11
Ibidem, s. XII.
12
Cały wywód autora cytuję w rozdziale Społeczne Królestwo Chrystusa jako sens i cel kontrrewolucji niniejszej książki.
13
P. Bénichou, Le sacre de l’écrivain, 1750–1830. Essai sur l’avènement d’un pouvoir spirituel laïque dans la France moderne, Corti, Paris 1973, s. 115.
14
Zob. J. Bartyzel, Hiszpański karlizm jako ludowy ruch kontrrewolucyjny, [w:] A. Indraszczyk i A. Wielomski (red.), Oblicza ruchów chłopskich i agrarnych, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, Warszawa 2013, ss. 33–50; Idem, Ani centralizm, ani separatyzm, lecz jedność w wielości las Españas. Tradycjonalistyczna wizja regionalizmu Juana Vázqueza de Melli, „Studia Politicae Universitatis Silesiensis”, t. 8, Wyd. UŚ, Katowice 2012, ss. 73–85; Idem, Tradycjonalizm (hiszpański) wobec faszyzmu, hitleryzmu i totalitaryzmu, „Pro Fide Rege et Lege” 2013, nr 1(71), ss. 13–32; Idem, Nada sin Dios. Społeczne Królestwo Chrystusa jako sens i cel kontrrewolucji w filozofii i teologii politycznej tradycjonalizmu hiszpańskiego, [w:] J. Goćkowski i in. (red.), Panorama myśli kontrrewolucyjnej, Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku, Pułtusk–Toruń 2007, ss. 113–137.
15
Zob. M. Ayuso Torres, ¿Después del Leviathan? Sobre el Estado y su signo, Dykinson, Madrid 1998; Idem, De la ley al ley. Cinco lecciones sobre legalidad y legitimidad, Marcial Pons, Madrid–Barcelona 2001; Idem, La cabeza de la Gorgona. De la »Hybris« del poder al totalitarismo moderno, Nueva Hispanidad, Buenos Aires 2001; Idem, ¿Ocaso o eclipse del Estado? Las transformaciones del derecho público en la era de la globalización, Marcial Pons, Madrid–Barcelona 2005; Idem, El Estado en su laberinto. Las transformaciones de la política contemporánea, Scire, Barcelona 2011.
16
Zob. J.F. Segovia, Derechos humanos y constitucionalismo, Marcial Pons, Madrid 2004; Idem, Habermas i democracia deliberativa. Una »utopía« tardomoderna, Marcial Pons, Madrid–Barcelona–Buenos Aires 2008; Idem, Orden natural de la política y orden artificial del Estado. Reflexiones sobre el derecho natural católico y la política, Scire, Barcelona 2009.
17
Zob. J. Alvear Téllez, La libertad moderna de conciencia y de religión. El problema de su fundamento, Marcial Pons, Madrid 2013.
18
Zob. A. Wilhelmsen, La formación del pensamiento político del carlismo (1810–1975), ACTAS, Madrid 1998.
19
Zob. G. Alférez, Historia del Carlismo, ACTAS, Madrid 1995.
20
Zob. A.M. Moral Roncal, Carlos V de Borbón, ACTAS, Madrid 1999, 2009²; J. del Burgo, Carlos VII, leyenda y realidad, Gobierno de Navarra, Pamplona 1994.
21
Zob. E. Carpizo Bergareche, La Esperanza Carlista (1844–1874), ACTAS, Madrid 2008.
22
Zob. F. Sevilla Benito, Sociedad y regionalismo en Vázquez de Mella (la sistematización doctrinal del carlismo), ACTAS, Madrid 2009.
23
Zob. J.R. de Andrés Martín, El cisma mellista. Historia de una ambición política, ACTAS, Madrid 2000.
24
Zob. C. Alcalá y J. Barraycoa, Tradicionalismo y espiritualidad en Antonio Gaudí, ACTAS, Madrid 2002.
25
Zob. M. Ferrer y D. Tejera y F. Acedo, Historia del tradicionalismo español, Trajano – Católica Española, t. I–XXX, Sevilla–Madrid 1941–1979.
26
Tylko ostatni, trzydziesty tom, opublikowany w 1979 roku, opracował Enrique Roldán González, nie podpisując się zresztą, przez modestię.
27
M. Ferrer jest również autorem bardzo przydatnej Breve historia del Legitimismo Español, Montejurra, Madrid 1958.
28
Zob. M. de Santa Cruz (Dir.), Apuntes y documentos para la historia del tradicionalismo español (1939–1966), Ed. Católica, t. 1–28, Sevilla–Madrid 1979–1991.
29
Właśnie dlatego, że o karlizmie piszą przeważnie karliści, zdecydowałem się odstąpić od zwyczajowego selekcjonowania bibliografii na teksty źródłowe i literaturę sekundarną, bo podział taki, w którym jedne dzieła M. Ferrera, R. Gambry czy M. Ayuso figurują w jednym dziale, a drugie w innym, wydawał mi się nazbyt sztuczny.
30
Przez antykarlizm w węższym sensie należy rozumieć opcję przeciwną w sporze dynastycznym, a zatem antykarlistami w tym znaczeniu mogą być nawet inni tradycjonaliści, jak J. Donoso Cortés czy M. Menéndez Pelayo; jednak ważniejszy jest tu sens szerszy, który łączy się z wrogością motywowaną ideologicznie.
31
Zob. R. Oyarzun, Historia del Carlismo, Fe, Madrid 1939 [dzieło kilkakrotnie wznawiane].
32
Zob. S. Galindo Herrero, Segunda Guerra Carlista, Publicaciones Españolas, Madrid 1954; Idem, Breve historia del tradicionalismo español, Publicaciones Españolas, Madrid 1956.
33
Z jego wielu studiów należy wymienić przede wszystkim opus magnum: La Primera Guerra Carlista, ACTAS, Madrid 1992.
34
Zob. F. Asín, El Carlismo Aragonés, 1833–1840, Librería General, Zaragoza 1983 oraz F. Asín y A. Bullón de Mendoza, Carlismo y sociedad, 1833–1840, Librería General, Zaragoza 1987.
35
Zob. C. Alcalá, Mauricio de Sivatte. Una biografía política (1901–1980), ScireBalmes, Barcelona 2001; Idem, La Tercera Guerra Carlista (1872–1876), ilustraciones L. Leza Suárez, Medusa, Madrid 2004.
36
Zob. M. Ayuso Torres, La filosofía jurídica y política de Francisco Elías de Tejada, Fundación Francisco Elías de Tejada y Erasmo Pèrcopo, Madrid 1994; Idem, Koinós. El pensamiento político de Rafael Gambra, Speiro, Madrid 1998.
37
Zob. A. Pirala, Historia de la Guerra Civil y de los partidos liberal y carlista, aumentada con la Regencia de Espartero, Mellado, t.