Hulle bereik die konservatorium en vind Kurt op die sofa waar Sam hom neergelê het. Die ou man klem sy bors vas en is duidelik in uiterste pyn. Sy gelaatskleur is ’n sieklike grys en daar is ’n wit kring om sy mond.
In haar skok storm Deborah op hom af en kniel langs hom neer. “Pa, wat het gebeur?”
Dit is die eerste keer in baie maande dat sy hom weer só noem, en dit dwing ’n skadu van ’n glimlag na die ou man se mond. “Goed dat jy hier –” ’n Nuwe hartkramp trek deur sy borskas en voorkom dat hy sy sin voltooi. Sy woorde gaan oor in ’n kreet.
Ma-Fytjie neem oor. “Gou, Sam! Skreeu vir Pollie! Sy weet waar my medisynesak is, en sy’t kiewietbene wat vinnig kan draf. Sê sy moet dit bring, Sam Naudies! En stuur vir Basjan, laat hy vir vadertjie John loop haal! Miss Deborah, jy bly hier, ons probeer om vir ouseur gemaklik te maak …” Sy begin Kurt se krawat loswikkel, dan knoop sy die onderbaadjie se knope los en beduie Deborah moet ontslae raak van sy hoë oprygskoene.
Pollie, wat verskrik binnekom met die sak wat Ma-Fytjie se kosbare medisyne bevat, word onmiddellik weer weggestuur om komberse te gaan haal.
Ma-Fytjie het een van haar flessies reeds uit, skroef dit oop en deurweek ’n katoenlappie. Sy hou dit voor Kurt se neus.
“Ruik in, ouseur, al ruik jy eers maar net so effentjies, dit sal die ou are laat ontspan, want dit lyk vir my dié is nou saamgebondel in die ou borskas … Ruik vir ou Fya, seur!”
Kurt probeer gehoorsaam, maar ’n pynlike kreet skeur weer tussen sy lippe deur.
Ma-Fytjie kyk verskrik op na Deborah, dan fluister sy: “Loop soek vir mister Karl, laat hom na sy pa kom kyk, ek weet nie of die dokter betyds gaan wees nie.”
Vader John trek die inspuitingnaald uit Kurt se skouerholte. ’n Druppel bloed wel donker uit die wond op. Die priester plaas ’n pluisie gesteriliseerde watte daaroor en kyk met toenemende kommer na sy jare lange skaakvriend se grys gesig. Die ou man het ongetwyfeld ’n ernstige hartaanval gehad. Op die oomblik is die inspuiting teen die pyn die enigste manier waarop hy hom kan help.
“Meneer Mannheim, kan u my hoor? Dis ek, vader John.”
Daar is ’n roering agter die geslote ooglede, ’n geringe teken van herkenning.
Vader John spreek hom weer sag en kalmerend aan. “Ek het u nou ’n sterk pynstiller gegee. Binne ’n paar oomblikke sal u gemakliker wees. Probeer om u liggaam soveel moontlik te ontspan.”
Vader John wag totdat sy pasiënt se asemhaling meer reëlmatig klink en hy aan die slaap raak. Dan kom hy saggies orent. Hy neem sy doktersak, wat nog halfoop is, maar klik dit nie toe nie, ingeval hy sy pasiënt in sy slaap steur.
Saggies beweeg hy deur toe. Hy sal Ma-Fytjie in bevel plaas om hom kans te gee om reëlings by die klooster se hospitaal te gaan tref. Van die susters daar sal weer moet kom uithelp. Hy sal weliswaar dié slag geen moeilikheid hê om die moederowerste te oorreed nie, want ná hulle so goed omgesien het na Karl, het Kurt Mannheim ’n baie ruim skenking gemaak aan die hospitaal. So groot was dit dat dit suster Agatha op die twyfelpad geplaas het oor hoe om dit te gebruik – hetsy vir nog ’n hospitaalvleuel of vir ’n tweede en selfs derde ambulanswa en perde.
Deborah, Karl en Ma-Fytjie wag hom in die gang in toe hy die kamerdeur oopmaak en weer toetrek. Hy knip sy gehawende drasak toe.
“Hy slaap nou, maar hy mag nie alleen gelaat word nie. Ek sal so gou moontlik terugkom.” Hy spreek Ma-Fytjie aan. “Ek het hier ’n flessie met tablette wat net in ’n noodgeval gebruik mag word. Stap saam met my eetkamer toe, ek wil aan jou verduidelik hoe jy dit moet gebruik.” Hulle loop in die gang af.
Deborah en Karl kyk hulle stilswyend agterna.
“Ek sal by hom bly,” sê Deborah.
Karl knik. Sy mooi gesig registreer ’n vreemde radeloosheid wat hom jonger as ooit laat lyk. Sy vingers hark deur sy blonde hare, wat maar weer oor sy voorkop val.
Teen die tyd dat Deborah hom kom roep het en hulle hul teruggehaas het, was dit te laat om met sy pa te praat – Kurt het sy bewussyn verloor. Karl voel sy eie hart teen sy ribbes tamboer. Hy is bewus van ’n dowwe pyn. Is dit skuldgevoel? Of is dit angs? Vrees dat Kurt sal doodgaan – waarom sou hy dit vrees? Hy en Kurt was nooit juis dol oor mekaar nie. Waarom is hy dan nou so intens bewus van sy eie verlies? Van verspeelde kanse om ’n brug te slaan na die outokratiese ou man, sy pa wat sy lewe so baie keer hel gemaak het. Daar was nog nooit veel liefde tussen hulle nie. Kan dit wees dat daar iewers in sy eie donker siel tog ’n greintjie liefde is vir die man wat daar binne lê en worstel met die dood?
Moet wees, want Karl het skielik die behoefte om soos toe hy nog ’n klein seuntjie was, in ’n kas weg te kruip, die deur toe te trek, en vas te glo dat niemand hom sal vind nie. Dáár kon hy altyd in die donker engte vrede maak met homself, omdat hy so ’n bangbroek was en omdat hy elke nag sy oë rooi gehuil het oor sy ma. Kurt het hom verbied om te huil, gesê dis onmanlik, maar daar in sy kas was dit nie nodig om manlik te wees nie, daar was hy deel van die donkerte wat hom omhul het soos ’n koesterende kombers.
“Karl?”
Hy kyk verward na Deborah, het sy hom iets gevra? “Ja?” antwoord hy bot.
“Voel jy sleg?”
“Sleg? Hoekom sou ek?” vra hy verdedigend. Dan vervolg hy sagter: “Nee, ek makeer niks, miskien ly ek net aan skok. Die verbrande ou bliksem is so sterk soos ’n bees, ek kan nie onthou dat hy al ooit siek was nie, en nou dit …” Sy vingers hark weer deur sy kuif.
Sy wil hom berispe oor die manier waarop hy oor Kurt praat, maar sy doen dit nie. Dis duidelik dat Karl weer nie homself is nie.
“Sal ons by hom gaan sit tot Ma-Fytjie ons kom aflos?” vra sy sag.
Karl huiwer, dan neem hy haar hande in syne. “Ek kan nie, prinses …” Hy weet nie hoe om te verduidelik nie. “Ek moet uitkom buitentoe, vars lug kry … ek is jammer …” Hy haal sy skouers pateties op.
Deborah knik, en hoewel sy nie verstaan waarom Karl so vreemd reageer nie, is daar iets in die smekende blik wat hy op haar vestig wat haar meer vertel as sy stomp antwoorde.
“Miskien moet jy ’n perd laat saal en uitry veld toe, dit maak mý kop altyd helder.”
Hy knik verlig, glimlag, buig dan vorentoe en plaas sy lippe koesterend teen haar linkerhand, dan haar regterhand.
“Dankie dat jy verstaan, prinses!” Sonder ’n verdere woord kies hy haastig koers in die gang af.
Deborah kyk hom agterna, maar vergeet oombliklik van hom toe sy dofweg ’n roggelgeluid van agter die geslote deur hoor. Haastig gaan sy na binne.
Kurt lê op sy sy, met sy prominente oë groot en starend op haar gevestig. ’n Kort oomblik flits dit deur haar brein dat hy dood is.
Maar dan beveel hy skor: “Deborah … laat … haal vir Cohen!”
Deborah beweeg haastig nader en gaan sit langs die bed. “Moet u nie nou oor sake bekommer nie, meneer Mannheim, probeer om nie daaraan te dink nie –”
“Cohen! Haal … Cohen …!” roggelskreeu hy, en ’n donkerrooi gloed sprei oor sy gesig.
“Wat gaan hier aan?” klink vader John se stem in die deur op. Hy kom die kamer haastig binne, gevolg deur Ma-Fytjie.
Deborah kom orent. “Ek vrees ek het meneer Mannheim ontstel …” prewel sy.
“Maak soos ek sê, verdomp!”
“Kom, kom, meneer Mannheim, u help my hoegenaamd nie as u uself so opwerk nie!” sê die dokter streng, dan soek sy blik na Deborah. “Doen wat hy jou gebied het, Deborah, op die oomblik is dit belangrik dat niks hom ontstel nie.”
“Hy