Inderdaad. Hy het geen twyfel dat Mike Rautenbach alles sal ontken indien dinge skeefloop nie. Dis hoe dit werk.
“Dis niks persoonliks nie. Ek sal moet afstand skep, alles ontken. Ek hoop jy verstaan?”
Beetge knik. Uiteindelik. ’n Plan, maar ’n gevaarlike een. En ’n harde besluit wat gaan om hoogverraad en vaderlandsliefde. Na gelang van jou politieke siening. En of jy in die proses gevang word.
Hy sal die risiko’s maar net moet beperk.
“Goed. Hier’s waar dinge nou bietjie gekompliseerd raak. Ons kan nie ons eie uraan gebruik nie. Ons het nog te min, want die groeiproses is hopeloos te stadig. En buitendien is al ons uraan vier-en-twintig uur van die dag onder video-observasie by Krygkor. Dis ’n hoogs gekontroleerde materiaal. Ons gaan dit elders moet kry.”
Rautenbach hou ’n legger na Beetge toe uit.
“Ons kan darem weer plan maak. Dis alles hierin. Lees en verbrand. As jy vrae het, kom sien my. Moenie die foon gebruik nie. Geen rekords nie, geen spore nie.”
Daar’s by Beetge geen twyfel oor die omvang van die magte wat die minister pas aan hom toegestaan het nie. Hy knik.
“Wie weet hiervan, minister?”
“Ek en jy. Tonie weet uiteraard van die wapens, en het toevallig van die uraan gehoor by die wapenhandelaar in Parys. Verder as dit weet hy niks nie. Hou dit so.”
Die minister staan op.
“O ja, nog iets, heeltemal onverwant. Ek moet Vrydagmiddag ’n toespraak lewer by ’n medaljeparade op Potch. Kan jy vir my iets skryf, asseblief? Die gewone – Christelike orde teen Marxistiese wanorde, kragdadigheid die enigste antwoord … jy weet, daai soort ding?”
Toe Beetge alleen is, sit hy lank en tob. Hy wag tot die geluide van gesels buite vervaag voor hy die legger oopmaak en begin lees.
6
Aan boord van Vlug SA 295,
bo die Indiese Oseaan
28 November 1987
Dis klam in die Boeing se vragruim. Stoom hang onversteurd in die roerlose lug en kondenseer teen die binnewande, klein druppels wat mettertyd vanweë die vliegtuig se vibrasie spoortjies na onder toe traan oor die bondels draad tussen isoleerkombers en metaalwand.
Dit is hier waar die eerste vonk tussen drade boog. Een wat ’n stroombreker in die stuurkajuit laat uitskiet, en toe ’n volgende, soos vonk na vonk smeulend op nat isoleerkomberse land.
Toe die eerste vlammetjie, een wat meedoënloos sy pad deur die veelkleurige isolasie om die drade vreet. Genoegsaam om ’n rookverklikker in die ruim te aktiveer, alarms in die stuurkajuit te laat afgaan, en die kaptein en sy eerste offisier verdwaas na mekaar te laat kyk.
Ervaring maak dat hulle gelyk, kalm, die noodprosedure begin volg. Daal na veertienduisend voet om die lugdruk in die kajuit te verlaag. Lig Mauritius se beheertoring in, vyfhonderd-en-vyftig kilometer verder. Probeer die probleem isoleer. Terwyl die een na die ander stroombreker uitskiet totdat die medevlieënier hulpeloos na sy bevelvoerder kyk.
Agter hulle is die honderd-nege-en-vyftig passasiers en bemanning onbewus van die stygende kommer in die stuurkajuit. Dis kort voor middernag en doodstil in die passasiersruim. Tot die vliegtuig se skielike daling mense laat regop sit.
Tóé die reuk van rook. Besorgde stemme wat ander wek. Die stygende paniek, ondanks die lugwaardinne se gerusstelling. Wat gebeur? Hoekom daal ons? Waar kom die rook vandaan?
Alles is onder beheer, mevrou, dis net ’n roetine-daling tot ons die fout kan isoleer, moenie u bekommer nie.
Vyftien minute later tref Vlug SA 295 die donker water van die Stille Oseaan driehonderd kilometer noord van Mauritius. Breek aan skerwe sodat wrakstukke reusagtige waterpluime meters hoog die lug laat inskiet, voor die see ’n nat kombers oor nog ’n lugramp trek.
Die Helderberg het pas sy laaste rusplek bereik.
7
Krygkor-hoofkantoor,
Erasmuskloof, Pretoria
29 November 1987
Swartjan Beetge is doodmoeg. Hy staar nou al minute lank stip na die oorkantste muur. Vier dae en vier nagte se aaneen werk het sy tol geëis. Beplanning, sy pynlike beheptheid met detail, wat nou teen hom tel.
Die ergste is die alleen werk. Die alleen besluite neem. Die verantwoordelikheid daarvan, die geheimhouding. Hoewel Krygkor se Tonie du Plessis hom in die beplanning bystaan, geld dit net vir die logistieke deel. Die waar en wanneer. Nie die hoekom nie. En só moet dit bly.
Die plan het mooi vorm gekry. Die wapens word vervoer na die Rostock-hawe in Noord-Duitsland. Daar wag ’n Deens-geregistreerde skip onder bevel van ’n Noorweegse kaptein wat nie vrae vra nie. Die Vesta is groot genoeg vir die vrag, die missiele in stukke in kratte versteek. Die vragbriewe is gekook, die eindgebruiker-sertifikate uitgemaak aan die Keniaanse weermag. Daarsonder kan die vrag nie wettig beweeg nie.
Die uraan was ’n ander storie.
“Dis ’n disaster,” sê Tonie du Plessis oorkant hom, vir die tweede keer. Weer antwoord Beetge nie.
Die Helderberg-ramp het elke lughawe in die wêreld soos ’n tang laat toeknyp. Deursoeking en skanderings is verskerp. Daar was geen manier waarop hulle die uraan op ’n kommersiële vlug kon laat verskeep nie.
Tonie du Plessis sit vooroor, sy kop in sy hande, sy bles blink in die lig wat by die venster inkom. Hy is effe oorgewig en vlesig om die ken en nek as gevolg van die staatsbesoldigde goeie lewe in Parys.
Oorkant hom sit kolonel Beetge agteroor in die besoekerstoel, sy vingerpunte nadenkend teenmekaar, sy normaalweg blou oë seegrys in die helder lig.
Die stilte maak Du Plessis nou ongemaklik. Hy, ’n joviale tipe, is gewoond daaraan dat gesprekke vloei. Eerder die geklets by die vele Paryse ambassade-partytjies wat hy moet bywoon as só, waar jy dinge aanhoudend aan die gang moet roei. Beetge is ’n bietjie creepy. Staar jou net aan asof hy wag dat jy moet klaar praat. Terwyl jy lankal het.
“Hoe groot is dit?”
“’n Verseëlde staalsilinder. So groot soos ’n koffiefles.”
Du Plessis het toevallig van die uraan se bestaan te wete gekom. Die wapenhandelaar, Jean Bertrand, het na afloop van die onderhandelinge oor die missiele terloops daarna verwys. Du Plessis het onmiddellik regop gesit. Hy was bewus van die kritieke tekort aan hoogverrykte uraan. En die prys was onder die omstandighede aanvaarbaar. Dis net die vervoer. ’n Yslike probleem.
“Kom ons laat dit saam met die wapens inkom.”
“Hoe? Ons kan dit tog nie oop en bloot daar laat lê nie, Jan?”
“Dis nie die probleem nie.”
“Wat is?”
“Sekerheid. Ons moet versekering hê. Twintigmiljoen dollar is ’n klomp geld om te verloor. Ek wil iemand aan boord hê, Tonie.”
“’n Babysitter? Hoekom?”
“Waar kom die wapens vandaan? En die uraan?”
“Die verkoper sal dit mos nooit verklap nie, Jan.”
“Here, gebruik jou kop, man! Dis Oos-Duitsland. Die plek val uitmekaar en hulle verkoop alles voor die voet. Wat beteken dit gebeur met die KGB se toestemming. Die Russe weet ongetwyfeld daarvan. Nou vra ek jou – hoekom sou hulle dit toelaat?”
Du Plessis kyk hom lank aan. Haal sy skouers op.
“Ek weet nie.”
“Ek ook nie. Nog nie. Behalwe dat hulle dit wíl laat gebeur. En ek dink nie dis oor die geld nie. Dis iets anders, en dis hoekom ons iemand aan boord moet hê. En ek dink ek weet waar om die regte mens te kry.”
*