Қазақстан (Қазақ елі) тарихы: 4 кітаптан тұратын оқулық. Қазақстан отаршылдық және тоталитарлық жүйелер қыспағында. 3-кітап. Коллектив авторов. Читать онлайн. Newlib. NEWLIB.NET

Автор: Коллектив авторов
Издательство: КазНУ
Серия:
Жанр произведения: Зарубежная образовательная литература
Год издания: 2016
isbn: 978-601-04-1635-2
Скачать книгу
талдау жасаңыз.

      3. ХІХ ғасырдағы қазақ халқының материалдық мәдениетіндегі өзгерістердің себебін түсіндіріңіз.

      4. Қазақ халқының салт-дәстүрлік, әдеп-ғұрыптық мәдениетінің ерекшеліктеріне талдау жасаңыз.

      5. ХІХ ғасырдағы этнодемографиялық үрдістердің қазақ халқының материалдық мәдениетіне тигізген әсеріне сараптама жасаңыз.

      § 2. ХІХ ғасырдың 60-жылдарындағы әкімшілік реформалардың мазмұны

      1867-1868 жылдары уақытша ережелер 2-3 жылға енгізіліп, кейін жаңа заңдар дайындауы керек болатын. Бірақ олардың әрекеті ұзақ жылдарға созылып, осының барысында олар өзгертілді және толықтырылды.

      1867 жылғы реформа 8 тарау, 398 баптан тұрады:

      1) әкімшіліктің құрылысы; 2) соттың құрылымы; 3) Сырдария облысының қоғамдық және шаруашылық басқармалары; 4) алым-салық, жерге міндеткерліктер; 5) өлкедегі қаржы бөлімінің құрылымы; 6) пошта бөлімінің құрылымы; 7) медициналық бөліктің құрылымы; 8) Жетісу және Сырдария өлкесіндегі қызметтің айрықша құқығы және артықшылықтары. Ең үлкен тарау әкімшілік құрылым туралы болса, кейін сот ісі, алым-салықтар, сауда, қаржы бөлімі, пошталық және медициналық бөлімдер туралы орналасты. Түркістан өлкесінде қызметкерлердің айрықша құқығы мен артықшылықтары көрсетілген.

      1868 жылдағы реформа 7 тараудан 268 баптан тұрды: 1. Әкімшілік құрылым. 2. Сот құрылымы. 3. Алым-салықтар, жиындар және жерге міндеткерліктер. 4. Пайдалану және иелену туралы. 5. Қырғыздардың мінез-құлқы туралы. 6. Қырғыздардың рухани істі басқаруы туралы. 7. Дала мектептері туралы. Оның ішінде маңызды орын әкімшілік және сот құрылымына, салық жүйесіне, қазақ халқының құқықтарына, рухани іс басқармасына, дала мектептеріне бөлінген. Осы екі құжатта да жаңа басқару жүйесі туралы бір мақсатты көздеген бірыңғай заң енгізілді.

      1867-1868 жылдардағы әкімшілік реформалардың құрылымы

      1867-1868 жылдары жаңа әкімшілік-саяси реформалары бойынша, бүкіл қазақ аймағы үш генерал-губернаторлыққа бөлінді: Орынбор, Батыс Сібір және Түркістан.

      Бірінші екі генерал-губернаторлық Ішкі істер министрлігіне, ал соңғысы әскери министрлікке бағынды. Орынбор генерал-губернаторлығы Орал және Торғай облыстарынан құрылды. Орал облысына Орал, Гурьев, Калмыков, Ембі, ал Торғай облысына Николаев, Ырғыз, Елек, Торғай уездері кірді. Батыс Сібір Ақмола және Семей облыстарынан тұрды. Ақмола облысына Ақмола, Көкшетау, Омбы және Петропавл уездері; Семейге Семей, Көкпекті, Зайсан, Қарқаралы, Баянауыл уездері кірді. Түркістан генерал-губернаторлығы Сырдария және Жетісу облыстарынан құрылды. Сырдария облысына Жызақ, Әулиеата, Қазалы, Перовск, Ташкент, Түркістан, Шымкент және Ходжент уездері, Жетісу облысына Верный, Ыстық көл, Қапал, Сергиополь және Тоқмақ уездері енді. Бөкей ордасы Астрахань губерниясына өтті. Маңғышылақ Кавказ әскери округіне енді.

      Генерал-губернаторлықтар басшылығында генерал-губернатор тұрды, оларға азаматтық және әскери билік берілді. Олар округтердің әскери қолбасшысы болып табылды. Өлкедегі негізгі басты басқару