Die 29-jarige Rupert was in daardie stadium in Johannesburg bevriend met Gordon Douglas, ’n Engelssprekende van Skotse afkoms wat die agentskap vir Rothmans in Suid-Afrika gehanteer het.
Douglas beteken in die beginjare baie vir Rupert. Met die oog op die jong Afrikaner se buitelandse besoek maak hy hom touwys in die fyner kunsies wat ’n internasionale sakeman moet baasraak, waaronder fooitjies vir kamerbediendes en hotels waar hy moes tuis gaan.
Douglas wou Rupert onder meer voorstel vir lidmaatskap van die Rand Club, die eksklusiewe klub in die middestad van Johannesburg wat veral ryk Engelssprekende sakelui en mynbase van die Rand onder sy lede tel en as die kantien van die Kamer van Mynwese beskou is. Maar die jong Afrikaner, wat met voorname soos Anthony Edward waarskynlik geredelik aanvaar sou gewees het, weier beleef. Hy verduidelik aan Douglas dat hy nie lid kan word van ’n klub wat nie vir iemand soos dr. Hendrik van Eck, die gerespekteerde Afrikanernyweraar, plek het nie.
Rupert vertrek in Oktober 1945 met ’n vliegboot van die destydse BOAC na Londen, ’n reis wat ses dae en ses nagte sou duur. Vlugte was kort ná die einde van die Tweede Wêreldoorlog net een keer in veertien dae beskikbaar, en dit het oor Afrika via die destydse Lourenço Marques (Maputo) oor die groot mere na Khartoem en Kaïro en van daar na Bournemouth in Engeland gegaan.
Die vlug het ’n groot uitwerking op sy denke. Vanuit die vliegboot wat op ’n lae hoogte 165 myl per uur haal, verkyk hy hom aan die uitgestrektheid en ongerepte natuurskoon van Afrika.
Die kernbomme wat die Amerikaanse lugmag op bevel van pres. Harry Truman in Japan laat val het, het slegs twee maande tevore die hawestede Hirosjima en Nagasaki feitlik uitgewis. Rupert kom sterk onder die besef dat die destruktiewe drang na mag deur positiewe kragte vervang sou moet word. En gedagtig aan die verwoesting wat die Tweede Wêreldoorlog in Europa gesaai het, geraak hy tot die slotsom: Imperialisme en kolonialisme is dood. ’n Nuwe toekoms wag op Afrika, waar die strewe na onafhanklikheid al hoe sterker sou word.
Sy blik op Afrika vanuit die vliegboot, gepaard met die besef dat die mens die mag verkry het om die hele mensdom uit te wis, versterk sy geloof dat medebestaan gebiedend geword het – tussen mens en mens, maar ook tussen mens en natuur.
“Die tydperk van paternalisme, waar alles vir ander gedoen moes word, het gefaal. Voortaan sou sukses slegs behaal kon word as daar saam met ander beplan en gedoen word. Die tydperk van vis uitdeel aan die hongeriges was verby. Dit moes plek maak vir ’n benadering van hoe om hulle te leer om vis te vang. Vandaar die konsep van medebestaan deur deelgenootskap,” sê hy in ’n tydskrifartikel.
In die gehawende, gebombarbeerde Londen aangekom, bel hy op ’n Maandagoggend na Rothman se kantoor om sy afspraak, wat reeds gereël is, te bevestig. Sydney Rothman sê egter hy kan Rupert eers die volgende Vrydag oor ’n week sien.
Rupert antwoord dat hy net vier dae verblyf het in Grosvenor House, die Londense hotel aan Park Lane in Mayfair waar hy jare daarna steeds in dieselfde suite sou tuis gaan – net soos hy baie jare ’n kliënt by dieselfde bank, Volkskas, en dieselfde versekeraar, Sanlam, sou wees. As dit die geval sou wees dat hy Rothman nie binne daardie vier dae kon spreek nie, sal hy moet omdraai.
Daarop kyk Rothman weer na sy dagboek en sê dieselfde middag om vieruur is in orde.
Die ontmoeting met Sydney Rothman is in vele opsigte ’n waterskeidingsgeleentheid. Rupert sluit met Rothmans of Pall Mall ’n ooreenkoms om Rothmans se handelsmerke in Suid-Afrika te vervaardig in ruil vir tegniese kundigheid.
Dié ooreenkoms word met ’n handdruk beklink; die kontrak is eers drie jaar nadat die eerste sigarette in 1948 van die fabrieksvloer in Paarl gekom het, formeel onderteken.
Rothmans word die maatskappy by wie Rupert sy tegniese advies kry. Tipies van die egte entrepreneur ontsien hy geen moeite of koste om die regte advies in te win nie. Mense wat sy eie ondernemingsvermoëns kon aanvul, word aangestel en netwerke vroegtydig opgebou.
Die tegniese advies van Rothmans is goud werd. Want Sydney Rothman het diep wortels in die tabakbedryf gehad. Sy vader, Louis, ’n Russiese Jood wat in Kiëf in die Oekraïne gebore is, begin op vroeë ouderdom werk in ’n sigaretfabriek wat aan s´y vader en oom behoort het. Louis Rothman, wat tabak geblinddoek kon beoordeel deur daaraan te ruik en te voel, het egter nie van die tsaristiese Rusland gehou nie. Hy vertrek in 1887 op agttienjarige leeftyd via Wene na Londen, waar hy in ’n sigaretfabriek gaan werk.
Teen 1890, voordat hy 21 was, maak hy saans en oor naweke sigarette wat hy uit ’n klein tabakwinkel in Fleet Street verkoop. Hy verskuif in 1900 na Pall Mall. Die naam Pall Mall is afgelei van pelle melle, ’n Franse spel wat aan die hof van Lodewyk XIV van Frankryk gespeel is. Rothmans het wêreldbekend geword danksy onder meer joernaliste wat die sigarette na die buiteland geneem het. As innoverende kleinhandelaar het Rothman die handelsmerk Pall Mall geregistreer en boonop mentolsigarette uitgevind. Koning Eduard VII het hom in 1905 ’n koninklike bevelskrif gegee – “By appointment to His Majesty the King” – en Rothmans is in 1929 op die Londense aandelebeurs genoteer. Die mediabaas lord Northcliffe was ’n gereelde kliënt, so ook die Britse premiers Lloyd George en Winston Churchill en koning Alfonso van Spanje.
Louis Rothman se seun Sydney het in 1919 as vakleerling tot sy vader se onderneming toegetree en in 1923 ’n vennoot geword. Hierdie seun van ’n Russiese immigrant, deurwinter in die tabakbedryf, speel ’n belangrike rol in Rupert se opmars deur die nywerheidswêreld.
Die terugvlug na Suid-Afrika duur nog langer as die heenvlug, bykans veertien dae. Die vliegboot het op die Nyl ’n ongeluk gehad, sy rug het gebreek. Die passasiers moes toe ses dae in Khartoem in die Soedan sit en wag voordat hulle na Kaïro kon terugkeer. Op die DC3 bestaan die vliegtuig se romp net uit onbedekte metaal, sonder enige isolerende bedekking, en Rupert kry so koud dat hy sy bene met koerantpapier moes toedraai. Hy kry wel ’n bevrore suurlemoen in die hande waaraan hy suig, en dit laat sy naarheid verdwyn – wat hom laat besef dat sy vlugsiekte aan te veel gal te wyte was.
In Kaïro aangekom, hoor hy dat daar nie plek op ’n vlug na Suid-Afrika is vir die volgende week nie, ook nie vir die volgende twee weke nie, dalk oor twee maande. Slegs hoëlui soos generaals kon voorkeur kry – en hy was geen generaal nie, net ’n jong Afrikaner in Kaïro.
Wat nou gemaak? Hy onthou dat die dame agter die toonbank van die lugdiens nie meer te jonk is nie. Terwyl hy deur die strate van Kaïro stap, sien hy die mooiste rose wat hy nog in sy lewe aanskou het. Hy koop dadelik ’n groot bos rose en laat dit aan haar stuur. Die tikkie beïnvloeding was wel ietwat stout, maar toe hy by sy hotel aankom, wag daar ’n boodskap van die lugdiens.
“Ek moet sê, ek was op die eerste vliegtuig terug,” vertel hy later aan ’n groep geamuseerde Pretoriase handelstudente, sekerlik ’n wenk dat ’n galante gebaar in die sakelewe gunstige gevolge kan hê.
Die pad van die Rembrandt Groep was in die stigtingsjare nogtans allermins met rose besaai.
Ná TIB se flotasie, waarin aandele van 10 sjielings teen 12s 6p uitgereik is, had Rupert-hulle £120 000 kontant in die bank voordat hy vir ’n maand weg is na Londen. Hy spreek af dat enige finansiële aksies ná die beursnotering deur enige twee van drie direkteure van TIB – hyself, sy studentevriend Dirk Hertzog en Fritz Steyn, toe ’n prokureur in Johannesburg – goedgekeur moes word.
Terug op kantoor in Johannesburg laat weet Jan Hurter, rekenmeester en later besturende direkteur van Volkskas, dat Rupert hul rekening by Volkskas moet aansuiwer. Toe Rupert verbaas sê dat hulle £120 000 in hul bankrekening het, antwoord Hurter dat aandele teruggekoop is en dat daar ’n groot debiet is.
Rupert was verstom en wou onmiddellik van Hertzog weet of hy daarvan bewus is. Hy sê toe nee, hy is nie geraadpleeg nie. Dit blyk toe dat Steyn aandele wat kort tevore teen 12s 6d uitgereik is, op aanbeveling van die borgmakelaar teen 16s 3d teruggekoop het om die prys te ondersteun – glo om die Afrikaanse prestige te handhaaf!
Rupert kon dit net as “die