Ana Massy wybiegła z domu nieprzytomna, ze zmierzwionymi włosami.
– Synku! Hieronimie... Hieronimie... synku!...
Niektórzy z wieśniaków śmiali się, lecz wielu patrzyło na nią ze współczuciem. Stary kapłan dołączył do niej.
– Opanuj się, córko – wyszeptał. – On nie jest twoim synem. Nie wmawiaj sobie, że jest inaczej; to nie wyjdzie ci na dobre.
Odgarnęła włosy z twarzy
– Masz rację, padre Vela. To nie jest mój syn. Nigdy nim nie był. To ja jestem ta głupia. Ale wiedz, że on nie jest też synem Adriana de Bues.
Ksiądz Vela wpatrywał się w nią:
– Co masz na myśli?
Zaśmiała się histerycznie.
– Nie udawaj, ojcze. Widzieliśmy przecież, jak ten człowiek obchodził się ze mną: z uszanowaniem, a nawet więcej niż z uszanowaniem: z szacunkiem. Hieronim nie jest synem Adriana de Bues, synem lokaja. Czy mam księdzu powiedzieć, kim moim zdaniem jest Hieronim?
Stary człowiek przestraszył się.
– Ciszej, córko, ludzie cię usłyszą i...
– Wszystko mi jedno. – Jednak zniżyła głos. – On nie jest zwykłym chłopcem, ojcze. Myślę, że jest synem wielkiego szlachcica, a z tego, co powiedział dzisiaj señor Prévost, wydaje mi się, że jego ojciec to sam don Luiz Méndez Quixada.
– Nie masz prawa nikogo oskarżać. – Po raz pierwszy słowa starego księdza brzmiały stanowczo i mocno. – Kto by nie był ojcem chłopca, był po pierwsze i przede wszystkim grzesznikiem i potrzebuje Boskiego miłosierdzia.
Powóz opuścił wioskę i toczył się z łoskotem w kierunku równiny.
Prévost spojrzał na chłopca, który siedział obok niego wyprostowany i milczący, z wielkimi, błyszczącymi oczami.
– Nie wyglądasz na zaskoczonego takim obrotem sprawy.
– Bo też nie jestem.
– Nie? – zmarszczył brwi Prévost. – Co właściwie wiesz o swoich narodzinach?
– Nic.
Prévost nie dawał za wygraną.
– Dlaczego nie jesteś zdziwiony?
Chłopiec popatrzył przed siebie.
– Zawsze wiedziałem, że to się kiedyś stanie.
1 (Hiszp.) ojciec. [Wszystkie przypisy pochodzą od tłumacza.]
Rozdział drugi
– Poproś señora Prévosta, żeby wszedł – polecił przeor.
Bosonogi mnich przyklęknął na jedno kolano, powstał i odszedł stąpając po gorących kamieniach podwórza.
Przeor uśmiechnął się kwaśno. Przyzwyczajali się już do tego. Dopiero parę lat temu ojciec prowincjał usztywnił regułę i wszyscy musieli zdjąć sandały. Niektórzy nawet nosili wcześniej miękkie obuwie. Stękali i wzdychali, biedacy, lecz ojciec prowincjał był niewzruszony.
– Dał radę święty Franciszek, damy radę i my.
Trzeba jednak przyznać, że znacznie mniej wymagał od innych niż od siebie. Zredukował swój sen do kilku godzin oraz przyjmował pokarm tylko co trzeci dzień. Dał do zrozumienia, że nie będzie tego nigdy wymagał od kogokolwiek innego. Ale fakt, że sam to praktykował, wzbudzał u pozostałych coś w rodzaju wyrzutów sumienia, przynajmniej u niektórych. Było rzeczą cudowną mieć świętego za przełożonego. Ale było to też raczej mało komfortowe.
Przeor westchnął. Pedra d’Alcántara, ojca prowincjała, nie było już od wielu miesięcy, a jednak nie sposób było się zrelaksować. Mógł w każdym momencie wyjść zza rogu, drepcząc swoimi krótkimi kroczkami, zatrzymując się co chwilę i widząc wszystko, nawet myśli pełzające po umyśle – zarówno dobre, jak i złe. Nie mówił nic. Być może to było w nim najbardziej zastanawiające. Nigdy też nie rozmawiał, chyba że go zagadywano – niczym najpokorniejszy z braci usługujących. Każdy jednak odczuwał potrzebę zwracania się do niego, zadawania mu pytań. Było to jak nieodparte przynaglenie. Wówczas odpowiadał – bez ogródek, ową budzącą grozę mową serca, którą tak niewielu mogło znieść. Ludzka życzliwość była ciepła i pocieszająca, lecz Boska miłość – gorąca do białości.
Ale kim był ten grubas z chłopcem u boku? Prévost, Prévost – Francuz? Flamand? Raczej Flamand sądząc po wąsach. Nikt z wyższych sfer. Ktoś w rodzaju przełożonego służących, rozsiewający wokół siebie dworską atmosferę. Tak... Wasza Wysokość, nic tylko Wasza Wysokość, bez pudła, Wasza Wysokość. A chłopiec – tu już łatwiej. Ubrany w łachmany, nieumiejący się poruszać. Mały wieśniak, nieomal dzikus. Lecz o twarzy kogoś szlachetnie urodzonego. Sangre limpia2 – bez żadnej wątpliwości. Lico niehiszpańskie, północne, północno-wschodnie. Niewiadoma, zagadka, może tajemnica... E tam, ludzkie tajemnice przeważnie wyjaśniały się dosyć szybko i okazywały się zwykle prozaiczne. Nieślubne dziecko jakiegoś szlachcica, może kolejne. Jak to często bywa, duch był słaby, a ciało nader żywotne...
Prévost zdjął kapelusz.
– Wielebny przeorze, najmocniej proszę o wybaczenie za to wtargnięcie...
– Jeżeli było co wybaczać, to już to zrobiłem, zapraszając pana do środka, señor Prévost – odrzekł przeor uprzejmie. Oczu jednak nie odrywał od chłopca. – Z pewnością, nie pański syn.
– Nie, nie, wielebny przeorze, o nie. To syn niejakiego Adriana de Bues, sługi cesarza. Don Luiz Méndez Quixada byłby zobowiązany, gdyby ojciec mógł dać mu gościnę... tylko na parę dni – dodał zaraz, widząc, jak przeor unosi nieco brwi. – A może nawet nie tak długo, chyba że... Lepiej pomówmy w cztery oczy, ojcze przeorze, jeśli łaska.
Przeor schylił się do chłopca.
– Jak masz na imię?
– Hieronim, wielebny przeorze.
– Wspaniałe imię i wielki święty. Wiesz o nim cokolwiek?
– Tak, ojcze przeorze. On przetłumaczył Biblię na łacinę i był bardzo niemiły wobec św. Augustyna.
– Naprawdę? – przeorowi udało się zachować powagę. – Mam nadzieję, że nie będziesz go w tym naśladował. Teraz biegnij i rozglądnij się po naszym ogrodzie, tam na zewnątrz, a jeśli znajdziesz jakieś dojrzałe pomarańcze, to się poczęstuj.
– Dziękuję, wielebny przeorze.
Dobry kościec. Dobre nadgarstki i kostki. Z urodzenia, a nie wyrobienia. Hm... don Luiz Quixada? Tajemnica wydawała się rozwiązana, chociaż wyjaśnienie było dosyć zaskakujące. Akurat don Luiz! Chłopiec nie mógł już nic słyszeć.
– Niech będzie, señor Prévost. Czego życzy sobie od nas don Luiz? Nie wiedziałem, że wrócił.
– Wcale nie wrócił. Zostawiłem go parę tygodni temu we Flandrii, konkretnie we Flushing. Czy mogę zapytać, czy padre Pedro d’Alcántara już powrócił? Don Luiz powiedział mi, że jakiś czas