Antropologia pamięci. Отсутствует

Jones, Memory and Material Culture, Cambridge 2007, s. 225.

      77

      R. Bradley, The Translation of Time, w: Archaeologies of Memory, dz. cyt., s. 223.

      78

      H. White, The Content of the Form: Narrative Discourse and Historical Representation, Baltimore 1990, s. 174.

      79

      B. Latour, Nigdy nie byliśmy nowocześni. Studium z antropologii symetrycznej, przeł. Maciej Gdula, Warszawa 2011, s. 104–107.

      80

      R. Barthes, System mody, przeł. M. Falski, Kraków 2005, s. 17.

      81

      W. Benamin, Pasaże, przeł. I. Kania, red. R. Tiedemann, posł. Z. Bauman, Kraków 2005, s. 976.

      82

      L. Meskell, Object Worlds in Ancient Egypt. Material Biographies Past and Present, Oxford 2004, s. 219.

      83

      M. Shanks, C. Tilley, Reconstructing Archaeology: Theory and Practice, Cambridge 1987, s. 9–10.

      84

      H. Bergson, Ewolucja twórcza, przeł. F. Znaniecki, Warszawa 1957, s. 18.

      85

      G. Deleuze, Bergsonizm, przeł. P. Mrówczyński, Warszawa 1999, s. 56.

      86

      Zob. s. 59–68 niniejszego tomu.

      87

      Zob. s. 53–58 niniejszego tomu.

      88

      W. Benjamin, Selected Writings, t. 1: 1913–1926, Cambridge 1996, s. 418.

      89

      M. Merleau-Ponty, Fenomenologia percepcji, przeł. M. Kowalska, J. Migasiński, Warszawa 2001, s. 440.

      90

      E. Casey, Habitual Body and Memory in Merleau-Ponty, „Man and World” 1984, nr 17, s. 283.

      91

      H. Bergson, Ewolucja twórcza, dz. cyt., s. 18.

      92

      R. Bradley, The Translation of Time, dz. cyt., s. 223.

      93

      C. Renfrew, Comments, „Norwegian Archaeological Review” 1989, nr 22 (1), s. 36.

      94

      L. Olivier, Duration, Memory and the Nature of the Archaeological Record, dz. cyt., s. 66.

      95

      B. Latour, Nigdy nie byliśmy nowocześni…, dz. cyt., s. 102.

      96

      M. Serres, Genesis, Ann Arbor 1995, s. 60.

      97

      Przejąłem to pojęcie od Luhmanna, któremu niniejszy rozdział mojej książki zawdzięcza szczególnie wiele. Luhmann wielokrotnie wskazywał na korelację kultury piśmiennej i rewolucji ideowej i w tym kontekście zapoznał Niemców z pracami amerykańskiego filologa klasycznego Havelocka. Por. N. Luhmann, Gesellschaftsstruktur und Semantik I, Frankfurt 1980, s. 17 i n., s. 45–71; tegoż, Soziale Systeme, Frankfurt 1984, s. 212–241.

      98

      J.G. Droysen, Vorlesungen zur Enzyklopädie und Methodologie der Geschichte, Darmstadt 1972 [pierwodruk 1857], s. 11 i n. Odniesienie to zawdzięczam Wolfgangowi Raiblemu.

      99

      „Ex hypólepsos ephexe

1

Zob. np. Barbara Misztal, Theories of Social Remembering, McGraw-Hill International, Maidenhead 2003; Astrid Erll, Memory in Culture, Palgrave Macmillan, New York 2011.

2

Zob. np. The Collective Memory Reader, red. Jeffrey K. Olick, Vered Vinitzky-Seroussi, Daniel Levy, Oxford University Press, New York–Oxford 2011; Memory: Histories, Theories, Debate, red. Susannah Radstone, Bill Schwartz, Fordham University Press, New York 2010; Theories of Memory. A Reader, red. Michael Rossington, Anne Whitehead, Johns Hopkins University Press, Baltimore 2007.

3

Zob. np. Cultural Memory Studies: An International and Interdisciplinary Handbook, red. Astrid Erll, Ansgar Nünning, de Gruyter, Berlin–Boston 2008; The Ashgate Research Companion to Memory Studies, red. Siobhan Kattago, Ashgate Publishing, Farnham–Burlington 2015.

4

Kornelia Kończal, Joanna Wawrzyniak, Polskie badania pamięcioznawcze: tradycje, koncepcje, (nie)ciągłości, „Kultura i Społeczeństwo” 2011, nr 4, s. 11–63.

5

Malcolm Gladwell, Punkt przełomowy przeł. Grażyna Górska, Znak, Kraków 2009, s. 13.

6

Szerzej o chorobie jako metaforze zjawisk społecznych, z uwzględnieniem konotacji negatywnych pisze Susan Sontag w tekstach Choroba jako metafora oraz AIDS i jego metafory (wydane razem w przekładzie Jarosława Andersa, Karakter, Kraków 2016).

7

Pierre Nora, Czas pamięci, przeł. Wiktor Dłuski, „Res Publica Nowa” 2001, nr 7, s. 37–43.

8

Andreas Huyssen, Present Pasts. Urban Palimpsests and the Politics of Memory, Stanford University Presss, Stanford 2003, s. 27.

9

Allan Megill, History, memory, identity, „History of the Human Sciences” 1998, vol. 11.3, s. 37–62.

10

Na (nad)używanie w tym kontekście „metaforyki chorobowej” zwraca uwagę Sharon Macdonald, Memorylands: Heritage and Identity in Europe Today, Routledge, London 2013, s. 3–5.

11

Jan Błoński, Biedni Polacy patrzą na getto, „Tygodnik Powszechny” 1987, nr 2.

12

Jacek Żakowski, Rewanż pamięci, Sic!, Warszawa 2001.

13

Zob. Modi memorandi. Leksykon kultur pamięci, red. Robert Traba, Magdalena Saryusz-Wolska, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2014.

14

Astrid Erll, Cultural Memory Studies: An Introduction w: Cultural Memory Studies: An International and Interdisciplinary Handbook, red. Astrid Erll, New York 2005, s. 4–5.

15

Tradycja ta ma zresztą długą historię. Swego rodzaju „pacjentem zero” był wszak ów nieszczęsny szczur, którego agonię oglądał doktor Rieux w Dżumie!

16

Lewis Coser, Introduction w: Maurice Halbwachs, Collective Memory, Chicago University Press, Chicago 1992, s. 21–22, przeł. Marcin Napiórkowski.

17

Swoją drogą, widać, że pracując nad wstępem do pism Halbwachsa, Coser jest już dobrze