Af en toe het hy ’n gesteelde naweek ingepas wanneer hy weggeglip het Kaap toe, ’n geleentheid saam met ’n vriend gebedel, by haar woonstel aangeklop. Soms ’n bloutjie geloop omdat hy nie ’n definitiewe afspraak kon maak nie weens sy werksomstandighede.
Tydens universiteitsvakansies het sy hom probeer oorreed om saam met haar oorsee te gaan, al weet sy ook hy kon nie, veral Junie, Julie wanneer dit somer in Europa is en die visseisoen op sy beste. Travel is such fun, krap sy op ’n poskaart nadat sy en studentevriende ’n boot gehuur het waarmee hulle op die Mediterreense See seil. Elke aand in ’n vreemde hawetjie vasgemaak, aan wal gegaan en vreemde kosse geëet, wyn gedrink, en gereeld in die water geval as hulle aan boord wou gaan. Op dié manier die horlosietjie verloor wat hy vir haar gegee het. Alles ’n grap.
“Jy het geen idee hoe ons dit geniet het nie. Dit laat my aan Vollemink dink.”
Met die bakkie oorroei na die Lorelei, teen die toue opklouter, die growwe seematras in die wielhuis, met die ritme van die water wat onder die kiel wieg . . . Verbeel hy hom sy het haar lippe afgelek, of was hulle maar so blink van die genietinge waarmee sy hom kom vermaak?
Sulke slae kon hy haar haat, as hy nie so seergemaak was nie.
Om nie heeltemal droëbek te sit nie het hy troos gaan soek. Daar was oulike onderwyseressies, die enetjie van Sutherland waar daar net ordentlike mense woon. Só korrek. En so sonder slag op ’n dansbaan! En geen privaatheid in die voorhuis van die huis waar sy geloseer het nie.
Om eerlik te wees, sy hart was verknog aan die swartkopnooientjie met die groenbruin oë wat hy grootgemaak en vir homself gemerk het, regteroor halfmaan, linkeroor lelie. Tussen al die meisies wat hy geken het, het hy haar bly soek. Hy het altyd verlang na haar aanraking en die ontwykende geur van seep en lyfpoeier as hy haar styf onder sy kortribbetjie intrek in ’n holte in die duine, en hulle mekaar so warm vry dat hulle skaars agterkom die suidewind waai hulle toe.
Is daar enigsins nog sprake van trouheid? het hy hom dikwels in sy eensaamheid afgevra. Hy het die weke en maande afgetel, sy verlange fisies weggewerk. Homself moer toe gewerk op die see; Sondagaande gaan vis soek, by die naaste hawe afgelaai en dadelik weer losgegooi. Vrydagaande vodde op Vollemink aangekom.
Hoewel hy homself deurgetrek het, het hy die Lorelei met sorgsaamheid behandel en mooi opgepas. Want ’n skuit is soos ’n vroumens wie se giere jy nog nie ken nie. Jy moet ’n gevoel kry vir haar. Soos ’n versigtige jongkêrel wat ’n onervare meisie op die dansvloer nader, het hy die boot hanteer. Haastig van natuur, moes hy hom bedwing as die wind deur die maswerk fluit, wou hy met haar die oop waters invaar dat die wit skuim teen haar opspat en sy ’n breë spoor agterlaat. Hy sou wou kyk hoeveel knope sy kan haal, hoe diep hy haar kan laai. Maar dis nie hoe ’n verstandige man te werk gaan nie. Hy het geweet hy moet haar eers liggies vashou en die passies leer, met omstandigheid oor die seë stuur om haar nie in die trôe te laat breek val nie.
Hy was gou bekend as een van die voorste skippers op Vollemink, ’n man wat versigtig en spaarsaam met sy geld gewerk het, wat iets bymekaar wou maak vir die toekoms.
Saam met die vrou van sy hart.
Mettertyd moes hy homself egter al hoe meer afvra of dié vrou nog bestaan. Nuus van haar is wisselvallig, vol vae beloftes. Hopefully I’ll be back by Christmas. Love, Vilna.
Soms wonder hy of liefde nie die mees misbruikte woord in enige taal is nie, wanneer die uitlewing van begeerte en hartstog ’n selfsugtige gewoonte word, wat saamgaan met leedvermaak en uittarting, jaloesie en hardvogtigheid. Wat het geword van misterie en deernis en warmte en innigheid?
Hoekom moes sy onvoorwaardelike liefde bederf word deur agterdog? Hoekom kry hy die gevoel dat dit vir Vilna gerieflik is dat hy daar is, ’n handperd om haar te vermaak wanneer sy die slag besluit om huis toe te kom? Nes hy dink sy het hom vergeet, soek sy hom, agtervolg hom, kom in die maanlig met die honde oor die natblink seestrand aangehardloop, klim uitasem die duin uit agter die rooi gloed van sy sigaretkooltjie aan. Om haar in die mik van sy opgetrekte bene te kom inwikkel, waar hulle mekaar lank en innig bemin.
Daarna is wroeging weer sy maat wat langs hom hardloop dwarsdeur die lang, donker nagte wanneer hy die helder fosforkolle soek wat vis aandui. Dan is hy oortuig dit was maar net ’n ligte flirtasie, ’n vuurtjie wat hy met fynhout aan die brand moes hou nadat sy weer weg is, wat soms bitter flou en bleek was, soos die aandster net voor dit ondergaan.
Totdat hy op ’n dag besluit het dis nie meer genoeg nie. Die Lorelei het te klein geword en te kort geskiet aan die nuwe bote met hul groter tonnemaat. Hy moes wegbreek, Frost se skuit teruggee, skuld maak en sy eie boot laat bou.
Auret skakel die radio in op ’n ander band, probeer die ander visskuite oproep, kry nie antwoord nie. Ou Jas is verdomp skelm. Hy sal ’n man nie roep voor hy nie self volgeskep is nie.
Hy verander ’n slag van koers. Dan skielik gewaar hy sulke fyn krappies op die echo, omtrent die dikte van ’n haar se breedte. Dis nie ’n groot kol nie, maar dis genoeg vir hom.
“Roep die wielman! Ons is hier by vis en ek wil kop toe gaan,” skree hy agtertoe.
Een vir een peul die manne uit, in hul werksmondering en nog deur die slaap. Auret trek sy dik jas aan, vou ’n serp om sy nek. As dit kom by die gooi van ’n kol vis, het hy meer vertroue in sy oë en ore as die eggolood. Die koue naglug maak die punt van sy neus klam en hy snuif en vee ’n slag met die agterkant van sy hand. Beduie dan agtertoe met die flits dat die stuurman moet stadiger.
Meteens slaan die kol voor die bewegende skuit op. Hulle is feitlik in die vis, hy kan dit in die water sien beweeg. Dis doodstil op die dek toe hulle nog ’n keer draai. Die skool gee effens pad, en hulle vermeerder spoed. Sirkel nog ’n slag, en toe slaan dit spierwit op soos die robbe hom skrikmaak.
Hulle kan die vis hoor raas.
“Staan reg!” roep Auret, en “Los!” skree hy, en “Stadig,” toe hulle die vis mooi toe het, en “Haal nou uit!”
Die stuurman haal die clutch uit sodat die skuit op sy eie momentum die laaste entjie na die bakkie dryf. En daarna loop alles verkeerd. Die bakkieman sukkel met die skuiftou, die skuit kom te vinnig nader, die wielman skree hulle kan nie tru nie en hulle loop in die net.
Die manne skrik, Auret vloek. As die kok nie ingespring en hom gaan red het nie, het die bakkieman verdrink. Die net het in die skroef gekom. Hulle moet magteloos lê en dryf tot iemand hulle gelyk met ligdag kom insleep.
Auret voel ’n misoes. Sy net wat hulle nou pas heelgemaak het, is weer flenters. Hulle sal seker die ganse ligmaan moet sit en boet.
“Dis nou ’n wetter,” groet Jas hom die oggend op die kaai toe hulle die net aflaai. Hy het oor die draadloos gehoor wat gebeur het.
“Ja, oom.”
Jas het gistermiddag eerste geloop en laaste ingekom met ’n skuit halfvol. Die ou bittereinder.
“Gelukkig het jy darem nie jou bakkieman verloor nie. Dan was jy in die kak.”
“Ja, oom.”
“Want dit kan ’n hofsaak afgee, al was dit nie jou skuld nie. Jy is die skipper en jy mag nie ’n fout maak nie. Kyk wat het gebeur toe my manne die slag gemuit het. Hulle het my met ’n mes wil steek, en toe ek die fokker se arm met die shifting spanner afslaan, kry ek die rekening van die dokter en hy sit ses weke by die huis en vreet hom dik uit Friedman se winkel.”
“Ja, oom.”
“Jong, watse ge-ja-oom is dit dié?” vra Jas, skielik ergerlik. “As jy iets te sê het, sê dan so. Maak ’n slag jou bors skoon en vloek die hel uit hulle uit. Maar moenie dat hulle met jou mors nie. Jy sit mos darem nie agter jou knieë nie.”
Die ou man is vol tale op pad huis toe tot hulle ligte vrouestemme agter die heining hoor jil.
“Ma sal nog die werf uithol dat ons later onder die grond bly, in ’n bomskuiling. Nie dat ons dit nie dalk nodig kan hê nie,” spot-lag die meisie.