Klassiek reeks: Karolina Ferreira. Lettie Viljoen (Ingrid Winterbach)

neem hy haar in sy arms, en onderwerp sy haar wil vir die duur van die dans gewillig aan syne.

      As die Kolyn-kêrel iets besonders gemerk het, het hy dit nie laat blyk nie. Toe Karolina laataand uitgeput in haar kamer kom, dink sy sy kan haarself gelukkig ag. Dit is nie dikwels dat sy by so ’n geleentheid die beste danser van almal so vroeg in die aand of selfs hoegenáámd as dansmaat kry nie. Sy kan veel slegter doen as elke Saterdagaand met hom dans.

      Ongelukkig en onvermydelik kan sy egter ook beter doen. Dit is die lot van Karolina dat sy ’n begenadigde danser is – ’n uit­verkorene, naas haar buitengewone vermoëns op entomologiese gebied.

      Hoofstuk 2

      Soggens gaan sy en Willie saam veld toe. Sy versamel in­ligting oor die motte, hy soek en versamel sy plante en ander grondstowwe. Smiddae rus sy, dokumenteer en maak aantekeninge van die oggend se veldwerk. Dit is vroeg Januarie, baie warm, byna die warmste tyd van die jaar, en droog. As sy nie kan slaap nie, lê sy net, dink aan die oggend se vondste, aan die ontwikkeling van haar argument, aan dinge wat Willie haar gewys of meegedeel het. Of sy dink aan mense wat sy geken het. Of aan sekere situa­sies waarin sy haar bevind het. Of sy laat haar asso­siasies beweeg waar dit wil – volg dit argeloos. Soms word sy ont­­huts deur ’n gedagte wat skynbaar uit die bloute op haar neersak: ’n insig, ’n fantasie, ’n aanvoeling, ’n vermoede.

      Saans na ete gaan hulle soms snoeker speel.

      Pol en die magistraat is feitlik elke aand in die dames­kroeg; in die snoekerkamer tref hulle dikwels luitenant Kieliemann, sersante Duif Visagie, Blaf Buytendach, Frik­kie Visser en nog ’n paar ander gereelde spelers aan.

      Luitenant Kieliemann het nie om dowe neute sy lippe die eerste aand afgelek nie. Hoewel hy ’n man is wat in die teen­woor­digheid van ander niks laat blyk nie, maak hy spoe­dig – toe hulle vir die eerste keer alleen is – sy bedoelings aan Karolina bekend. Dinsdagaand, op pad na die dames­toilet, kom sy hom in die gangetjie buite die deur van die snoekerkamer teë (die deur waar­in Gert Els sy eerste verskyning gemaak het).

      Hy druk haar teen die muur vas en probeer haar soen.

      Enigsins onkant gevang, probeer sy haar losruk uit sy om­hel­sing. Maar gespierd is Kieliemann nie verniet nie.

      In haar nek sê hy: “Assebliéf.”

      Sy ruk woordeloos los en gaan toilet toe. Terug in die snoe­ker­kamer kyk Kieliemann op toe sy inkom, maar gee geen aandui­ding dat iets sopas tussen hulle gebeur het nie. Sy gaan langs Willie op die rottangbankie sit.

      “Kieliemann,” sê sy onderlangs vir hom. “Wat is sy case?”

      “Neiging na gespletenheid en fetisjisme,” sê Willie, “wreed teen­­­oor sy ondergeskiktes; nederig teenoor sy meer­deres. Uit­wen­dige koelheid, inwendige branding. Oorma­tige seksuele fantasieë.”

      Langsaan in die dameskroeg sing Pol: Die Lente Met Haar Towerstaf. Karolina drink whisky. Sy hou die spelers dop. Kie­lie­mann is ’n venynige speler (dodelik akkurate oog); Frikkie Visser raak gou paniekerig; Duif Visagie se bewegings is onge­koördineer; Blaf Buytendach speel verbete en krampagtig (te gretig om te wen); Willie is indrukwekkend (om dié rede sal hulle waarskynlik sy teenwoor­digheid hier duld, dink sy). Karo­lina hou van snoeker, maar moet nog heelwat leer.

      Kort voor lank steek Pol sy otterkop by die deur in. Hy sien haar sit, glimlag innig, kom na haar aangeswem, glas in die hand, gaan sit langs haar op die bank. Hy kyk diep in haar oë met sy waterige blik, sy oë die kleur van moeras­water, die wit nie sigbaar nie. Hy gee ’n groot hitte af, soos stoom. Vee met ’n sakdoek die sweet van sy voorkop af. Saggies sing hy nog ’n paar laaste versreëls van Die Lente: “En waar haar voetjies saggies raak,” sing hy, “het grassies opgestaan, het grassies opgesta-haan.”

      Hy bly stil, hou sy kop skuins om haar beter te betrag.

      “Vertel my,” sê hy, “of jy nou al iets belangriks gevind het.”

      “Nee,” sê sy, “ek sal nog baie moet soek. Die motte is ont­wykend. Dis nie verniet dat hulle so goed onder on­moontlike omstandighede oorleef het nie.”

      Pol kyk haar lank en indringend aan.

      “Ek sidder nou by die gedagte,” sê hy, “aan die verstom­mende vermoëns van so ’n mot.”

      Hy sidder sigbaar. ’n Heftige rilling gaan deur sy lyf. Sy oë kry ’n veraf uitdrukking.

      Hy fokus weer sy waterige blik op Karolina.

      “Ken jy die geskiedenis van hierdie streek?” vra hy.

      “Nie baie goed nie,” antwoord sy.

      “Dis hier,” sê hy en pouseer dramaties, “van waar een van ons groot generaals ’n belangrike veldtog geloods het. Net hier ander­kant, buite die dorp.”

      Pol neem ’n diep teug uit sy glas.

      “Ek sidder nou,” sê hy, “as ek dink aan sommige momente in ons land se geskiedenis.”

      Karolina buig haar kop nader aan syne.

      “Jy moet my nog van al die mense hier iets vertel,” sê sy.

      Pol gee haar ’n betekenisvolle blik.

      “Die meeste maters hier,” sê hy, “het groot sorge.”

      Met dié woorde neem hy afskeid en gaan sit ’n nuwe lied saam met sy vriende in die dameskroeg in.

      “Die lie-we len-te in die land, Met geur en kleur

      Met blom en blad, Met reën ge-ruis en hel-der son-ne-skyn,

      Met voël-ge-sang, Die heel-dag lang,

      In weer-ga-lo-se soet re-frein,”

      hoor sy hom langsaan sing.

      Intussen droom Karolina nag vir nag verder. Asof ’n motief in­gelei is waarop nou op verskillende maniere nagteliks voort­ge­borduur word. Sy droom van verskillende mans wat sy geken het: minnaars, vyande, vriende. Sy droom asof sy snags klippe omdop om te sien wie sy daaronder aantref. ’n Padda, ’n prins, ’n man met die sleutel. Die man wat aan haar haar slaperige on­skuld sal terugbesorg; wat haar altyd sal liefhê. Asof sy elke nag almal wat sy ooit geken of lief­gehad, of verguis of geringgeskat of gehaat het, opkomman­deer om weer voor haar te verskyn, sodat sy elke moontlikheid deeglik kan ondersoek en heroorweeg.

      En bedags vind sy dat haar gedagtes toenemend in die veld tussen die klippers en droë graspolle afdwaal na die vroue wat sy ken, geken het – elkeen wat sy as vriendin beskou het. Sy won­der oor hulle, watter een dit is wat haar nooit in die steek sal laat nie. Willie wys vir haar dinge, sy hoor nie wat hy sê nie, sy kyk in sy helder oë asof sy verwag dat ’n beeld van die vrou skielik in sy skoon irisse vorm sal aanneem.

      Sy het hierheen gekom om die oorlewingstrategieë van ’n spesie van die motfamilie Geometridae na te vors. Op pad hierheen het sy Willie opgelaai, ’n man wat sy van geen kant geken het nie. Sy het in ’n karavaan – teen ’n bloedige sonsondergang oor die golwende deinings van die Natalse Middellande – ’n vrou met ’n nes van vergulde hare haar lig beswete palm laat lees. Die vrou het ongegronde, vergesogte dinge gesê. Karolina het gelag oor die voor­barigheid daarvan toe sy daar uitkom. (Sy is ’n wetenskaplike, haar entomologiese navorsingswerk word wyd gerespekteer.) Maar die manier waarop sy gelag het ten spyt, kan sy nie van die vrou se woorde vergeet nie.

      Woensdagaand gaan sy en Willie voor aandete iets op die voor­stoep drink en tref weer soos met hulle aankoms vir Jess Jankowitz en sy vriend daar aan. Jess staan op, Karolina stel hom aan Willie voor, hy stel sy vriend Frans Roeg aan hulle voor. Hulle wissel ’n paar woorde oor die weer; Karolina-hulle gaan ’n entjie daarvandaan by ’n ander tafeltjie sit.

      Dit is ’n mooi aand. Na die hitte van die dag kom die koelte soos ’n intieme, belowende aanraking op hulle velle lê. Die nag is uitnodigend. Karolina het haar lank gelede voorgeneem (na ’n tydperk van dwaasheid) om ’n lae emosionele profiel te hou. Sy