“Hulle vind gister uit, dit was in Die Burger, hulle vind wragtag uit die student council president is nie eens ’n studént nie. Kan jy glo?”
Nou, skielik, trek sy my in, by haar taken aback-geit.
“Kan jy glo, en hy weier om toe te gee. Hy sê hy’s verkies tot president en dis dit!
“Hy’s nie eens geregistreer vir ’n kursus nie!
“Hoe werk dit op kampusse as enige agitator studenteraadsvoorsitter kan word sonder dat jy eers íngeskryf is vir ’n kursus?”
Sy skep asem. “En daai Wits student leader, wat gesê het hy is ’n Sisulu. Familie van Mandela se kameraad Walter Sisulu. Toe hulle hom uitvang dat hy in Lesotho gebore is, toe sê hy Sisulu is net sy performance-naam.
“Dit staan als in die koerante. Gaan lees maar!”
#
“Meneer Maarman. Hulle suiker hier deur, glo my maar, in hul honderde elke dag, van die straat af. Partykeer kan jy sien, die man is ’n Kongolees, jy weet, hulle is mos so blou, so blóúswart. Jy weet voor jou siel hy lieg vir jou. Jy hoor sy Franse aksent.
“Hulle kom hier verby en die een studeer kamma ingenieurswese en die ander een kamma vir onderwyser.
“Almal hier tot by my, by Student Loans.
“Asof ek liewe Jesus is wat brood en visse uit klippe kan toor.
“Net ’n paar vragies en ek wys hulle die deur.
“Nee, jy kan my niks, net mooi níks vertel nie.”
“Ek soek net tienduisend. Maar Mevrou. Dit kan ook vyf wees. Ek moet by u beg om my te trust.”
Die frase Jy kan my ma bel kom by my op. Sy’s ’n domestic in Kimberley. Ek het haar employer se nommer hier.
Die sinne jaag nou deur my kop. Jy kan bel en hoor ek was die beste student in matriek van my skool. Jy kan lees wat my rekord is, ek het Saterdagoggende in die tuin gewerk.
Van my ma se employer. Mevrou Van der Merwe.
Ek het ’n brief van daai vrou wat ek kan wys. Eerlik en skoon. Op sy plek, altyd.
Ek het ’n skoon rekord.
Maar ek kan my ma al hoor. Sy is nie goed met phone calls nie. Sy hoor nie meer so goed nie. Sy moet eers die stofsuier afskakel, ek sien dit voor my oë afspeel terwyl ek hier sit.
Haar employer roep haar na die foon, ongeduldig maar vriendelik, kom, Martha, kom, kom, iemand uit die Kaap soek jou. Vat sommer gou die oproep. En terwyl mevrou Van der Merwe weer by haar werkstafel inskuif, moet my ma daar by haar staan en hallo? hallo? in die foon in. Wie? hoor ek haar al sê, te hard.
Wie?
En die onvermydelike: Is my seuna okay? Is hy okay?
#
Nee. Nee, dit kan nie.
“Jy skuld reeds vyftig. Wie’t borg geteken?” Haar oë flits oor die rekords. Die skermlig gee haar vel ’n groen skynsel.
“My oom.”
“Jou oom?” Sonder om na my te kyk. “Het hy ’n vaste werk?”
“Hy’s ’n driver en deesdae workshop floor manager by Ferreira Freight, in Bellville.”
“Kan ons hom bel?”
“Hy mag nie oproepe vat terwyl hy op skof is nie. Daar’s ook nie fone op die workshop floor nie.”
“Dra hy nie ’n selfoon nie?”
“My antie vat bedags die selfoon saam met haar, want daar’s baie skollies op die pad wat sy mee werk toe stap. Hulle’t haar juis laas week gerob.”
Sy skud haar kop. Hopeloos, sien ek haar mond die woord vorm. Maar dalk is ek verkeerd. Dalk lees sy net iets op die skerm.
“En waar bly jou oom? O, o, hier is sy adres. Shack 336A/93 Fagan’s Farm? Is dit ’n squatter shack?”
Sy kyk op. “Is julle plakkers?”
“Dis starter housing daar tussen Broadway en die N2 in die Strand.”
Sy snork. “Stárter housing, As dit is hoe die start lyk, wonder ek hoe die einde sal wees.”
Ek stap vyf minute later totally abused en dizzy uit in die son wat my met die oophand klap.
En loop na die taxi rank en klim in die taxi uit Strand toe, toe my oë nat word en als voor my swem.
Die taxibestuurder het ’n rubberslang wat aan sy rear-view mirror hang. ’n Geelslang. Hy lyk real en hy lyk giftig. Die slang gooi sy lyf heen en weer soos ons ry.
Toe sy my vra, heel aan die einde, nadat sy oor starter housing daai snork gegee het, toe sy vra of ek enige, énige income het, toe sy vra waar kry ek ’n inkomste, het ek op haar geskrou.
“Ek masturbate elke week in ’n proefbuis!” het ek op haar gegil, opgestaan, en practically uitgehol uit die bank uit.
Antie, Antie. Soos ek nou voel, gooi ek petrol uit oor jou Corolla of jou Corsa of wat jy ook al ry, ek spat hom vol petrol en ek brandsteek hom en fok jou en jou mense ook, julle whiteness en julle uitbuitery en julle gefokte rainbow-nation approach.
#
En in Shanghai pronk die bruide op die Bund, hulle syrokke blink in die mis en nagreën en die boulevard se lampe. Tussen die glinsterende sambrele skop elke rooi bruid haar rok uit, net lank genoeg vir die flits van die kameras, totdat die versorgers met sambrele nader hardloop en sambrele oor haar uithou waar sy hier pragtig en glansend haar mooiste oomblik beleef voordat sy na ’n klein woonstel vertrek en die sleur van die lewe begin.
In Shanghai, in die nag, steur niks die goudvisse in die tempeltuin nie. Net die spoke van dooie soldate glip oor die voetbruggies of sit fluisterend op die klipbankies. Saggies kom die gezoem van die basaarrestaurante oor die lug gesweef. Te veel vliegtuie sny deur die naglug.
In die Shanghai Museum op die Plein van die Mense begin kalligrafie, die antieke simbole, magies gloei.
Geheimsinnige lig gaan van hulle uit. Die uitgestalde etniese drag, die rokke en baadjies in allerlei kleure, seremoniële drag van die ou stamme en die verafgeleës, die ou soldaatuniforms en priestergewade, dit alles kry weer lywe en begin in die doflig beweeg.
In die oudkoloniale Hotel Astor se balsaal begin Britse offisiere en hul metgeselle wals. Buite proes perde voor rytuie. Die lig glinster op die orkes se instrumente en kerse in kandelare flikker wanneer die Weense wals spoed optel en die pare tol.
In die Franse Konsessie stroom motorfietse en karre deur die reën, onder die druppende bome deur, met die glinsterende boetiekvensters en verlate, natgereënde restaurantterrasse wat ’n mooi agtergrond teken vir die eensame jong vrou wat haar in die straat af haas.
Op die internet trend ’n videogreep uit ’n plattelandse gehuggie iewers in noordelike China. Twee mans hou ’n hond vas, op sy rug. Hy stoei. ’n Derde man kom met ’n blaasvlam nader. Hy wil nie sweis nie, nee. Die kyker gril, want by die oop, tjankende bek in blaas die man die vlam, terwyl die hond spook en wriemel maar die drie mans verbete volhou en die hond se mond begin braai en sy longe hou mettertyd op pomp en hy ril nog ’n slag en raak dan pap en die fees kan begin.
#
Is dit ’n fopvideo?
In die Museum van Plakkate begin die hordes in rooi uit die plakkate stap. Die marsjerende balletdansers skop hul voete uit en gee ’n sprong en uit die plakkaat waaier hulle, uit die klein museumpie ingedruk in ’n klein woonstel, en hulle borrel soos skoenlappers by die tuit van die woonstelingang uit en hulle dartel deur die lug. Eenderse, gehoorsame, revolusionêre vlinders wat glinster in die lug.
In die toringgeboue sit intense jong mense – almal mans – voor hul rekenaarskerms