Lettie Viljoen
Karolina Ferreira
Human & Rousseau
Every person ought to be very attentive and listen for the stroke, before he opens the door of a billiard room.
Horace Lindrum:
Snooker, billiards and pool
vir Helene Winterbach
Hoofstuk 1
Lank gelede het Karolina Ferreira ’n droom gehad. Op ’n promenade langs die see met ’n ry palmbome in die middel lê ’n man in twee helftes gekap met bloed wat uit hom spuit.
Aan dié droom dink sy toe Willie kniel en ’n plantblaar tussen sy vingers neem.
Hy is van middelmatige lengte, sterk gebou, met ’n egalige bruin vel. Sy kop is opvallend: dit het besonder harmonieuse proporsies. Hy het helder oë.
“Uit hierdie blaar maak jy ’n geneesmiddel vir bloed wat spuit uit ’n wond,” sê hy. “Dit moet behoorlik spúit. Dit moet saam met die hartklop uitpomp. Ander soorte bloeding is stadiger, byvoorbeeld ná ’n geboorte, en die bloed is donkerder.”
Dit is hulle eerste oggend in die veld, en dit is baie warm. Hulle het gister hier in die dorp Voorspoed, in die Vrystaat, aangekom. Hulle dra hoede. Die spruit is droog. Selfs die wilgers lyk verlep. Die gras is bruin. In Karolina se kop is ’n ruising weens die hitte. En ’n drukking in die slape. Sy voel lighoofdig van die inspanning en konsentrasie van die afgelope paar uur.
Willie kniel kort-kort. Tussen die dor graspolle vind hy klein plantjies, blommetjies, insekte, droë bene, landskulpe. Hy dui elkeen se eienskappe aan.
Wat ’n vreemde paar is hulle, dink Karolina.
“En dit,” sê Willie, en hy wys na ’n klein geel blommetjie, “gee jy vir iemand wat nie met die dood versoen kan raak nie. As hy dit inneem, sal die persoon laat los.” Hy maak sy hand oop. Karolina kyk in sy helder oë.
Bloeding en sterfte. Ja, sien sy. Vir oormatige, spuitende bloeding en vir moeisame sterfte. Jammer vir al diegene wat nie die troos hiervan kon hê nie.
By die droë loop van die spruit gaan hulle onder ’n wilgerboom sit, lekker in die skadu teen die stam. Sy wonder of hier nog enige krappe is – dit is so droog.
Karolina merk voor haar in die sand ’n natterige kol. Nie baie groot nie. Die miere is intensief aan die maal daaromheen.
“Iemand was voor ons hier,” sê Willie.
“Hoe weet jy dit?” vra Karolina.
“Voetspore, platgedrukte gras, een of ander vog,” antwoord Willie.
Karolina buk vooroor. Kyk van naderby.
“Wie sou dit kon wees?” vra sy.
“Ons sal hulle nog sien,” sê hy. “Op pad terug.”
Hulle eet hard gekookte eiers. Toebroodjies wat hulle by die Springbok-kafee gekoop het. Drink tee uit ’n fles. Klein stukkies eier val op die grond.
“Nog voedsel vir die miere,” sê Karolina.
’n Rukkie later stap hulle terug dorp toe. Hulle stap stadig, want dit is baie warm. Eers ’n hele ent deur die veld. Dan met Endstraat parallel aan die begraafplaas af.
Die dorp is doodstil. Almal rus agter toegetrekte gordyne. Dit is eintlik te warm om op straat te wees. Die uur van die kewer.
Sy stel voor hulle stap liewer deur die begraafplaas, dit lyk koeler daar. Hulle stap ’n entjie toe hulle op ’n bankie langs een van die sipresse twee mense sien sit. ’n Man en ’n vrou.
“Dis hulle,” sê Willie.
Karolina wil nie openlik staar nie.
Die man is onplaasbaar, hy lyk nie soos ’n plaaslike inwoner nie – ’n charismatiese sfeer hang om sy hoof. Die vrou is hartverskeurend mooi. Pynlik beeldskoon en bedroef. Grondig bedroef. As hulle nie minnaars is nie, dan weet sy nie, dink Karolina. Maar waarom hulle liefde verban tot hierdie uithoek?
“Wat dink jy?” vra sy hom, toe hulle met Stiebeuelstraat afstap hotel toe.
“Lovers,” sê Willie. “As hulle saam gesien word, is dit tickets. Die stakes is hoog.”
Hy spoeg ’n stukkie blaar tussen die tande uit toe hulle by die hotel aankom.
“Het jy al ’n mooier vrou gesien?” vra Karolina.
Willie dink ’n rukkie na.
“Ja,” sê hy. “Ek ken een mooier vrou.”
Op die lang, koel stoep voor die hotel sit twee mans by een van die tafeltjies en bier drink. Hulle hou haar en Willie met belangstelling dop. Die mans is albei lank – sien Karolina in die verbygaan – die een het ’n opvallende roesrooi velkleur en hy dra ’n bril; die ander het kort donker hare, en ’n skewe, stywe glimlag.
Willie gee hulle een kyk en toe hy en Karolina by die hoteldeur ingaan, sê hy: “Ek sit my geld op die rooie.”
Toe hulle deur die skemer hotelsitkamer na die eetkamer stap, sien hulle ’n groot blonde man bewegingloos in een van die gemakstoele sit. Sy bier staan onaangeraak voor hom.
“Hy vat dit sleg,” sê Willie, “maar hy is ’n gentleman.”
Net voor hulle die spyskaart optel om te bestel (Karolina gaan nie dikwels in hotelle tuis nie), vra sy: “Watse geld?”
Willie maak ’n kopgebaar.
“Jy sal self sien,” sê hy.
Na middagete gaan Willie terug na die huis van meneer Isayago die Argentyn bo in die dorp, waar hy tuisgaan.
Karolina gaan na haar kamer bo; sy stap deur die merkwaardige ingangsportaal, suiwer barok – ingevoer deur gotweetwie na hierdie streek bekend vir sy skape en mielies. Die ontvangstoonbank, die baldakyn daarbo en die sporte van die traprelings is in ’n donker eikehout, elaboraat uitgekerf in swierige krulle, blare, blommotiewe, gerubs; fantastiese swellende en kurwende vorms. Sy gaan met die trap na bo, die houtreling satynglad onder haar handpalm. Sy stap die lang gang af na haar kamer. Die tapyt is verslete. Geen tekens meer hier van die barokke fantasieë en oordaad van die ingangsportaal nie.
Haar kamer is skuins bo die hotelingang, dit kyk uit op die hoofstraat; dit is koel en halfdonker. Sy gaan voor die spieël staan. Haar oë kyk stip en donker. Die donker wenkbroue is solied. Haar skouers het hulle sagte, vroulike rondinge verloor. Haar vel het ’n geel blekerigheid (onder die natuurlike donkerte). Haar donker hare is happerig gesny. Sy lyk soos iemand in wording. Onafgewerk.
Sy gaan op haar bed sit, kyk na haar handpalm. Op pad hierheen gister het sy en Willie teen sononder buite ’n klein dorpie stilgehou vir petrol.
Langs die garage was daar ’n Wimpy, en op ’n sirkelvormige lap gras oorkant die garage – soos op ’n eilandjie – ’n karavaan. ’n Vrou wat in die toekoms sien het haar dienste hier aangebied. Die lug was goud en vuur. Die son ’n vurige bal op die horison. Karolina het die karavaan in die spektakulêre gloed van die ondergaande son betree.
Binne het sy by ’n opslaantafeltjie oorkant die vrou plaasgeneem; die twintigrandnoot in ’n bakkie gesit. Die vrou het ’n klein lampie aangeskakel, Karolina se hand in hare geneem. Haar hare was ’n vergulde nes wat tot teenaan die dak reik. ’n Voël sou daaruit kon opstyg. Die ruimte was tot oorlopens toe vol: spieëls, ornamente, skulpe, krulle, weerkaatsings, in rokoko-oorvloed van hoek tot kant.
Die vrou het Karolina se hand oopgesprei en in die warm, lig beswete palm gekyk. Sy het in ’n ligte beswyming gegaan en gesê: “Ek sien, ek sien hier.”
Wat het sy gesien?
Sy het ’n man gesien wat Karolina altyd sal liefhê, en sy het ’n vrou gesien, ’n goeie vriendin, wat haar nooit in die steek sal laat nie.
Toe Karolina by die karavaan uitkom, was die son pas onder. Die oomblik van vergulde