popr.: który
257
piąci (daw.) — pięciu.
258
obiecował — dziś popr.: obiecywał.
259
opat — przełożony w męskim zakonie kontemplacyjnym.
260
Jadwiga — (ok. 1374–1399), córka Ludwika Węgierskiego, w 1384 koronowana na króla Polski (prawo nie przewidywało wówczas koronacji królowej), w 1386 poślubiła Władysława Jagiełłę, co dało początek unii polsko-litewskiej.
261
księcia — historia uprowadzenia księcia mazowieckiego Janusza ze Złotoryi została opisana w poprzednich rozdziałach; przy tej okazji miała zginąć żona powieściowego Juranda ze Spychowa.
262
komtur Lichtenstein — postać literacka.
263
św. Brygida Szwedzka — (1303-1373), święta, wizjonerka, pisarka i teolog, założycielka zakonu brygidek.
264
osiem roków temu — w r. 1391.
265
Piotr z Alwastra — spowiednik św. Brygidy i tłumacz jej objawień na łacinę.
266
Maciej z Linköping — kanonik, tłumacz objawień św. Brygidy na łacinę.
268
najprzedniejszy (daw.) — najlepszy, najwyższej jakości.
269
krajka — skrawek tkaniny bądź jej pas przyszyty na brzegu sukni, także: chustka.
270
głownia — palący się lub spalony kawałek drewna.
271
kierz (daw.) — krzak.
272
św. Liberiusz — święty z II w. n.e.
273
św. Brygida Szwedzka — (1303-1373), święta, wizjonerka, pisarka i teolog, założycielka zakonu brygidek.
274
Anna Danuta — (1358–1448), córka księcia trockiego Kiejstuta i Biruty, żona księcia mazowieckiego Janusza (było to najdłużej trwające małżeństwo w dziejach dynastii).
275
uważał się — tu: był uważany.
276
gwoli (daw.) — z powodu.
277
fryzyjski — pochodzący z Fryzji, krainy nad Morzem Północnym, obecnie stanowiącej pogranicze Niemiec, Danii i Holandii.
278
kowany (daw.) — kuty, wykuty.
279
kulbaka — wysokie siodło, przeważnie wojskowe.
280
łakomy — tu: budzący zainteresowanie i chęć posiadania, por. „łakomy kąsek”.
282
na pował — tak, że będą leżeć pokotem.
283
dalekość — odległość.
284
olszyniec — zagajnik olchowy.
285
Kazimierzowe — aluzja do panowania Kazimierza Wielkiego (1310–1370) i poprawy standardów cywilizacyjnych w Polsce za jego czasów.
286
gdzie siedem razy na dzień dzwony biją — sens: gdzie odprawiana jest liturgia godzin, to jest modlitwa obowiązkowo domawiana siedem razy na dzień przez osoby ze święceniami duchownymi.
287
wdały (daw.) — piękny.
288
jędzon — potwór, upiór.
289
przechodzić (daw.) — przekraczać.
290
lutnia (muz.) — dawny instrument strunowy szarpany.
292
miary ludzkiej nie przechodził — nie przekraczał wzrostu wysokiego człowieka, nie był olbrzymem.
293
staje, stajanie — dawna miara odległości (etymologicznie: dystans, po przebiegnięciu którego koń musi się zatrzymać i odpocząć).
294
kulbaka — wysokie siodło, przeważnie wojskowe.
295
glewia — broń drzewcowa z grotem w formie jednosiecznego noża; tu: kopia.
296
cugle — wodze, lejce.
297
w posła godzisz — posła atakujesz.
298
Mikołaj Powała z Taczewa — (ok. 1380 – ok. 1415), rycerz i dyplomata, powołany do rady wojennej przed bitwą pod Grunwaldem.
299
Zawisza Czarny z Garbowa — (ok. 1370–1428) polski rycerz, przez pewien czas na służbie króla Węgier Zygmunta Luksemburskiego.
300
Jan Farurej z Garbowa — rycerz, brat Zawiszy Czarnego.
301
Mikołaj z Moskorzowa — wspomniany w rozdz. 1 dowódca obrony górnego zamku w Wilnie w r. 1390.
302
Zyndram z Maszkowic — (zm. ok. 1414) polski rycerz niemieckiego pochodzenia.
303
Witold Kiejstutowicz, zwany Wielkim — (ok. 1350–1430), wielki książę litewski, brat stryjeczny Władysława Jagiełły. W latach 1382–1385 oraz 1390 przejściowo sprzymierzony z Krzyżakami przeciw Jagielle.
304
dań (daw.) — danina, dar.
305
płochość (daw.) — lekkomyślność.
306
wolej (daw.) — lepiej.
307
samowtór (daw.) — we dwóch.
308
włodyka — rycerz, zwłaszcza niemajętny lub bez pełni praw stanowych.
309
lubo (daw.) — chociaż.
