Podstawy geografii ludności. Dobiesław Jędrzejczyk

ograniczenia ekologiczne, biofizyczne i lokalizacyjne, które limitują działalność społeczną i gospodarczą człowieka, był T. Hägerstrand (1970). Koncepcja geografii czasu została więc zastosowana w celu konstrukcji takiego modelu społeczeństwa, w którym ograniczenia zachowania człowieka mogłyby być przedstawione w kategoriach fizycznych (Węcławowicz 1983).

      Czas nie zawsze był integralną częścią geografii człowieka, jednak zawsze odgrywał pewną rolę w użytkowaniu przez człowieka przestrzeni. Stąd, jeśli czas nie stanowi części szerszej wizji świata, to nasza wiedza o strukturze przestrzennej jest zawężona i niepełna. Szczególna rola czasu polega na tym, że o ile pieniądz pełni rolę uniwersalnego miernika w ekonomii i może służyć do opisu rzeczywistości gospodarczej, o tyle czas może pełnić do pewnego stopnia funkcję miernika syntetycznego dla różnych, trudnych do bezpośredniego poznania, kategorii opisu teoretycznego rzeczywistości społecznej (Wnuk-Lipiński 1981). Każdy człowiek od chwili swego urodzenia aż do śmierci przebywa, w sensie fizycznym, pewien szlak. Z teoretycznego punktu widzenia można wykreślić w przestrzeni linie, którymi człowiek poruszał się w ciągu swego życia, i określić, w jakim momencie czasu zajmował dane miejsce w przestrzeni. Problem ten najlepiej wyraża pojęcie szlaku życiowego człowieka.

      Na szlak życiowy składają się zarówno codzienna droga z domu do pracy, po zakupy, wyjazdy na wakacje, jak i przeprowadzka do innej miejscowości czy innego kraju. Dotyczy to również wszystkich innych przestrzeni, które możemy zanalizować w skali dnia, tygodnia, całego roku i życia. Pojęcie to może dotyczyć nie tylko jednostek ludzkich, ale również zwierząt, roślin i wytworów człowieka, które w okresie swego istnienia wędrują razem ze swoimi właścicielami w przestrzeni i w czasie.

      Z tych też względów pełne, wszechstronne (a uwzględniające wszystkie aspekty życia człowieka) odzwierciedlenie rzeczywistości wymaga posługiwania się cztero wymiarową czasoprzestrzenią. W sytuacjach, którymi posługuje się geografia ludności, zadowalający opis można osiągnąć posługując się czasoprzestrzenią trójwymiarową. Dwie osie współrzędnych opisują przestrzeń (czasem wystarcza nawet jedna oś), trzecia zaś opisuje czas.