“Waar bly jy?” het hy gevra.
Ek het na die koshuis agter my gewys.
“Tot later dan,” het hy gesê en haastig weggedraf.
Gideon was al ’n hele ent weg toe hy onverwags omkyk en sy hand in ’n groet lig. My hand het in die lug geskiet. ’n Refleks. Ek kon die gloed voel opstyg in my nek en my gesig. Vuurwarm.
“Hoekom voel jy skuldig asof jy op heterdaad betrap is, Isabella Dickson?” het ek gemompel en my vingers ’n paar keer deur my hare getrek. “Moenie simpel wees nie, jy sien hom waarskynlik nooit weer nie.”
Ek was verkeerd. Ons het daarna in ’n warrelwind begin leef. Vrolik en verlief. Ek het my vertoning probeer regruk, my bes gedoen om die grense om my uit te skuif en ek het goed gevorder met tye, maar ek kon die jakkalsies nie almal afgeskud kry nie.
Op Stellenbosch het Gideon my geterg toe hy agterkom ek voel onseker, ongemaklik in sy omhelsings. “Ek is nie gewoond aan ’n lyf so naby my nie,” het ek probeer skerts. “Van my voorvaders kom uit ’n afsydige nasie.” Maar dit was nie skerts nie. Ek ken nie soveel lyflike nabyheid nie. In die Dickson-huis het ons nie aan mekaar geraak nie. Net ’n piksoentjie op die wang en dan ook net met baie spesiale geleenthede.
“Ek sal jou mak maak, meisiekind, jy sal nog verslaaf raak aan my,” het Gideon daar onder die akkerbome van die studentedorp geantwoord.
Ons het albei gelag, hy uitbundig, ek onseker. En ek hét later gewoond geraak aan hom, sy aandag die meeste van die tyd geniet. Net soms het die ruimte om my te klein gekrimp.
“Jy begin uit jou voorvaders se dop kruip,” het hy kort voor ons troue gesê.
Maar ek het geweet dit was nie waar nie. Ek het geweet dis ek wat net baie hard probeer het. Toneelspel. Maar dan moet jou vertoning uitmuntend wees, het die gryskopvrou gesê.
* * *
Toe ek later die oggend met ’n vars beker koffie in my hande weer by ons mynhuis se voordeur uitstap, is die son op. Gideon is nog nie terug nie en ek neem stelling in op die stoepmuurtjie. Dis die eerste keer wat ek die omgewing in volle sonlig sien. Geelbruin grasse staan kniehoogte in lui klosse versprei oor die rooi aarde aan die oorkant van die straat. Donker kolle, wat soos growwe gruis lyk, is sigbaar nader aan die koppie, maar dis die verwaarlosing wat my indrukke oorheers. Ek sien baie drade wat plek-plek platgetrap is en paaltjies wat skeef hang in die gras. Op die horison flits die metaal van ’n skag in die eerste strale van die oggendson. Die lug skyn grysblou deur yl wit vlieswolke wat in die rigting van die son dryf. ’n Bakkie ry in die straat verby en die windjie wat dit veroorsaak, stoot die grasse lusteloos in ’n rooi stofwolk rond.
Dit was al donker toe ons gisteraand voor die huis stilgehou het. Gideon het in die dae voor ons troue myn toe gebel. Die bestuurder het die adres van die huis oor die foon gegee, beduie hoe ons moes ry om daar te kom en gesê by watter buurman die sleutel sou wees. Nog voor Gideon die draadhekkie se knip by die buurman se huis kon afdruk, het ’n groot hond sy teenwoordigheid luidkeels aangekondig.
Uit die huis het ’n manstem gekom. “Loop lê, Wagter!” Die stoeplig is aangeskakel en die deurknop het gedraai. Nog stoepligte in die straat het aangeflits en ’n paar voordeure het oopgegaan.
“Goeienaand, ek is Gideon Malherbe,” het ek Gideon se stem gehoor. “Jammer dat ek so laat pla.”
“Nee, jy is welkom,” het die vreemde stem gesê. Dit was doodstil buite en ek kon hom in die motor hoor. “Ek is Sarel Verwey, aangenaam. Hier is die sleutel. Die bure hier in die straat het die nodigste in die huis gesit om julle vir ’n dag of twee deur te sien. Kom sê as julle iets kortkom.” Hy het in die rigting van die motor gekyk, maar nie nader gekom nie. “Onthou, hier is ons soos een groot familie. Altyd reg om mekaar te help. Ons maak môre behoorlik kennis. Julle moet pootuit wees.” Die buurman het agter sy hekkie bly staan.
Gideon het eers die voordeur van die huis wat aan ons toegesê is, gaan oopsluit en die stoeplig aangeskakel. Van die bure het intussen op hul stoepe en in hul tuine verskyn. Ek kon net figure uitmaak in die skemerskynsel van die buiteligte en het doodstil in die motor bly sit. Gideon het sy hand gelig toe hy amper by die motor was, in ’n groet straatop en straataf. Ek het van die bure se arms ook sien lig. Hy het vir my die motor se deur kom oopmaak en toe ek my voete stadig grond toe laat sak, het hy my in sy arms opgetel en tot die paar toeskouers se vermaak sy bruid oor die drumpel gedra. Ek het my verbeel ek hoor iewers ’n bietjie applous, maar ek was nie seker nie. Dalk was dit net my hart wat so in my ore gehamer het. Ek het my oë toegemaak en dit binne-in die huis vir die eerste keer weer oopgemaak. Dit was ewe warm buite en binne die huis. Drukkend en bedompig.
Die hitte, die vreemdheid van die huis, die geleende bed en die lyf langs my het my dié nag, soos die vorige, ure lank laat wakker lê.
Ek staan later weer in die voordeur met my leë koffiebeker in my hand. Ek weet nie of ek binne of buite wil wees nie. Die son se vroegoggendstrale het die wêreld verder oopgevlek. Dis al weer bedompig warm. Alles lyk vaalrooi, die huis se mure, die tuinpaadjie, die gruis in die straat, die gras en die bossies aan die oorkant. Die kaal stuk grond tussen die stoep en die hekkie lyk of dit toegegooi is met rooi poeier.
Selfs die hond van die buurman by wie Gideon die sleutel gisteraand gaan haal het, die hond wat my nou nuuskierig deur die draad staan en aankyk, se hare skyn rooierig. Ek is nie seker van die hond se herkoms nie, maar daar moet gene van massiewe voorsate in hom wees. Hy staan besonder hoog op sy bene.
Die paar huise boontoe en ondertoe in die straat lyk amper eenders, met heinings van ogiesdraad tussen die erwe en ook aan die straat se kant. Die wêreld lê oop.
Ons mynhuis is op die grens van die dorpie langs die stuk veld wat die myn van die huise skei. Oorkant die straat word ’n lap aarde skoongemaak. Twee groot kruiptrekkers staan daar waar die aarde al omgedolwe is. Naak en rooi lê die sooie grond. ’n Paar mossies is ywerig aan die werk om dalk nog ’n wurmpie of twee raak te skrop. Miskien gaan daar nog huise gebou word, maar op die oomblik het ek ’n onbelemmerde uitsig oor die ongerepte barheid van die natuur.
Die son se strale is een-een sigbaar deur die wasigheid van rooi stof. Stof wat eers lyk of dit stil in die lug bly hang, maar dan tog in fyn slierte stadig afsak aarde toe. Deursigtig, en ook nie. ’n Bietjie geheimsinnig, soos ’n sluier.
Die voordeur van ons mynhuis maak oop in ’n lang gang. Dis ’n verbeeldinglose huis. Uit die gang lei deure na al die vertrekke. Met die instap by die voordeur vanaf die stoep is drie deure aan elke kant van die gang sigbaar. Aan die kant van die bure wat ons nog nie ontmoet het nie, is die voorhuis, die hoofslaapkamer en die badkamer. Aan Sarel se kant lei deure na twee kleiner slaapkamers en die kombuis.
Die vertrekke is ruim met genoeg vensters wat ons ’n onbelemmerde uitsig op ons bure se huise en hul doen en late bied. Ons kan ons voorstoep, die straat en die onbekende bure se werf deur die hoekvenster van die voorhuis dophou. Twee kleinerige vensters in die kombuis bied uitsig op ons agterplaas en Sarel se voorstoep en sy werf. Die slaapkamers se vensters vul die res van die prentjie in. Hier is geen geheime nie. Ek verstaan die “een groot familie”-uitspraak van Sarel die vorige aand en ek wonder of ek daaraan gewoond sal kan raak. Die Dickson-huis is omring deur bome, bosse en struike en die houthortjies voor die meeste van die vensters word selde oopgemaak. Ek het pal weggekruip in ’n skemer stilte in my ouerhuis.
’n Paar sementtreetjies by die agterdeur uit gee toegang tot ons motorhuis en ons agterplaas. Die takke van ’n groot ou peperboom op die werf agter ons s’n hang oor in ons agterplaas en is die enigste groen in sig. Onder die takke is ’n sementbankie aan ons kant van die ogiesdraad. Die werf om ons huis is dor en kaal.
* * *
Ek het die voordeur en agterdeur van ons huis oopgelaat in die laatmiddag van ons eerste dag op die myn, in die hoop dat die drukkende hitte uit die huis sou wyk. Gideon was weg na die administrasiekantoor om met die bestuurder te gaan kennis maak.
Dis die geskree van die tuinhekkie wat my voordeur toe lok.
Die