nie, want my seun het sy hande uitgesteek om John Lennon om die bene te gryp. “But you’re not allowed to touch him.”

      Hy wóú aan hom vat. Ek het hom probeer wegtrek, maar hy het begin skreeu. Ek het om my rondgekyk, nêrens ’n veiligheidswag gesien nie, en hom toe toegelaat om een keer vinnig, met ’n vuil hand, aan John Lennon se been te vat.

      Dit was nie goed genoeg nie. Hy’t so geskreeu dat ek ons uitstappie net daar moes kortknip, nog voordat ons behoorlik na Madonna of Michael Jackson kon kyk. Wat tog ook gepas was, het ek myself in die moltrein op pad huis toe getroos. My smaak vir popmusiek het nooit juis verder as Desember I980 ontwikkel nie. Daardie dag toe John Lennon deur een van sy berserkte bewonderaars doodgeskiet is, het ek gewéét die sewentigerjare is werklik verby. The day the music died.

      Die grootste gevaar in Angola, lees ek in die koerant, is dat Unita of die MPLA sal weier om die uitslag van die verkiesing te aanvaar. Dan sal die burgeroorlog en die bloedvergieting voortgaan. Totdat daar nie meer burgers oor is om te baklei nie? Totdat daar nie meer bloed oor is om te vloei nie? The most likely candidate for such a tactic is Unita, which kept guerrilla operations going year after year with massive logistical and military support from Pretoria.

      Pierre was toe reg. Hy het die irriterende gewoonte gehad om gewoonlik reg te wees. Nou wonder ek net of hy sou kon voorspel hoe lank Suid-Afrikaners nog vir ’n vrye verkiesing moet wag.

      Verbeel jou, my liewe kind. Verbeel jou!

      M.