Vrees is jou vriend. En in sy geval welverdiend. Die gevolg van jare se reputasie bou. Eers in die Brixtonse speurafdeling, toe die Polisie se Veiligheidstak, waar sy metodiese deeglikheid die weg vir sy onvermydelike opgang gebaan het.
Vriende het hy nie gehad nie. Hy was sonder vrou. Uitnodigings na die tak se braaie was skaars, net wanneer dit sosiaal onvermydelik was. Sy aandrang om altyd ’n pak klere te dra en sy formele, stug persoonlikheid het nooit meer as ’n armlengte-beleefdheid van kollegas ontlok nie.
Die vriendeloosheid dateer uit sy skooljare in die Oos-Kaap. Op Cradock, setel van die revolusionêre opstande in die sewentigerjare.
Hy was ’n skraal, tenger seun met ’n onnatuurlike donker gelaat. Byna dié van ’n Indiër. Die gekoggel daaroor was van meet af aan die bron van sy tienerwoede in ’n skool diep gebed in die hartland van rassehaat.
Die boelies se gespot het hom met vragte ingehoue woede gelaat. Vuisslaan kon hy nie, maar hy het geweet sy krag lê elders, in sy vermoë om sy wraak geduldig, metodies te beplan, oningeperk deur die noue bande van moraliteit.
Koue berekendheid, geleentheid en vervaardigde getuienis was gou die grondslag van sy intelligensiewerk. Dit en die onverskilligheid oor gevolge vir dié wat te naby aan die snykant van sy operasies gekom het.
Na ’n paar jaar as uniformman, en later speurder in Brixton, het Beetge ’n hoogs doeltreffende netwerk van onderwêreldse informante en medewerkers opgebou. Dis hier waar hy sy ware roeping gevind het: die bestuur van koverte medewerkers, deur enige manier van oorreding moontlik.
Maande lank grawe deur saakleggers om mense in die onderwêreld te identifiseer, hul swakhede uit te vis. Geld, kwesbaarheid, ontbloting, vrees.
Daarna die nadering, die oortuiging, die beloning om intelligensie te bekom wat hy selektief aan sy hoofde deurgegee het, of teruggehou het om later as hefboom te gebruik.
Een van sy medewerkers het mettertyd sy hoofluitenant geword: Lucky Costa, weggooikind van ’n bruin ma en Griekse kafeebaas-pa, later ’n bendeleier in die suide van Johannesburg.
Costa was ’n juweel. Straatslim, met ’n instinktiewe aanvoeling vir intelligensiewerk en die toepassing van druk op informante. Dit het hom die ideale brug tussen die formele intelligensiewêreld en die wrede werklikheid van die onderwêreld gemaak. Boonop ’n yskoue hitman, miskien selfs ’n psigopatiese grensgeval, en die enigste waarlik gevoellose mens wat Beetge al ontmoet het.
Danksy sy uitspattige klere, peroxide-blonde hare en nougesette, intense oë was Costa die laaste mens wat jy van koverte bedrywighede sou verdink. Hy was veels te herkenbaar.
Beetge het hom saamgeneem toe hy van die Polisie se gevreesde Veiligheidstak na Intelligensie oorgeplaas is. Die man se blinde lojaliteit het ’n groot rol gespeel in Beetge se uiteindelike bevordering tot operasionele hoof van Teenintelligensie, in die jare sewentig die teenvoeter vir politieke onstuimigheid.
Beetge was die ideale persoon daarvoor: obsessief oor die kragdadige optrede wat teen die verbanne African National Congress en ander organisasies vereis is.
Sy integriteit is agteraf beskinder. Sy netwerk van skadukant-informante, sy suksesse en alwetendheid is beny, soms met angstigheid. Vrees het hom toenemend geïsoleer. Behalwe vir Costa en die span mense, wie se lojaliteit aan hom onwrikbaar was.
Kennis was mag, die kern daarvan ’n stapel leggers in sy groen kluis: Sy persoonlike lys van agente, elkeen bloot deur ’n kodenaam en kontaknommer geïdentifiseer.
Daardie stapel lê nou voor hom op sy lessenaar. Nog net een los draad. Die vrag se babysitter.
Voor hom is drie kandidate, almal opgeleide Spesmag-operateurs met seewaartse opleiding. Al drie operateurs by 4 Verkenningsregiment, Langebaan. Beproefde operateurs met ’n bewese vermoë van onafhanklike optrede. Alles mooi vervat in ’n verslag van sy medewerker in plek, Watson. Met ’n aanbeveling vir een van hulle. Die jongste.
Beste in sy klas, onderskeiding in demolisie, en suksesvolle klandestiene ontplooiing in Mosambiek en Angola. En volgens Watson met ’n swak vir vroue.
Hy tel die gehoorbuis op en skakel ’n interne nommer. “Lucky? Reël vir jou ’n vlug Kaap toe. Kry vir jou verblyf op Langebaan. Ek het ’n job vir jou en Watson.”
“Watson? Ei, boss, daai’s ’n siek fuck!” Lucky en Watson het al een keer saamgewerk.
“Lucky! Asseblief, man, jou taal!”
Die ander man sê niks. Selfs die onderwêreld het standaarde.
Beetge ignoreer die stilte. “Trek ’n kamera by die stoor, reël jou vlug en kom sien my. Ek sal later verduidelik.”
“Boss.”
Toe skakel hy 4 VR op Langebaan.
8
4 Verkenningsregiment, Langebaan
2 Desember 1987
Jos Fourie sweet op die paradegrond. Selfs die suidooster wat spoed kry bo-oor die rotskoppie en torring aan sy baret, koel hom nie af nie. Hy was net-net betyds vir die ordergroep. Hy’t ’n harde week gehad, ’n offisierskeuring wat hy tussendeur al die ander opleiding moes inpas.
Tóé die komplikasie met mevrou Lida Struwig.
Dit het hom agterna in die kroeg saam met Raubie en van die ander operateurs laat beland. Dit het in die oggendure geëindig, en hy voel dit nou.
Sy laatkommery het die regiment-sammajoor nie ontglip nie. Die kort, seningrige instrukteur staan nou omtrent teenaan hom, en basuin sy skril paradestem opwaarts na Jos toe. Dié kyk bo-oor hom, wat die RSM net verder afpis.
“Sersant Josua fokken Fourie! So, jy reken jy kan my paradegrond ontsier met jou gatslepery?”
Jos sê niks. AO John Thackeray is bekend vir sy tirades. Hy kan dit minute lank volhou sonder om homself te herhaal. Dis ’n kunsvorm. En Jos geniet dit om daarna te luister. Hy was al meermale die rede daarvoor.
Jos wil sy wang droogvee, maar gaan nie die RSM daardie genoegdoening gee nie.
Dan eers raak die AO bewus van die jong korporaal wat bleek agter hom staan en sy aandag probeer trek. Hy vlieg verwoed om. “Wát?”
“Sammajoor, verskoning. Sersant Fourie moet by die OC rapporteer. Dadelik.”
Thackeray kyk terug na Jos, wat sy glimlag net betyds wegsteek.
“Dis reg, ons is mos fokken buddies met die kommandant, jou wanker! Fok af van my paradegrond!”
Kommandant Fourie se kantoordeur staan oop. Jos se oom wuif hom binne, sy oë op ’n teleksboodskap op sy lessenaar. Jos kom op aandag, salueer hom. Die bevelvoerder gee ’n vae saluut terug vanuit sy stoel.
“Jos, sit.”
Hy stoot die teleks oor na sy broerskind. Die sein is van die weermaghoofkwartier in Pretoria, en gebied sersant Jos Fourie se teenwoordigheid so spoedig moontlik by Waterkloof-lugmagbasis.
Geen rede nie. Jos frons. “Waterkloof, kommandant?”
“Ek het ’n oproep van Nasionale Intelligensie gehad voor die sein gekom het. Hulle het iemand met jou vaardighede nodig, Jos. Vir ’n seewaartse job. In die buiteland. Twee, drie weke. Dis al wat ek weet. En dit moet blykbaar so bly. Hulle was uitdruklik daaroor. Jy vertel niemand waarheen jy gaan nie, jy vat net jou goed en ry.”
“Kommandant, ek het nie eens ’n paspoort nie!”
“Hulle sal jou issue met een, want jy sal waarskynlik nie onder jou eie naam werk nie. Gaan pak. Ysterplaat kom haal jou môreoggend sewe-uur hier met ’n Puma.”
Jos spring verbluf op en salueer. Hy swaai op sy hak om en drafstap na die onderoffisierskwartiere. Hy weet nie of hy opgewonde of bang moet wees nie. Of verlig?
God weet, ’n paar weke weg van die basis af sal dinge met