“Dit is vyfuur. Jy het opdrag gehad om die meetkundeprobleem kwart-vóór-vyf na my te bring, maar jy kry mos altyd iets anders—toneel of viool of swem of dit of dat. Ek het jou tevore al gewaarsku. Vandag was die laaste keer.”
“Vader, asseblief—”
“Daar is niks om oor te redeneer nie. Gee die viool: ek sal sorg dat hy verkoop word, en die geld in jou spaarrekening deponeer.”
Stilte en groeiende eensaamheid.
“Bring asseblief stiptelik sesuur die meetkundeboek na my studeerkamer.”)
En laat hom eindelik rukkend, tastend orent peul.
“Kon jy my nie laat slaap het nie?” vra die jong man driftig, moedeloos, sy kop tussen sy bleek handpalms gestut, gepynig binne die kreukels van die swaar kakiejas, swaar en dof van ruslose slaap, sku vir die vroeë lig wat deur die vuil vensterruite inplons.
“Dè, hier’s vir jou koffie,” sê die oue meewarig. “Drink.”
Hy vat die beker soos ’n laaste sakrament, brand sy mond teen die rand, vloek, stort ’n paar druppels op sy oopgeknoopte hemp, vloek, en drink dan versigtiger verder; swart en sterk met dik moer onder, wasem teen sy oë. Eers dan kyk hy weer op, agterdogtig, byna venynig, na die oubaas wat op die rand van die ysterkateltjie met sý beker sit. Op die grond onder die wasbak staan ’n versameling leë bottels plegtig bymekaar: samesweerders; of ouderlinge oor ’n ontugsaak.
“Klaar?”
“Ja.” Hy sit die beker op die vloer voor hom neer en staar peinsend daarna, skraal Boeddha op sy gestreepte matras. Tot hy later weer opkyk en die ou man met die oë ondersoek soos ’n reliëfkaart van ’n vreemde land: Miskien sestig, miskien vyf-en-sestig, vervalle, met bewerige hande; tog met die suggestie van eens sterk en vierkante skouers; kalerig op die kop, en met ’n litteken skuins oor die een wenkbrou, en met perserige opgehewe aartjies om sy oë, en met ’n paar uit tande (die oorblywendes gevlek en hier en daar gebreek, aan’t verrot).
“Waarom het jy my juis saamgebring gisteraand?” vra hy eindelik aggressief. “Wat het jy gedink gaan jy daardeur bereik?”
“Ek probeer nie meer dinge bereik nie.” Die ou man sê dit sonder enige bitterheid, net volkome nugter; en sy tong soek ou oorgeblewe stukkies kos tussen sy voortande.
“Jy moes dit tog om ’n bepaalde rede gedoen het,” hou hy vol, bewus van ’n kloppende pyn in sy kop.
“Hoekom moet ek ’n uitsondering tussen ander mense wees?” Hy kyk nie op nie en bly stadig aan sy koffie drink.
“Wat is jou naam?”
’n Aarseling in die oubaas, dan ’n skouerophaal, en ewe nugter as tevore: “Serfontein. Hoekom?”
“Sommer.”
KLEIN BEDESNOER
Vierde Kraal
Sommer het nie rede nie
jakkals het nie klere nie
skilpad het nie vere nie
“Wil jy nog koffie hê?”
“Nee.” Met ’n agterna-gedagte: “Dankie.”
“Ek bring partykeer twee meisiekinders hiernatoe en laat hulle daar op die matras met mekaar speel,” sê die ou man gewoonweg.
Die jonge wikkel hom uit sy kakiekokon en maak aanstalte om op te staan.
“Hou jou stories vir jouself,” sê hy nors, dikhoofdig.
Die oubaas haal sy skouers op. “In Kaïro het ek eenkeer gesien dat ’n vrou en ’n donkie—”
“Hou jou bek.”
“Sal ek jou vertel?”
“Nee.”
KLEIN BEDESNOER
Vyfde Kraal
In die reën in die donker in die groot tuin, roepend, soekend maar daar is geen antwoord nie en die spore het lankal toegesif.
Eindelik vra hy agter my: “My hemel, kind, wat maak jy hier? Ek het net gedink sy’t jóú ook saamgeneem. Kom dadelik in.”
“Maar sal sy nie terugkom nie, Vader?”
“Sy sal haar voet nie weer hier sit nie!”
“Maar waarom is sy dan weg?”
Die reëlmatige presiese gesig plooi minagtend. “Nie tevrede met die naam en die huis en die geld wat ék haar kan aanbied nie. Party mense is met niks tevrede nie. Soos ’n teef agter hom aanloop—”
“Maar wáár is sy?” En die nag is rondom ons, die nag, die winderige stuifsel van die reën.
“Gaan doen jy maar jou huiswerk,” sê hy. “Daar is niks om jou oor te ontstel nie. Ek sal jou waarskynlik beter kan opvoed alleen.” En soos ’n los nagedagte: “’n Man moet iemand hê om ná hom oor te neem.”
Serfontein buk en tel sy beker op en dra die twee bekers na die wasbak waar die bottels staan. “Jy kan hier bly as jy nêrens het om heen te gaan nie,” sê hy en draai die kraan oop en begin was aan die bekers.
“Jy sal mý by niks ingesleep kry nie,” waarsku hy bitsig. Dan, tam: “Het jy aspirien?”
’n Kopgebaar na die kateltjie se kant. (Die hare in sy nek is lank en wollerig.) “Op die vensterbank daar.”
Hy steier na die verblindende lig en soek die pille tussen vuil sakdoeke en papbandboekies met veelkleurige omslae en leë pakkies sigarette en ’n paar verfomfaaide speelkaarte met blatante kaal prikkelpoppe op die agterkant.
“Ek was in die oorlog,” sê Serfontein agter hom, steeds by die wasbak, besig om die bekers met ’n vuil vadoek af te droog. “Italië. Egipte.”
“Ek het dit vermoed,” sê die jong man uitgeput, voor hy met nuwe ergernis omswaai: “Ek stel in elk geval nie belang in jou verdomde biografie nie, verstaan?”
“Hulle’t my vroeg-vroeg al vrekgeskiet.”
“Vir my part kan jy ’n Kartager wees wat teen Scipio gesneuwel het. Of ’n ridder in ’n kruistog na Jerusalem.”
Serfontein grinnik sonder dat sy flets oë enigsins verander en hy vat aan sy gulp. “Bomskerf hier reg in my dinges gekry. En toe moes hulle driekwart plasties regmaak.”
“Staan soontoe,” sê die jong man ongeduldig. “Ek wil water kry.”
“Maar ek het nou net die bekers gewas.”
“Te bliksem met die bekers. Ek sal uit die kraan drink.” Sterre splinter voor sy oë weg toe hy vooroor buk en hy moet hom ’n oomblik teen die muur stut voor hy uit sy bakhand begin drink en ysige koue water oor sy gesig en hare plets.
Die ou man gaan op die bed se rand sit, haal ’n bottel onder uit, buig met ’n enkele duimdrukking die prop af en laat die wyn in sy keel afklok, vee dan met ’n handrug oor sy mond, sy oë op skrewe geknyp.
“Jy’t klaar te veel in,” sê die jong man van die wasbak af en probeer sy gesig met ’n mou afdroog; van sy kuif loop klein straaltjies oor sy wange in sy nek af en maak hom woedend.
“En waarom nié?” vra Serfontein. “Toe, ses maande voor die end, laat hulle my weet Karel is geskiet. Hoogverraad, ’n Brug probeer opblaas naby Boksburg en toe trap hulle hom vas. My seun Karel. Hy’t my tweede naam. Ek is Hendrik Karel.” Hy beduie vaagweg met die bottel in sy gas se rigting, bedink hom, en neem weer ’n sluk. “Nou vra ek jou.” Sy oë traan. “Agter my rug het hy toe loop O.B. word.”
“Ek weet nie wat iemand soos jy in die eerste plaas in die oorlog loop soek het nie,” sê die jong man bitsig.
Serfontein begin lag, raak aan die stik, en hoes