“Meisies, gaan pak julle nou in,” sê mevrou Serfontein, “en Berrie, kry jy ook jou goed bymekaar sodat dit skool toe gedra kan word. Riekie, neem Lavrans na Fräulein toe en dan kan jy gerus gaan bad. Daardie leerjasse hou nie regtig die nattigheid uit nie.”
Niemand stribbel teë nie. Baie gou bly net die grootmense in die vertrek oor.
Die waardige Danster, heelwat gryser as die hoof al is hy effens jonger, kom haal die silwerteeservies, en die drie mense wat al so dikwels saam in dié vertrek was, maak klaar om ’n gesellige halfuur deur te bring voor hulle uitmekaar gaan om vir aandete aan te trek.
“Gene,” sê Helen Serfontein, “wat dink jy van die groot projek? Ek weet Roelof het jou daarvan vertel.”
“Dis beslis groot,” antwoord Krynauw. “Om twaalf sulke yslike boeke te skryf, is nie ’n grap nie. Dis darem romans?”
“Op ’n manier,” antwoord doktor Serfontein. “Geskiedenis eintlik.”
Hy hou nie daarvan om privaatsake en veral sy skryfwerk te bespreek nie, maar hy kan nie hierdie nuwe reeks vir sy vrou en Krynauw wegsteek nie. Hy wil dit aanpak saam met die skool se administrasie, sy liefdadigheidswerk en die sake wat sy swaer, Oscar Wienand, in Amerika bestuur. Daarom sal hulle hom moet help, soos hulle altyd doen.
Die hoof gaan sit en klem sy hande effens stram om sy stoel se arms. “Ek wonder of dit nie ’n bietjie laat is om so ’n groot stuk werk aan te pak nie,” sê hy styf. “Dis van so ’n aard dat een deel nie sonder al die ander kan staan nie. Om dit te voltooi, sal ek oor die twee miljoen woorde moet skryf. Dit gaan minstens twaalf jaar verg. Miskien is dit te laat om nou met so iets te begin.”
“Te laat?” vra dokter Krynauw.
“Ja. Om padlangs te praat: ’n mens moet eers betreklik seker wees jy gaan lank genoeg lewe om jou werk te voltooi.”
Die hoof frons oor die twyfel wat dadelik in sy vrou en sy vriend se oë verskyn. Soos by almal wat hom waardeer, is die gedagte dat hy net ’n gewone sterfling is vir hulle ondraaglik. Hy vervolg dan kortaf, asof hulle houding hom irriteer. “Dis tog nie te veel gevra nie: dat ’n mens minstens lank genoeg mag lewe om jou werk te voltooi. Sal jy my daardie versekering kan gee, Eugene?”
Dit word half tergend gesê om die spanning te verlig.
“Nee,” sê dokter Krynauw ook tergend om die skaduwee uit Helen se oë te laat weggaan. “Geen dokter kan so ’n belofte maak nie.”
Buite op die stoep staan ’n uiters aantreklike jong dame in ’n reënjas. Sy lyk asof sy in ’n soutpilaar verander het.
Barbara Venter, die hoof se persoonlike sekretaresse, was op pad om hom oor ’n paar kleinighede te kom sien, toe sy die laaste deel van die gesprek deur die oop glas hoor. Die lang gordyne hang voor die deur, daarom sien sy nie mevrou Serfontein is ook in die vertrek nie. Soos dikwels vantevore het sy te veel gehoor, maar nogtans nie genoeg nie.
Die hoof het nie meer lank om te lewe nie! Hy weet dit, sy vriend weet dit … en nou weet Barbara dit!
Doktor Serfontein was van kleins af haar held. Barbara se stiefbroer, Flip, is ’n oudskolier en nou een van die personeel. Haar pa was saam met die hoof op universiteit. Wanneer sy en haar ouers vir konserte en ander geleenthede hier by die skool was, het sy die hoof altyd bewonder. Sy het toe al gesê sy gaan eendag studeer totdat sy die beste sekretaresse in die wêreld is.
Die geld wat doktor Serfontein by sy peetoom, P. F. Maxim die Amerikaanse miljoenêr, geërf het, maak dat hy belange regoor die wêreld het. Barbara het haar op tale toegelê en daar is min meisies wat so bekwaam is soos sy, veral wat tale betref.
Dis net Fräulein se vinnige Switserse Duits wat haar soms baasraak.
Maar nou bedreig die afgryslikste van alle gevare haar en ontelbaar ander mense se lewens! Barbara onderdruk ’n hartverskeurende snik en vlug terug na die skoolgebou, na die enigste troos wat binne bereik is.
Mevrou Mostert, die huismoeder, het die hele dag hard gewerk. Sy rus nou en wag vir die koffie wat een van die kombuispersoneel vir haar moet bring. Hier kom Barbara aan – altyd aan die hardloop. Maar daar is min jong meisies wat ’n week voor die skool begin al sal terugkom om aan die werk te spring.
Hierdie aangename gedagtes word lelik versteur.
“Mevrou … Dis … Het Mevrou nie geweet nie?” snik Barbara nog voor sy behoorlik in die vertrek is.
“Wat? Wat makeer, kind?”
Woorde borrel uit soos Barbara haar skokkende nuus oordra.
“Onsin,” is mevrou Mostert se eerste reaksie.
“Dis waar! Ek het elke woord gehoor! Hy het so vreemd gepraat … so vreeslik kalm … asof hy hom nie eens daarteen wil verset nie … asof hy weet dis hopeloos! Hy’t gesê: ‘’n Mens moet eers betreklik seker wees jy gaan lank genoeg lewe om jou werk te voltooi.’ Hy’t natuurlik bedoel die roman waarmee hy nou net begin het. Toe vra hy dokter Eugene of hy vir hom die versekering kan gee hy sal genoeg tyd hê en die antwoord was weer so … so vreeslik kalm … en net so hopeloos: ‘Nee. Geen dokter kan so ’n belofte maak nie.’”
Mevrou Mostert is al van die skool se stigting af hier. Sy lyk nou so verslae dat Barbara oor haar ook onrustig word.
“Ons moenie sommer net hoop opgee nie,” sê sy bewerig, maar dapper. “Hier kom die koffie. Dis wat ons nodig het.”
“Een ding is seker, mevrou Serfontein mag dit nie agterkom nie,” sê die koshuismoeder, wat Helen al ken sedert sy as sekretaresse hier kom werk het. “Hy steek dit tien teen een vir haar weg. Jy weet, sy was ’n jong weduwee toe sy destyds na ons toe gekom het.”
“O ja, Flip het my vertel.”
“Sy is getroud toe sy byna nog ’n skoolmeisie was. Sy en haar man het albei vir koerante gewerk, en hulle het dit nie breed gehad nie. Toe kry hy tuberkulose en hy is sommer gou dood, en hulle babatjie kort daarna.”
“My aarde! Ek het altyd gedink dit was ’n motorongeluk of so iets.”
“Baie mense dink so. Helen was skaars twintig toe dit gebeur het, en nie veel ouer nie toe ek haar leer ken het. Daarna was sy altyd maar bang vir die lewe en doktor moes haar baie mooi vra om te trou. Sy wou haar nie weer aan moontlike hartseer blootstel nie. En nou is dit hy …”
“Ons moet sorg dat niks of niemand hom ontstel nie,” sê Barbara beslis. “Ons sal die personeel moet vertel …”
“Genugtig, kind! Hoe lank dink jy sal dit neem voor iemand alles aan Helen uitlap? Die personeel bestaan uit seuns wat hier by hom skoolgegaan het of uit mans wat saam met hom hier begin skoolhou het toe hy nog brandarm was, voor hy al die geld geërf het. Die paar wat oor die jare bygekom het, is totaal aan hom toegewy. Sy broer is een van ons senior onderwysers. Toe doktor net ná sy troue so siek was, was die hele omgewing soos ’n begraafplaas. Helen het vinnig agtergekom daar skort iets.”
“Nou maar dan … Ek weet!” Barbara sit regop. “Ons moet Riekie in ons vertroue neem.”
“Nee, hy is nog te jonk daarvoor. Om so ’n las op sy skouers te laai …”
“Iemand moet die kruis dra! Hy kan besluit hoeveel hy vir die ander kinders wil vertel sodat hulle die lewe vir doktor kan makliker maak. Hulle luister altyd na Riekie. Josef kom nou mooi reg, maar ek dink nie ons moet hom hiermee vertrou nie.”
“My liewe tyd! Josef is ’n wonderlike seun. Hy was altyd baie slim en hardwerkend, hier en op universiteit. Maar net omdat hy en sy maats ná ’n groot wedstryd ’n bietjie gaan kuier en ’n paar blombeddings platgery het en hy nie goed met sy geldsake werk nie, het doktor vir hoe lank gemaak of die kind ’n moord gepleeg het.”
“Dis nie nou die tyd om doktor te kritiseer nie!”
“Ek