Reino het sy kop ontkennend geskud. Nee, hy het lanklaas koerant gelees. Wanneer jou wêreld tot stilstand kom, stel jy nie belang of die res van die wêreld nog bly draai nie.
“Mevrou Theunissen, wat die hoof van die kinderhuis was, het tragies saam met haar man verongeluk op pad terug van ’n begrafnis. Ek het gedink … tot tyd en wyl jy jou weer beroepbaar stel …”
“Ek is nooit weer beroepbaar nie,” het hy strak gesê. Uitdrukkingloos het hy gedink: Die lewe gaan tog voort. Die een word gebore … en die ander sterf …
“… gedink as jy hulle daar kan uithelp, al is dit net tydelik, sal hulle dit baie waardeer.” Die ouer man se oë was skerp. “Reino, het jy gehoor wat ek gesê het?”
Reino het sy oë geknip. “Ja …” ’n Kinderhuis. Maar hy is ’n predikant. Wás ’n predikant. Hoekom nie? Hy en die kinders sal iets gemeen het. Hulle is almal weggegooi – hulle deur hul ouers; hy deur sy vrou. Min kinders in kinderhuise is wesies.
“Dink daaroor, Reino, maar ek sal bly wees as jy my binne redelike tyd kan laat weet.”
Reino was stil. Hoekom nie? Op ’n dag moet daar weer koers in sy lewe kom, maak nie saak in watter rigting nie.
“Ek sal bly wees as jy ja sê, Reino. Miskien is dit ’n oplossing vir jou. Solank jy ander genees, genees jy self. Solank jy ander leer om weer te vertrou, leer jy ook self weer vertrou. En dit sal jou goed doen om te sien daar is ander wat ook smart ken … Wanneer jy eers met rou kindersmart in aanraking was, sal jy weet daar is min smart in die lewe wat soos hulle s’n is.”
3
Ook Rita Venter lê met haar hande agter haar kop in haar bed en staar na die maanverligte venster.
Dit was nie net Reino wat ’n brief gekry het nie. Sy het ook een gekry. Twee dae nadat Flip na die simposium toe vertrek het, was dit in haar posbus.
Op pad posbus toe het sy juis loop en wonder oor tant Stinie se vreemde oproep … of sy dalk weet waar mevrou is. Sy het gedink Chrisma is saam met haar man Kaap toe, maar blykbaar is sy nie. Eers toe sy die brief gelees het, het sy begin verstaan hoekom Chrisma Vos nie opgespoor kon word nie.
“… gaan nie simposium toe nie. Ek verander van werk. Ek pos saam met hierdie brief my bedankingsbrief aan die firma. Hulle skuld my nog verlof. Hulle kan dit beskou as my bedankingsmaand. Wat ek eintlik wil sê, Rita, is dat ek nie weer terugkom nie. Ek weet dis vreeslik om dit so blatant te stel, maar ek het op Chrisma Vos verlief geraak en ons twee gaan saam weg. Ek is jammer dat dinge so uitgedraai het, maar dit het net gebeur. Alles wat daar by jou agterbly, kan jy kry. Ek sal jou later deur ’n prokureur laat weet waar ek my bevind. Ek sal natuurlik vir die egskeiding betaal. En natuurlik ook onderhoud vir Edna. Jammer dat jy per brief van hierdie verwikkelinge moet uitvind, maar as ek jou self moes vertel, sou dit net groter onaangenaamheid meegebring het. Histerie sal sake nie verander of verbeter nie. Gee vir Edna ’n soentjie vir my. Jy sal my nie nou glo nie, maar ek is baie lief vir haar. Moenie dink dit was ’n maklike besluit nie. Flip.”
Stukkie vir stukkie, soos ’n roofvoël sy prooi uitmekaarskeur en dan insluk sodat dit deel van sy wese word, het sy die brief sin vir sin ontleed; ingeneem sodat elke letter soos ’n ysterklip êrens in haar gaan lê het – tot dit ’n berg ysterklippe in haar was.
Sy het gegryp na ’n strooihalm: Die brief is ’n siek grap … Maar nee, hierdie weglopery saam met Chrisma Vos is lankal beplan. Hy het al klaar ander werk! Lankal … lankal was hy besig om reëlings vir ’n nuwe toekoms saam met die predikantsvrou te tref … terwyl hy saam met haar gebly het. Terwyl hy haar man was, Edna se pa. Maar hy probeer vergoed. Hy gee haar alles wat hier agterbly, alles wat hy nie in een tas kon kry nie. Die huis, die meubels, alles wat hulle vyf jaar lank bymekaargemaak het, ook die kind wat hulle saam gemaak het. Sy kan maar alles vat. Hy het wat hy wou hê – die dominee se vrou. En hy dink dit is beter dat sy per brief van hierdie ding hoor! Histerie is seker die minste wat haar gegun kon word?
Nee, besluit sy, dis beter dat sy hiervan uitvind terwyl sy stoksielalleen is en haar tong stom in haar mond lê. Sy buk af, tel haar kind op wat so rustig op die mat voor haar voete speel, kyk in die onskuldige ogies en soen haar. Dis ’n soentjie van jou pappa, my klein liefling. Dis ’n soentjie van jou pappa wat weggeloop het.
En toe was daar die oomblik toe Reino Vos voor haar verskyn het. Daardie berg van ysterklippe was soos ’n latente vulkaan. Dit het gemaal, gekolk, geprut en haar van binne af verteer. Toe sy Reino Vos voor haar sien staan, het die vulkaan oorgekook, het die giftige gas en verterende lawa oor hom gestroom.
Sy het eerste gepraat. “Moenie so skuldig lyk nie, dominee! Nie jy, óf ek, hoef skuldig te lyk óf te voel nie. Dis nie óns wat skuldig is nie. Dis nie jý wat ’n ander man se vrou afgerokkel het nie. Dis nie ék wat soos ’n dief in die nag met ’n ander vrou se man uit die dorp weggesluip het nie.” Hy het net daar gestaan, haar stom staan en aankyk … en sy kon rasend word. Rasend van woede teen Chrisma Vos wat haar man se oë só kon laat lyk, soos dié van ’n skuldige hond. Rasend van bitterheid teen Flip Venter wat hierdie afgryslike ding aan haar en aan haar kind gedoen het. Rasend van jammerte vir Reino Vos, vir haarself, vir haar kind. En sy het soos ’n viswyf begin tier: “Dis húlle wat skuldig is, veral jou vrou. Sý is die skuldige. Dis sý wat nie haar plek geken het nie! Die dominee se vrou – dié een wat ’n voorbeeld moet stel van hoe ’n Christen behoort te lewe. Dis sy wat die oorsaak is van alles, want as sy geweet het hoe om haar te gedra, sou hierdie ding nie gebeur het nie. ’n Man kan net só ver gaan as wat ’n vrou hom toelaat, dominee. En ’n man sal altyd te ver wil gaan. Maar sy, sý wat ’n predikantsvrou is …”
“Maar ’n predikantsvrou is ook net ’n mens, Rita. Sy …”
“Hoe durf jy haar nog verdedig? Jy het geen reg om haar te verdedig nie! Jy moet haar veroordeel soos jy elke ander vrou sou veroordeel het as sy so iets gedoen het. Of is daar een stel reëls vir die gemeente en ’n ander stel vir die pastorie? Is julle verhewe bo die wette wat jy Sondag vir Sondag in jou gemeente se kele afdruk?”
“Rita …” Sy stem het so moeg, so verskriklik moeg geklink. “Jy is nou onredelik en baie bitter …”
“Ja, ek is. Galbitter en wat daarvan? Want ek, dominee, is ook net ’n mens, ’n baie doodgewone mens. Ek is nie eens ’n pastoriemoeder nie. Ek is net ’n moeder … met ’n kind wat nou sonder ’n pa sit. ’n Kind wat my in die oë kyk en vra: Waar is Pappa, Mamma? En ek is nie ’n engel nie, dominee Vos. Ek is ’n sondaar. Want weet jy wat doen ek dan, wanneer my kind my daardie vraag vra? Ek lieg vir haar. Ek lieg vir haar terwyl ek vas in haar kinderogies kyk en ek sê vir haar: ‘Pappa werk, my skat. Hy kom later huis toe.’ En ’n Christen doen dit nie. Jy lieg nie. Jy sê reguit vir jou kind: Jou pa het weggeloop met tannie Dominee. Hy kom nie weer terug na ons toe nie.”
Sy het hom van haar sien wegdraai asof hy die kastyding nie langer kon verduur nie. Daar was ’n rukkerigheid in die breë skouers en sy het nie geweet of dit senuwees of snikke was nie. Sy het haarself skor hoor sê: “Ek is jammer. Ek … raas nou teen jou … Jou vrou dink nou sy het die engel aan die vlerk beet. Maar sy het nie. Daar wag vir haar ’n groot ontnugtering, dominee. Sy is nie die eerste een en sy gaan ook nie die laaste wees nie. Ek sal my lewe daarop verwed. Hy was tevore al ontrou, maar het darem nie vir my en Edna weggegooi nie.”
Sy het hom sien aanstap deur toe, en sonder om na haar terug te draai, het hy hees gesê: “Ek … sal later weer kom. Tot siens.”
En toe hy weg is, het sy gehuil – gehuil soos sy nie gedink het ’n mens kan huil nie – en die helfte van haar trane was vir Reino Vos.
Sy het skielik besef dat sy ’n ekstra las op die jong man se skouers gelaai het. Dit wat gebeur het, was swaar genoeg om te verwerk. Maar nou het daar nog iets bygekom: Kommer oor die toekoms wat sy vrou vir haarself geskep het. Die wete dat Chrisma ’n man gekies het met ’n dwalende oog en