CO JEŚLI NADAL NIE MAM PEWNOŚCI, JAKI JEST MÓJ STYL PRZYWIĄZANIA?
Wielu ludziom rozpoznanie własnego stylu przywiązania przychodzi z łatwością. Niektórzy od razu mówią: „Reprezentuję styl lękowy”, „Jestem zdecydowanie unikający” albo „Wydaje mi się, że reprezentuję styl bezpieczny.” Innym jednak sprawia to więcej problemów. Jeśli uzyskałeś dużo punktów z więcej niż jednego stylu przywiązania, zapewne pomoże ci świadomość, że style te zwykle są determinowane przez dwa wymiary:
twoje podejście do bliskości, czyli to, na ile komfortowo się z nią czujesz (albo na ile starasz się jej unikać);
twój niepokój o miłość i uwagę bliskiej osoby oraz twoje własne zaangażowanie w relację.
Naszym zdaniem szczególnie pomocne jest przedstawienie stylów przywiązania w formie graficznej tak, jak to robią Brennan i jej koledzy. W ten sposób możemy spojrzeć na nie „z lotu ptaka” i zrozumieć, w jaki sposób twój własny styl przywiązania wchodzi w relację ze stylami przywiązania innych ludzi. Twoje położenie na poniższych dwóch osiach określa twój styl, jak to pokazujemy na następującym schemacie:
Jeśli czujesz się dobrze w bliskiej relacji (czyli masz niskie wyniki unikania bliskości) i nie zamartwiasz się ani samą relacją, ani odwzajemnianiem twoich uczuć przez bliską osobę (czyli masz niski poziom lęku w relacji), a po prostu żyjesz swoim życiem, którego ta relacja jest częścią – prawdopodobnie reprezentujesz bezpieczny styl przywiązania.
Jeśli pragniesz bliskości (czyli masz niski poziom jej unikania), ale czujesz się bardzo niepewnie w odniesieniu do kierunku, w jakim zmierza twoja relacja z partnerem, i jego zachowanie może łatwo wytrącić cię z równowagi (czyli masz wysoki poziom lęku w związku) – twój styl przywiązania jest zapewne lękowy.
Jeśli czujesz się niekomfortowo w sytuacjach znacznej bliskości i bardziej od bycia w związku cenisz sobie wolność i niezależność (czyli masz wysoki poziom unikania bliskości) oraz nie martwisz się zbytnio o uczucia bliskiej osoby lub jej zaangażowanie w związek z tobą – reprezentujesz zapewne styl unikający.
Jeśli jednocześnie nie czujesz się komfortowo z bliskością i bardzo martwisz się dostępnością bliskiej osoby, twój styl przywiązania stanowi rzadkie połączenie stylu lękowego i unikającego, które charakteryzuje jedynie niewielki odsetek populacji. Jeśli do niego należysz, przyda ci się wiedza na temat obu stylów przywiązania – lękowego i unikającego.
Skąd się wziął ten podział?
Co ciekawe, podział na różne style przywiązania powstał na podstawie obserwacji zachowań dzieci. Po raz pierwszy zachowania te zdefiniowali badacze przyglądający się reakcjom małych dzieci (9–18 miesięcy) podczas testu obejmującego sytuację stresującej rozłąki z matką i następującego po niej ponownego spotkania. Więcej na temat testu możesz przeczytać na stronie 45.
Poniżej przedstawiamy krótki opis stylów przywiązania u dzieci. Niektóre z opisanych reakcji da się także zauważyć u dorosłych, którzy charakteryzują się tymi samymi stylami przywiązania: bezpieczny – łatwo go uspokoić; unikający – wrażliwy, ale tłumiący potrzebę bliskości; i lękowy – często protestuje, a po stresującym wydarzeniu trudno go uspokoić.
Styl lękowy: Gdy matka opuszcza pokój, dziecko reaguje dużym zdenerwowaniem. Gdy matka wraca, dziecko reaguje ambiwalentnie – z jednej strony cieszy się na jej widok, z drugiej jest złe. Uspokojenie się zajmuje mu dużo czasu, a nawet gdy już się uspokoi, to tylko na chwilę; kilka sekund później w złości odpycha mamę, wyrywa się jej i znów zaczyna płakać.
Styl bezpieczny: Gdy matka wychodzi z pokoju, dziecko wyraźnie okazuje niepokój. Gdy matka wraca, dziecko cieszy się i chętnie ją wita. Obecność mamy budzi w nim poczucie bezpieczeństwa, więc szybko się uspokaja i wraca do zabawy.
Styl unikający: Gdy matka wychodzi z pokoju, dziecko zachowuje się, jakby nic się nie stało. Gdy matka wraca, dziecko wydaje się nieporuszone, ignoruje ją i dalej obojętnie się bawi. Jednak za tą obojętną fasadą kryją się emocje. W rzeczywistości wewnątrz dziecko nie jest ani spokojne, ani opanowane. Badania pokazały, że u takich dzieci tętno jest tak samo przyśpieszone jak u tych, które okazują znaczny poziom zdenerwowania; wysoki jest również u nich poziom kortyzolu (hormonu stresu). Mimo że na zewnątrz tego nie okazują, unikające dzieci przeżywają w środku burzę emocji.
To jedno z najważniejszych odkryć teorii przywiązania: że jeśli chodzi o relacje związane z bliskością, obojętność nie oznacza ani spokoju, ani poczucia bezpieczeństwa. Dalsze badania pokazały, że te zaskakujące wnioski dotyczące unikających dzieci, które na zewnątrz zdają się odporne, okazują się także zdumiewająco trafne w przypadku dorosłych wykazujących unikający styl przywiązania. Jeśli o nie chodzi, także u dorosłych obojętne zachowanie nie świadczy o spokoju ani nie przekłada się na poczucie bezpieczeństwa czy odporność. Tak naprawdę jest dokładnie odwrotnie: unikające dzieci (i dorośli) bardziej przypominają lękowe dzieci (i dorosłych); również ich styl przywiązania charakteryzuje się dużą wrażliwością, jednak strategie radzenia sobie z nią są u nich dokładnie przeciwne do tych, z których korzystają osoby lękowe – unikający tłumią emocje, podczas gdy lękowi protestują. Obu stronom trudno jest osiągnąć spokój. (Więcej na ten temat znajdziesz w rozdziale o lękowych i unikających stylach przywiązania).
4. Krok drugi: Łamanie kodu – rozpoznawanie stylu przywiązania partnera
4.
Krok drugi: Łamanie kodu – rozpoznawanie stylu przywiązania partnera
Rozpoznawanie stylu przywiązania innych ludzi jest zwykle trudniejsze niż rozpoznawanie własnego. Dzieje się tak przede wszystkim dlatego, że siebie znamy najlepiej – wiemy nie tylko, jak się zachowujemy, ale też co czujemy i myślimy, gdy jesteśmy w związku. Poza tym, jeśli masz wątpliwości, zawsze możesz wypełnić nasz kwestionariusz. Trudno sobie jednak wyobrazić, że gdy zaczynasz spotykać się z kimś nowym, od razu sięgasz do naszej ankiety i zaczynasz zasypywać tę osobę pytaniami na temat jej dawnych związków. Na szczęście, nawet tego nie wiedząc, większość ludzi poprzez swoje naturalne codzienne zachowania i wypowiedzi przekazuje prawie wszystkie informacje, których potrzebujemy, żeby określić czyjś styl przywiązania.
Trzeba jednak wiedzieć, na co zwracać uwagę, być uważnym obserwatorem i gorliwym słuchaczem. Badacze zapraszają ludzi do laboratorium i wypytują ich o związki emocjonalne, zwracając uwagę na nastawienie tych osób do bliskości i na poziom zaangażowania w relację. Na podstawie uzyskanych informacji określają ich styl przywiązania. Jednak z naszego doświadczenia wynika, że te informacje da się uzyskać także poza laboratorium – trzeba tylko wiedzieć, gdzie ich szukać.
Rozumienie tego, jak działa przywiązanie, zmieni twój sposób postrzegania nowo poznawanych osób, a jeśli już jesteś w związku – da ci zaskakujący wgląd w zachowania twojego partnera.
Podczas randek natomiast twoje myślenie zmieni się z: „Czy on/ona mnie lubi?” na: „Czy to jest ktoś, w kogo powinienem/powinnam inwestować emocjonalnie? Czy on/ona jest w stanie dać mi to, czego potrzebuję?”. Dalszy rozwój relacji będzie się opierał na twoich wyborach. Zaczniesz zadawać sobie pytania, jak na przykład: „Na ile ta osoba jest zdolna do bliskości? Czy wysyła niespójne sygnały, czy naprawdę