Karl het teen dagbreek eers by sy woonplek in die Palace Towers ingeslinger, en hy word met ’n skok wakker. Dit neem etlike minute voordat dit tot hom deurdring waar hy hom bevind. Hy kom orent en beweeg soos ’n slaapwandelaar uit die slaapvertrek – alles voel skielik so vreemd. In die woongedeelte draai hy stadig in die rondte. Daar lê ’n dik laag stof oor die klavier, die verdorde palm, en oor sy boekrak met sy kosbare boeke. Sy woonplek rou oor die verwaarlosing van baie weke. In die digte stilte hoor Karl nou die fluistering van verraad. Sy verraad teenoor dit waarvoor hy omgegee het.
Hy wil nie terugdink aan die nag toe hy die laaste keer hier was nie, maar hy sien die opiumwaterpyp wat nog op die vloer staan waar hy gesit het toe Eliza Tarlton haar opwagting gemaak het. Eliza. Die aktrise met die lang, lang bene en die seunslyf. So was Deborah ook, maar tog is daar deesdae ’n sagter ronding aan haar … Waarom vergelyk hy hulle met mekaar? Hulle is teenpole – die een ’n prinses, die ander ’n ambisieuse klein slet. Maar Eliza se beeld spook by hom, hy sien haar soos hy haar die laaste keer gehad het. Haar lang bene wat hom nader, sy hurk, strek haar uit, haar bene vou om hom terwyl sy hom aanraak … Demmit! Hy hark sy vingers deur sy hare. Verdomp! Is hy besig om mal te word? Mal! Mal! Mal! Die woorde skok deur hom. Mal soos jou ma, fluister Kurt se stem in sy kop.
“Nee!” roep hy hardop uit, en sy stem in die grafstil vertrek verskrik hom. Hy moet hom regruk, hy is nie mal nie, natuurlik nie! Dis bloot sy lyflike behoefte wat so dwingend is. Hy sweet toe hy oorloop na die venster en die luike oopmaak, daarna die raam oplig om dan ten laaste die buiteluike oop te trek.
Lug en lig! Stofspikkels dans in die strook sonlig wat na binne val. Die rumoer van Rissikstraat verbreek genadiglik die doodse stilte wat hom so beklem het. Hy sal weer deel moet word van die stroom mense daar onder, die drade van sy lewe moet optel. Op die oomblik voel dit asof hy ’n toeskouer is op die wal van ’n rivier. Dis inderdaad wat hy geword het, ’n toeskouer, dink Karl terwyl hy met onsiende oë afkyk na die samedromming van mense onder hom, aan die oorkant van die straat.
Karl wil nie meer sien nie. Met drif trek hy die skuifraam af en draai om. Sy blik rus op die opiumpyp wat goud glim in die sonlig asof dit self ’n stuk van die son is. Hy het nog ’n paar stokkies iewers … Sal hy? wonder Karl. Sy pa se pynverwronge gesig flits voor sy oë. Dit sal die vrees wegneem … net een … hy het dit só nodig!
Gladys Smith se rooi hare vlam in die lenteson toe sy haar kop agtertoe gooi en skater oor die uitdrukking op Kit se gesig. Die kulkunstenaar het so pas met groot panache ’n wit haas uit Kit se breërandhoed getrek. Die man plaas die haas in Kit se arms, die dier staar met platgetrekte ore bevange na haar en Kit, en sy neusie bewe asof hy iets slegs ruik.
Die omstanders gee luide applous en Kit, duidelik verleë omdat hy die man se toertjie bevraagteken het, gee die haas aan sy eienaar terug in ruil vir sy hoed.
“Goed, my vriend, ek gee toe jy is jou sout werd,” sê hy en gooi ’n ruimhartige skenking in die kissie vir donasies.
“Now me, Ivan zee Great, weel play zee balalaika for you, beautiful lady!” sê die Kosak terwyl hy laag voor Gladys buig. Hy wil die daad by die woord voeg, maar Kit kry Gladys aan die arm beet.
“My keel is stofdroog, ek koop vir jou iets koels by die Imperial.”
“Wat? By my kompetisie? Beslis nie!” sê Gladys ferm terwyl sy haar hand deur sy arm haak en hulle begin aanloop. “Die Jolly Mermaid is net om die hoek en wat óns het is koeler en beter as enige van die ander kroeë s’n.”
Hulle loop in volmaakte pas en ’n oomblik kan Gladys skaars ’n tyd onthou toe sy gelukkiger gevoel het as juis nou. Kit het haar na die Rooikruis-kermis op die stadsplein tussen die Kettings genooi, en die towenaar se verskrikte haas in Kit se hoed was vir haar een van die snaaksste dinge wat sy nog ooit gesien het.
Die lewe in die stad gaan tog nog voort, ten spyte van al die gerugte, ten spyte van waens en koetse oorlaai met mense wat daagliks ’n uittog maak na ander oorde waar die goud hopelik nie onreduseerbaar sal raak nie. Selfs in haar kroeë sien sy ’n aansienlike daling in die getal klante, en as dinge so moet aanhou, sal sy genoop wees om een te sluit. Sy sidder en verban dan die somber gedagtes. Die dag saam met Kit is te mooi en te wonderlik om dit deur haar eie onrus te bederf.
Die son wat vrolik deur die veelkleurige gebrandskilderde vensters skyn, verander die pers en blou skubbe van die stoute meerminnetjie in ryk smarag- en amatiskleurige juwele. Ook die ronde rooi tepeltjies op die glasmeermin se waswit lyf glim nou vurig soos twee robyne in die lig wat van buite deurval.
Kit, wat geamuseer daarna kyk, onthou hoe hy destyds ’n rondloperkunstenaar gehuur het nadat hy uitgevind het dat die vent gebrandskilderde kerkvensters maak. In ’n vlaag van nostalgie het die Deen ’n legende van ’n meerminnetjie herroep. Nou in glas vir Kit Malloy, maar jare later in brons vir ’n kaai in Kopenhagen. Kit het die kunstenaar met geld omgehaal om van katedrale te vergeet en hom toe te spits op die smaak van die belustigde besoekers aan die salon.
Die meermin het binne ’n week meer lyf gekry en haar borsies was so realisties en begeerlik dat sy die versugting geword het van meer as een man, veral as hulle oë hoër gedwaal het na die stout glimlag en die uitnodiging in die oë. Daarom het sy summier ’n nuwe naam gekry: Die jolige meermin!
Sy gedagtes word onderbreek toe Gladys twee skuimende bekers bier op die tafel neersit en oorkant hom gaan sit. “Dis op die huis …” sê sy toe hulle die bekers klink. “Vertel my álles! Jy sê die man het aangekom – MacArthur? Hoe lyk hy? Wat sê hy, is daar hoop vir ons?”
Kit lag en kyk liefdevol na Gladys, sy protégée wat hy lank gelede saam met haar suster uit ’n bordeel gered het. Toe het hy nog die salonne besit, en spoedig het Gladys haarself onmisbaar bewys as sy regterhand, veral wanneer hy op lang ekspedisies weg was. Sy en haar jonger suster is vir Kit nader as familie, hulle is die susters van wie hy so vroeg in sy lewe ontneem is.
“Watter vraag eerste?” vra hy, en sy donker oë vonkel van terglus.
Hoe lief het sy die man nie! Gladys versluier haar blik toe sy haar bier optel en ongeërg ’n slukkie neem. Net een maal het sy haar mond verbygepraat, hom gesê dat sy hom liefhet, maar Kit was waarskynlik daardie oggend ná die geveg in die Theatre Royal in so ’n toestand dat hy skaars enigiets daarvan sal kan onthou. Sy luister aandagtig na wat hy vertel oor die Skot wat vroeër die dag sy intog in die stad gemaak het … van die spoggerige ete wat vir hom voorberei is in die Arms and the Soul … van die kordate mannetjie in bruin met sy welige snor wat, ten spyte van sy voorkoms, so ’n besielende toespraak gelewer het.
“Gladys, ek het hoop! Die kêrel het wel ’n kinkel in die oor oor sy eie belangrikheid – soos dit maar is met alle ventjies wat klein van bou is.” Hy lag. “Hy is wragtig ’n opregte klein Napoleon. Maar sodra hy begin praat oor sy eksperimente, neem sy briljantheid oor. Die man is ’n genie! Volgende keer sal ek sorg dat jy ook by is, jy het immers ook belê …”
“Moet dit nie invryf nie,” sê sy snipperig, maar hy sien die kommer in haar oë. “My en Delphine se neseier is belê in MacArthur …” Sy swyg ’n paar oomblikke lank. “Ek het sover vyf salonmeisies verloor, hulle stroom na Barberton oor die nuwe goudgerugte daar.” Sy kyk na Maxine wat verveeld met haar hande onder haar ken teen die kroegtoonbank aangeleun sit en droom. “Maxine, Doris en Claudine van die Hussar gaan ook loop … wat gebeur as die Skot se sianiedeksperiment faal?”
“Waarom sou dit? Dis reeds oor en oor suksesvol bewys – sy Tharsis-maatskappy in Skotland floreer! Die wêreld is gaande daaroor.” Kit noem nie aan haar sy eie kommer nie. Hy het gehoor dat die Kamer van Mynwese ’n verslag uit Amerika bekom het waarin MacArthur se proses aan flarde geskeur word.
“Kit,” neul Gladys. “Daar is tog die moontlikheid dat dit kan skeefloop? Die stad is vol paniek en mense gee pad. Wat as dit in ’n spookdorp verander soos Eldorado in die Oos-Transvaal? Van die ouer meisies wat daar was, het my vertel …”
Kit sit ’n oomblik in stilte, dan glimlag hy skeef. “Hou op om jou mooi kop daaroor te breek. Ek belowe jou,