Dit het gedreun hier waar stalletjies tussen die spore en die taxi’s se staanplek uitgepak is. Klere en donkerbrille en afgesnyde skaapkoppe en lewende hoenders aan hul bene opgehang en smouse wat vleis op oop vure braai. Hier was min lig, maar die vure en die rooi briekligte van taxi’s, die parkeerligte van minibusse en een groot spreilig het lig gegee.
Die taxi’s het gebrom en getoet. Die gemaal van mense wat die middestad wou uit huis toe na Ravensmead en Guguletu en Elsiesrivier en Bellville-Suid was woes. Daar was mense met net een koopsak styf onder die arm gedruk, maar ook families met groot koffers en rolle komberse en hulle was op pad na veel verder, gejaagd en desperaat.
Twee mans het verbygekom met ’n bok met vasgebinde pote en wit oë. Hulle het die dier aan ’n paal gedra wat op hul skouers gerus het. Terwyl sy gekyk het, het hulle die bok op ’n seil omgekeer en ’n skottel nadergebring en sy keel deurgesaag, en al die swart bloed het in die skottel geloop. Net sy bene het geskop en toe kyk sy weg.
Sy’t die mense jammer gekry wat vir die langpad die taxi’s moes in. Hulle het gestry en die busse was oorvol. Dit was ’n gesukkel om mense in te druk, selfs op die vloer by grootmense se voete moes kinders hurk.
Daar was niks snaaks vir enigiemand aan haar waar sy in haar blink skoene en oorbelle van taxi na taxi gehardloop het nie. Sy was benoud, maar nie meer angstig as baie van die tikbedelaars, die ma’s met kinders aan die hand en die honger smouse nie.
Sy wou uit, uit.
Sy’t geweet hulle sal haar hier kom soek, want hierdie plek is waarnatoe jy kom as jy gou die stad wil uit.
En sy kon dit in baie ander se oë ook sien. Uit.
Mother’s horror was die taxi se naam waarin sy geklim het sonder om te weet waarheen dit gaan. Drive it as if it’s stolen is op die syruit geskryf. Sy’t die helfte van die aand se geld vir jumps in die gaatjie se hand gestop maar geld teruggehou want sy weet nie waarnatoe en hoe ver nie. Heel agter in die hoek van die taxi het sy gaan opkrul, haar oorbelle afgepluk en hulle op die taxi se vloer gegooi. Haar bedink en hulle opgetel en weer aangesit. Terwyl die drywer op sy toeter lê, ry hulle uit die gewoel uit, verby mense wat opgerol in jasse lê en slaap onder tafels of bo-op bokse wat die volgende dag weer smousgoed sal wees.
Ooppad toe. En toe die taxidrywer gevra het: “Waar gaan jy afklim?”, het sy net gesê: “Reguit!” En nog geld vorentoe gestuur.
Sy het aan die begin bly omkyk. Sy’s met ’n Mercedes-stasiewa na die middestad gebring en die kar sou uitkyk vir haar. Of sy haar werk reg gedoen het. Maar geen kar het hulle gevolg nie. Sy’t begin ontspan. Niemand het met haar gepraat nie. Die taxi was vol suwwe mense wat meer bekommerd was oor hul eie lywe as oor die mense langs hulle. Die bestuurder het deurentyd slukke gevat uit ’n bottel wat in ’n bruinpapiersak toegedraai was en het soms kanse gevat wat sommige passasiers laat kla het. Maar dan het hy gesê dat hulle kon afklim en fokof as hulle nie verder wou saamry nie. Op die ou end het almal tjoepstil gesit en gevoel soos vleis in ’n dun blik terwyl hulle deur donker koringlande en wingerde die oopte in gery het.
Dit het ál platter geraak. Hier en daar was daar ’n plaashuis se liggie, maar later was dit heeltemal donker.
By Malmesbury is sy naby groot graansilo’s afgelaai en toe was dit met ’n ander taxi verder.
“Waarheen gaan jy?”
“Reguit!”
“Klim.”
Haar geld was min. Donker. Ver op die horison die spatsel lig van ’n dorpie. Satelliete. Vir hoe lank het sy geen satelliete gesien nie? Op Matjiesfontein was daar elke aand ’n paar wat jy kon sien oorkom. En die tyd in die Kaap – hoe lank? Sy sal nooit weet nie, ’n jaar of twee? drie? nege maande? – kon sy weens die stadsligte wat sterre dof maak nooit so iets behoorlik sien nie.
Maar hier in die dreuning van die bussie wat oor die stil donker pad hardloop met byna geen ander kar op die pad nie, het sy soos baie van die ander passasiers begin inknik.
Snaartjie Windvogel het geslaap terwyl Jimmy Dludlu se kitaar saggies oor die taxi se luidsprekers speel. Hierdie minibus se naam was Jesus’ Boy, en die ryery was kalmer. One eye on the road, the other on the King of Kings is op die kant geverf. Die mense was ook anders, minder opgewerk en gespanne. Hulle het nie so op hul goed gelet nie. Bagasie was in ’n stapel op die dak vasgemaak, en van die spieëltjie het ’n swart-en-wit sokkerballetjie, ’n pienk plastiekkruis en ’n ou, droë hoenderpoot gehang.
Voort jaag hulle die nag in, Hopefield verby, Vredenburg se kant toe, waar iemand haar met die elmboog aanstoot en sy in ’n stil, verlate agterstraat uitklim. Daar staan leë taxi’s rond onder wat soos tydelike afdakke lyk. ’n Paar mense sit met hul rûe teen mure. Die straatligte gooi ’n geel glans oor alles. Haar medepassasiers word afgehaal deur familie wat met fietse opdaag, of in ou flenterkarre wat rook en met ’n gekraai van vrolike stemme vertrek.
Later is almal weg, dis net sy en die paar mense wat teen die mure sit-lê en slaap, die straatkinders wat oorkant die straat dronk van gomsnuif verbykom, verveeld aan die por aan mekaar, aan die koggel na Snaartjie. Hulle tel klippe op en gooi dit op dakke, verloor belangstelling en swenk om ’n hoek, toiingrig en verveeld.
Hul hande is groot soos krappe en hul lywe te klein vir hul koppe. Hul gesigte is klein getrek en net die monde is groot en die neuse rooi en nat.
Sy gaan sit in ’n donker hoek. Dit sal nie meer lank wees nie, weet sy, dan kom die ysvuur oor haar. Sy weet nie wat om te verwag nie, maar dit sal kom. Sy’t dit al gesien. Dit gaan nie maklik wees nie, maar sy moet daardeur, soos toe sy met haar dikwielfiets gery het van Hochschule, die plaas van Miss Edelweiss waar sy vioolles gehad het as dogtertjie, na Platdakkies op Matjiesfontein, na haar ouers se huis. Wanneer ’n haelstorm uitsak en korrels so groot soos klippers val en jy moet daardeur, want die flenterse doringbome bied geen skuiling nie.
Ek moet daardeur, weet Snaartjie Windvogel, ek moet deur die koue vuur van die hael wat my slaan. Ek moet die fiets se stange vasvat en ek moet trap en my nie steur aan my verrinneweerde lyf nie. Ek moet nie links kyk nie, ek moet nie regs kyk nie. Ek moet nie opkyk nie. God is nie bo my nie. God is in die áángaan. God is in die trap en die byt op jou tande. God is die vasbyt en die beslistheid. Die Here jou God is ’n harde God, hy is ’n God van woede en bestraffing, hy sal jou deur die vagevuur van withael stuur en manne sal jou naai dat jou poephol wil oopskeur. Wanneer daar bloed aan hul vole is, sal hulle tevrede wees dat hulle jou goed deurgenaai het en jy sal wegrol van hulle af. Jy sal die slym uit jou stert vee en jou hand uitsteek vir die sewentig rand.
Bewend, arms om die knieë sit Snaartjie in Vredenburg se laatnag-taxi-rank. As sy maar ’n jump kan kry. Wanneer ’n kar stilhou en jy vinnig inspring, uit die koue straat in die grand kar in met sagte radiomusiek en ’n stoel wat om jou rug vou soos ’n sofa. Vir ’n kort rukkie kan jy sien hoe ander mense lewe. ’n Jump sal haar nou red. Geld. Die pienk noot in jou hand. Dalk nog ’n twintig daarby. Sy sal kan koop wat sy wil. ’n Vinnige ene, ’n ou man se halfpap vool in jou mond.
Bewerig, koorsig, sit Snaartjie daar totdat, skielik, ’n taxi om ’n hoek gejaag kom. Son of Reggae. Dawerende luidsprekers. Skielik raak die skaduwees lewendig en meer mense as wat sy sou kon dink, kruip onder stukke karton en sinkplate uit.
Maar sy’s rats en druk vinnig tot voor in die tou. Sy weet nie waarheen die taxi gaan nie, maar uit hierdie geel lig moet sy uit. Dis asof die hele wêreld met ’n aaklige siekte oorval is, ’n geel plaag. Sy kry sitplek en toe die deur toeklap, gee iemand haar ’n zol aan. Sy trek diep in en voel hoe dit draaglik word, hoe dit haar gryp. Sy leun haar kop agteroor.
Hulle ry vinnig. Bob Marley dra hulle oor heuwels en dale en sy begin iets ruik. Dit moet die see wees, dink sy.
“Waarnatoe gaan jy op Paternoster?” vra die man wat die zol aangegee het.
“Reguit,” antwoord Snaartjie Windvogel.
“Dié pad loop nêrens