Vir eers dink sy nie aan Eenslie Maree nie want in haar kop is daar nie nou plek vir hom nie. Sy moet die einde van die somer haal en haar planne reg hê vir wanneer die koue uitsak.
Sy hou haar skoon deur in die sloepe te bad en doen dit ’n paar maal per dag as sy begin ruik na saad.
Gou kom sy agter dat hierdie plek anders is as Observatory of Wynberg of Groenpunt waar sy op ’n stuk straat afgelaai is en daar moes sy bly want die manne wat kom weet wat hulle soek en hulle soek haar soort en hulle kry haar daar en sy het dit.
Maar hier moet sy uitgaan en ronddwaal. Aanvanklik is dit messelaars en carpenters en gewone arbeiders wat van ’n bouperseel uitstap veld toe om te pis of te bandstamp en sy kry hulle daar. Of hulle vir mekaar van haar vertel, weet sy nie. Maar sy vra net ’n twintig en sy pluk hulle sommer so deur die oop gulp. Die sementstof pof uit die broek in klein wolkies soos sy hom trek.
Sy het besluit dis anders hier en full house is uit. Sy gee net handjobs en ook suig. Die prys is dieselfde in alle gevalle. Met woede wat hulle dink jagsgeid is werk sy hulle af en skop die saadspoegsels in die sandveld toe met haar kaal voet. Dit laat hulle lag en een of twee gee selfs ’n vyfrand ekstra en wanneer hy wegloop staan sy en kyk hoe die miere kom om te begin vreet aan die saad.
Sy het kontant nodig. Die somer gaan nie vir altyd aanhou nie. Sy sal die dorp moet begin deurkyk om oorwinter te kry. Dit sal straf raak hier teen die see. Sy is nou al dae lank hier en nog geen reën het uitgesak nie. Sy redeneer dat die reëns in die winter sal kom. Dan kan sy nie in die oopte slaap nie.
Stadig leer sy die dorp ken. Sy neem kennis van die dokter se klein praktyksgeboutjie en ook die munisipale kliniek langs The Lodge waar die vroue en kinders vroegoggend reeds op die stoeptrappies wag. Sy ken nou al die kafee en sy kyk hoe die toeristekarre die dorp inkom van Vredenburg se kant af. Hulle hou stil by die stopstraat wat sy later sal leer Die laaste kreef genoem word. Sy sien hoe hulle links swaai en aankruie by Oep ve Koep verby, en verby die pottebakker se lae klipstudio en The Noisy Oyster. Hulle hou by die hotel stil om eers die mense op die stoep te bekyk voordat hulle verder ry.
Sy kyk waar die bouspanne werk. Soos gewoonlik eien sy elke gesig waarmee sy besigheid doen. Dis al ding waarvan sy leer hou het in die jare in die Kaap: hoe elke man se gesig anders trek wanneer hy op fyndraai kom. Party lyk of hulle met ingehoue asem giggel en ander lyk of jy ’n doring in hulle druk, ander lyk of die saligheid oor hulle kom en ander lyk of hulle groot skrik. Maar sy onthou elke gesig op fyndraai. Sy sal dit nooit vergeet nie en in ’n hof sal sy elkeen kan uitwys en ook onthou wat hy gesê het toe hy klaar gekom het. Meeste is dan half vies vir haar of nors. Party, al is hulle min, is verlig en dankbaar.
Sy kan sien dat die manne dit swaar het met die slange in hul broeke en dat die harde lewe met vis en grawe en Eskom-lere en pype en tange en padskrapers hulle frustrasie laat opdam in hul onderlywe. Sy vat hulle agter ’n bos in en verlos hulle en kry op haar beurt ’n noot waarmee sy afsuiker kafee toe. Sy probeer daar geen oogkontak maak met die nuuskierige meisies agter die till nie, want sy sien dis vanuit hierdie kafee waar die dorp se skinder deurtregter soos ’n klomp skape deur ’n nou hek. Hier moet alles eers deur voor dit uitgaan van die till girls na die vismark, die restaurante se kombuise, die gastehuise se besemkamers en die visfabriek se nat vloer.
Haar eerste tourist client is ’n man met ’n snaakse Engels. Sy sit daar by Abdolsbaai se verste punt en sien hom aangestap kom van die gastehuis daar op die punt van Bekbaai en die gastehuis se labrador wat hom volg. Sy weet hy bly dus daar. Hy kom nader met ’n kamera en neem die skuite af wat om die klippe werk. Sy sien die vissers wat met die kreefmandjies werk hou nie van die fotonemery nie, hulle jou hom ’n keer uit. Verskrik stap hy vinnig verder met ’n simpel laphoedjie op sy kop. Hy het die wit beentjies van ’n stadsmens uit ’n ander land.
Sy sit so met haar rug teen ’n rots dat die skuite haar nie sien nie maar hy haar van ver af kan sien. Sy wys haar een tepel en speel-speel met haar een been so heen en weer. Hy kom nader en draai weg see toe en staan en dink en sy weet sy vel trek nou hoendervleis. Dan draai hy weer na haar toe en stap nader en gaan staan weer weg en draai see toe en kyk om hom asof hy toeskouers vrees. Hy kom weer nader en sy kyk hom vas in die oë.
Wanneer hy by haar kom, is hy spierwit en sy asem jaag. Wanneer sy haar hand uithou en “Money” sê, vroetel hy ’n honderdrandnoot los uit sy broeksak. Dit val en toe hy buk om dit op te tel, gryp sy dit en druk dit in die sand agter haar waar sy sit. Sy pluk hom so staan-staan nader aan sy bobene en sonder dat sy lyf ooit die sand tref en op haar hurke maak sy hom klaar. Agterna skarrel hy weg soos sy die krappe oor die plaat sand sien maak het.
Maar sy het ’n honderd rand en sy kry ’n bêreplek in ’n ou blik digby Tietiesbaai se hek. Daar steek sy haar kontant weg en begin uit verveeldheid skulpies ryg nes sy kinders daar by Die laaste kreef sien doen het. Sy kom agter wanneer sy met die skulpstringetjies smous voor die hotel of op die straathoek waar die straat afswenk vismark toe, dan kyk mense minder agterdogtig na haar. Wanneer een van Paternoster se inwoners met haar praat, kyk sy af en maak sy of sy nie hoor nie.
Hier binne is sy te opgejaag en stukkend om met mense te praat. Toe sy ’n keer vir oom Ludo aangery sien kom, draai sy haar om en staan met haar rug na hom tot hy verby is. Maar die volgende oggend is haar blikbord en die trommeltjie met kos en die fles koffie weer daar by die klip. Sy spoel agterna als af en laat dit sondroog word en sit dit netjies neer by die klip.
Dit maak haar bly en sy stap die see in. Versigtig stap sy en die eerste koue laat haar skrik. Soos suur brand die branders al hoër teen haar bene en sy buk en tel water op en gooi dit in haar gesig en oor haar kop.
Wanneer ’n brander onverwags hoog inkom en oor haar spat, deins sy terug maar lag. “Jy’s reg vir speel,” sê sy vir die see. Sy lag weer. “Vir gevaarlik speel!”
*
Die dood van die kreefinspekteur en die e-pos van die kameravrou laat Ludo opnuut besluit dat hy lank genoeg so op sy stoepie gesit het. Dit neem hom dae om die stukkie prosa te pen en dit boonop uit sy kop te leer, maar hy sit dit op sy stoepie en prewel totdat hy dit so goed ken dat hy dit in sy slaap kan opsê. Hy’t die woorde met ’n stomp potlood op ou notapapier uitgeskryf en oor dae heen daarmee gepeuter en dit toe oorgetik op die rekenaar en elke dag tot vandag ’n rukkie daarna gesit en kyk sodat hy hom daarmee kon vereenselwig.
Hy wil die resitasietjie toets in kroeë aan besoekers en as hulle goed reageer, kan hy dalk uitbrei aan die triek en die skoolhoof gaan sien en dit een Maandagoggend in die skoolsaal doen vir die kinders met nog ’n paar klimtol-moves daarby en ’n vertelling oor die vliepiering ook byvoeg en dalk kan hy so ’n konsertjie saamslaan en by Saldanha of by een van die dorpsfeeste of landbouskoue ’n vertoning gee, hy is mos nie onkapabel nie en veral as hy haar dalk weer sien en as sy selfs op besoek kom, dan is dit iets wat hy sal kan wys om te sê: “Dis wat ek deesdae doen en kan doen.”
Noudat hy seker is dat hy die rympie uit sy kop ken, oorval eensaamheid en skuldgevoelens hom en hy stap die paar honderd tree na die kroeg in die Paternoster-hotel. Party aande loop hy ’n ent verder na ’n tafel by The Noisy Oyster of as hy die aand besonder skaam voel, druk hy sy lyf daar by Voorstrandt in die hoek van die klein kroegie in en sit hy daar, byna onopsigtelik. Mettertyd voel hy dan gelawe deur die stemme in die restaurantgedeelte en die kom en gaan van kelnerinne hier by sy elmboog soos hulle die drankbestellings by die toonbank kom afhaal.
As die aand verby is laai Adriaan, die restaurantbestuurder, hom voor sy huisie met die blou deur af en soms wieg sy bed daarna soos die dek van ’n treiler en bestraf hy homself, maar slaap oorval hom soos mis wat skielik opkom. In die nanag staan hy op en maak koffie en dis net die droë rolbos wat deur ’n nagwind voor sy stoep verbygestoot word en dis ’n nagwind wat teen die eerste daglig sal gaan lê.
Hy voel skuldig want die resitasietjie is nie hy nie en die woorde is nie syne nie maar dis die verhoog. En hy moet nou terug verhoog toe, dis al wat hom kan verlos van Tweefontein en die opgefrommelde lyf van die seuntjie. Op die verhoog word hy iemand anders en hy troos homself sy triek is dáár en hy is hiér en hy moet sy triek ontwerp om te tref, anders is dit geen triek nie en as jy te na aan die eie murg kom, bieg jy en dis nie