“Hamas skiet missiele na ons toe,” sê Natani.
Chaim knik, maar hy hou Natan se arm vas om hom tot stilte te maan, want hy wil graag die laaste stukkie van die premier se kort toespraak hoor.
“Ons moet die gevaarlikste regime in die wêreld nie toelaat om die gevaarlikste wapen in die wêreld te bekom nie. Soos ons gewaarsku het – en ek sê dit met spyt – het die sanksies begin verswak en vinnig ook. As daar nie binnekort tasbare stappe gedoen word nie, kan dit in duie stort en die jare lange inspanning laat verdwyn sonder enigiets in ruil daarvoor. Maar ek sê vir julle en ek beloof in die gees van die Makkabeërs dat ons Iran nié sal toelaat om ’n militêre kernmoondheid te word nie.”
“Sê hulle, Bibi!” prewel die rabbi.
“Sê hy ons gaan weer oorlog kry, Saba?”
“Lo! Lo, Natani …”
Eintlik moes ek ja gesê het, dink Chaim, want dit is waarop dit neerkom.
“Gaan Abba nie oorlog toe nie?”
“Nee, Natani … nog nie.” Hy voeg die laaste deel van sy sin sag genoeg by sodat Natan dit nie kan hoor nie.
“Maar gaan ons dan die Roomse mense help soos Imma na die Filistyne toe gegaan het?”
Chaim sug. “Luister eers, Natani, die premier is nie by die Roomse mense nie, maar by die Italianers. Verstaan jy?”
Die kleine seuntjie knik plegtig.
“En Imma was nie by die Filistyne nie, maar by die Filippyne. Ken?”
Weer die bevestigende knik. Maar Natan frons. “Hoekom moet ons dan altyd die ander mense gaan help daar ver? Kom hulle ons ook help?”
Chaim laat hoor ’n half moedelose laggie. “Nee, nie regtig nie …”
“Maar hoekom het Imma dan na die Fili- … mense toe gegaan toe daar so ’n groot storm was, Saba?”
Die rabbi dink ’n oomblik na. Toe leun hy vorentoe en skakel die televisie af. “Kom ons gaan sit daar by die kaggel dan vertel ek jou iets, Natani.”
Die seuntjie kom dadelik gewillig en hulle rig hulle gemaklik voor die vuurtjie in. Chaim haal nog twee stompies uit die houtkis en gooi dit in die kaggel. Fyn vonkies skiet in die lug op en die knus geur van brandende hout versprei deur die vertrek.
“Saba?” vra Natan afwagtend.
“Wat verstaan jy van tikkun olam, Natani?”
Natani oordink dit eers. “Iets van die wêreld …” sê hy toe aarselend, “om die wêreld te maak?”
“Om die wêreld te herstel. Heel te maak …”
“Die wêreld?” vra die kind. “Is die wêreld dan stukkend?”
“Nu, kom ons kyk ’n bietjie. Onthou jy nog hoekom ons Shabbat hou?”
“HaShem het gesê ons moet daardie dag ophou met werk omdat Hy ook opgehou het om te werk op die sewende dag.”
“Watse werk het Hy dan gedoen?”
“Maar, Saba, Hy het mos die wêreld gemaak!”
Chaim glimlag in die verontwaardigde gesiggie. “Nachon. Weet jy nog wat Hy alles gemaak het?”
Die kleine seuntjie beduie met sy hande. “Die son en die maan en die sterre. En die water en ál die diere. Al die plante ook. Alles, Saba. Vir Adam en Chavah ook.”
“Dink jy alles wat Hy gemaak het, was baie goed?”
Natan knik nadruklik. “Tov me’od!”
“Dink jy Adam en Chavah was gelukkig daar?”
“Ken!”
“Dink jy die mense daar in die Filippyne waar Imma gaan help het, was gelukkig?”
“Lo! Alles was daar stukkend. Al hul huise en die hospitale. Almal het omtrent verdrink.”
“En die prente wat jy op televisie sien van die mense in Sirië. Hoe lyk dit vir jou?”
Die kleintjie ril. “Baie lelik. Hul huise is stukkend geskiet. Daai koning van hulle het al miljoenes dood laat gaan. Daar is baie kinders wat doodgaan daar …”
“Al-Asad is ’n president, Natani, soos ons Shimon Peres. Hy’s nie ’n koning nie. En dis darem nie miljoene mense nie, maar ongeveer honderd duisend. Maar jy is reg, dit is vreeslik. Niemand kan daar gelukkig wees nie, of hoe?”
“Weet jy, Saba, as ek partykeer na die televisie kyk, dan dink ek ál die lande maak oorlog. Die mense skiet almal mekaar dood. Party het glad nie eens meer huise of kos om te eet nie. Dis net bomme wat onplof, of groot vure wat brand. Of aardbewings of tsoe- … wat?”
“Tsoenami’s. So, die wêreld lyk nie meer soos toe HaShem, baruch Hu, dit gemaak het nie?”
Natan skud sy kop. “Lo.”
“Kan jy sien hoe stukkend die wêreld is?”
Daar kom ’n lig van begrip in die kind se oë. “Ken.”
“Nu, tikkun olam is wanneer ’n mens probeer om daardie stukkende dinge weer heel te maak. Al is dit hoe ’n klein dingetjie wat jy doen. Al tel jy net ’n hondjie op wat deur ’n motor raakgery is en neem hom na die veearts toe. Al is jy nie lelik met iemand wat met jou lelik was nie. Al lag jy nie as iemand ’n grap oor HaShem, baruch Hu, maak nie. As jy die Shabbat hou, soos HaShem ons gevra het om dit te doen, sal mense nie net daaraan dink om soveel geld te maak as wat hulle kan ook op die sewende dag nie. Hulle sal rus en die dag aan HaShem wy en die wêreld sal ’n beter plek wees. Weet jy, ál die mitzvot wat HaShem ons in sy Tora gegee het, is vir tikkun olam. Alles waaroor die nevi’im ons, Am Yisra’el, gewaarsku het. Alles wat Yeshua sy talmidim en Sha’ul haShaliach sy gemeentes geleer het, dít alles was bedoel om tikkun olam te leer, om die stukkende wêreld van HaShem weer heel te maak.”
Die kind kyk hom met goot oë aan. “Maar Saba, hier in Israel is ook dinge wat stukkend is. Toe ek met Abba en Imma in Tel Aviv was, het ek gesien daar is baie mense wat nie Shabbat hou nie.”
Weer sug die rabbi. “Dit is so, Natani, dit is so. Maar hier sal ook nog tikkun kom. HaShem het dit belowe.” Hy reik in sy leertas wat langs die stoel staan en trek sy Bybel daar uit. “Het jy geweet HaShem, baruch Hu, het baie name vir die huis van Israel?”
“So ’n bietjie …”
“Efrayim en Ya’akov. Soms noem hy ons sy wingerd en soms die olyfboom. Die geslag van Dawid. Hy noem ons sy bruid.” Hy slaan die Bybel oop. “Luister wat sê HaShem hier in Hoshea: ‘Ek gaan jou my bruid maak vir altyd. Ek gaan jou aan my bind deur my weldade en my goeie sorg, deur my liefde en my ontferming. Ek gaan jou aan My bind deur my onverbreekbare trou sodat jy aan My, die Here, toegewy sal wees.’ ”
“Sy bruid?” sê die kind verwonderd.
Chaim knik. “Luister wat sê Hy nog nadat hy lank gepraat het oor ál die verkeerde dinge wat sy volk doen weens ontrouheid aan Hom. Dis presies soos jy nou net van die Shabbat-ontheiliging gepraat het. Hy sê: ‘Tog sal ek weer begin om haar die hof te maak …’ ”
“Wat’s dit?”
Die rabbi moet weer ’n laggie gee. “Dit is amper soos om te wys dat jy verlief is. Verstaan jy?”
Natani knik. “Beseder.”
Die rabbi lees verder: “ ‘Ek sal haar na die woestyn toe bring en mooi dinge vir haar sê. Wanneer ons daar is, sal ek weer vir haar wingerde gee. Ek sal die Akorlaagte ’n poort na ’n nuwe toekoms maak. Dan sal sy weer my liefde beantwoord soos toe sy jonk was, soos toe sy uit Egipte getrek het.’ ”
“Dis baie mooi, Saba. ’n Bruid is vir my baie mooi. Ek is altyd bly as ek saam met Abba na die Kotel toe gaan en daar kom ’n bruid aan.”
Sy