Hava trafik kontrolörünün rolü çok önemlidir ama eninde sonunda etkisini kaybeder. Bu stratejiler bir süre harika işler ve sonra aniden işe yaramaz olurlar. Süreleri dolar. Süt gibi. Laktoz duyarlılığınız yoksa. Bu durumda da daima şişkinlik hissetmenize yol açarlar. (Bu benzetmenin kontrolünü kaybettim galiba.)
Arabayla üniversiteye gitmek üzere olan bir ergen hayal edin. Üniversite öğrencisi araca yaklaşırken, annesi ya da babası kocaman olmuş çocuğunu kaldırıp arabaya bindiriyor, içeri eğiliyor ve ergenin emniyet kemerini bağlıyor. Çok tuhaf olurdu, değil mi?
Neden? Çünkü farklı bir aşamadalar. Çocuklar ergenliğe girer girmez, ebeveynlerinden ihtiyaç duydukları şeyler ciddi biçimde değişir. Bu haksızlık gibi gelebilir çünkü bir zamanlar gayet etkili olan aynı yöntemler artık sinir bozucu derecede etkisizdir.
Eğer ergen çocuğunuzu hava trafik kontrolörü aşamasında olduğu gibi kontrol etmeyi denerseniz geri teper. Bu da çok kötü olur çünkü son on yılı bu rolü mükemmelleştirmekle geçirdiniz. Bu işte iyisiniz, evet ama ergeninizin artık ona ihtiyacı yok.
Mesele bir ergense ortada ya kontrol vardır ya da gelişim. İkisi birden olmaz.
Bunu bir düşünün: Sadece birkaç yıl sonra onu evden göndereceksiniz. Gerçekten çok zor bazı durumlarla karşı karşıya kalacak. Kendi işlerini görebilecek yeterliliğe sahip olduğunu bilmekten gelen o özgüvene ihtiyacı olacak. Koç düşünce yapısını benimsemek, siz rehberlik ve cesaret vermek için hâlâ yanındayken, ergeninize zorluklar karşısında gerçek hayat deneyimi kazandırmanızı sağlar.
Oyunun kuralları değişti. Bu yüzden siz de değişmelisiniz.
Daha fazla ilerlemeden, “koç” kelimesini okuduğunuzda akla gelebilecek karikatürlere bir bakalım. Koç, sandalyeler fırlatan ve hakemlere bağırıp çağıran, kıpkırmızı suratlı birisi değildir; sporcularını sandıklarından daha fazlası olabilmeleri için eğiten, hazırlayan, zorlayan ve cesaretlendiren bir önemseyen, ilgili yetişkindir.
Çocukken beyzbol oynadım ve aldığım en büyük hayat derslerinin çoğunu bana koçlarım öğretti.
Hadi, etkili bir koçun özelliklerine bakalım.
Gerçek: Bir koçun belirgin bir otoritesi vardır.
Hava trafik kontrolörlüğünden koçluğa geçişin daha az otorite anlamına geleceği gibi bir kaygınız olabilir. Ama şunu netleştirelim: Bir ebeveyn olarak otoritenizin bir gramından bile vazgeçmiyorsunuz. Değişen şey otoritenizi kullanma biçiminiz.
Ergeniniz dört yaşındayken elinizin altında ne kadar çok kumanda kolunun olduğunu bir düşünün. Onun takvimini, arkadaşlarını, nerede olduğunu –hatta yatma saatini– kontrol ederdiniz.
Şimdiyse o on dört yaşında, bu otorite kumandaları büyük oranda ortadan kalktı ve sizin yeni kumandalardan faydalanmanız gerekiyor. Elbette hâlâ parayı, ulaşımı ve teknolojiye erişimi kontrol ediyorsunuz. Ama en etkili otorite kumandaları, güven gibi şeylerle ilişkilidir. Etki. Yazılı, hemfikir olunmuş kurallar. Ve değerlerin aktarımı.
En iyi ebeveynler ve ilgili yetişkinler, otorite konusunda bir “sorumluluk yükü” hisseder. Güvenin kutsallığını anlar ve onu ciddiye alırlar.
Gerçek: Bir koç sonucu gerçekten önemser ve etkiler.
Büyük spor kulüplerinin nitelikli koçlara çok yüksek ücretler ödemesinin bir sebebi var. Örneğin, 1985’ten beri NCAA (Ulusal Üniversite Spor Birliği) erkek basketbol ligindeki dört takım, aynı seri başlarına ve rekorlara sahip takımlardan ortalama on maç daha fazla NCAA turnuva maçı kazandı. Peki bu farkı yaratan neydi? Koçluk biçimleri. Bu takımları lig tarihinin en başarılı dört koçu yönetti ve bu koçlar sayesinde, geçmişte benzer performanslara sahip takımlardan daha fazla turnuva maçı kazandılar.
Koçlar oyuncuların becerilerini geliştirmesini, antrenmanların sorunsuz geçmesini ve bir sezonun iniş çıkışları içinde morallerin hep yüksek kalmasını sağlamaya çalışır. Ve bu şeyler önemlidir. Ama koçlar, özellikle iyi koçlar, manevi şeyler de katar – kulüp kültürü bünyesinde ruhsal sağlığı düzenlemek, dürüst iletişimi artırmak ve motivasyon sağlamak gibi. Karmaşık insanlarız, hepimizi motive eden (ve motivasyonunu bozan) şeyler farklı. İyi koçlar bunu anlamaya zaman ayırır ve daha fazlasını başarmak için herkese yardım eder.
Peki, iyi bir koçu iyi bir koç yapan nedir? Hangi başlıca özellikler ebeveynlerin etkili bir hava trafik kontrolörü olmaktan etkili koçlar olmaya geçişine yardımcı olur? İşte, sadece öğrenmeniz değil içselleştirmeniz de gereken üç özellik.
İyi koçlar ile yeterli koçlar arasındaki belli başlı farkların biri, en büyük önemi neye verdikleridir. Yeterli koçlar kazanmanın ya da sonuçların en önemli şey olduğunu vurgular. İyi koçlar sonuçlardan nadiren bahseder çünkü iyi koçlar sonuçları kontrol edemeyeceğinizi bilir. Kontrolünüzün dışında şeyler olur: Yaralanmalar, kötü şans ya da sadece daha iyi bir rakip. Sonuçları kontrol edemezsiniz ama hazırlığınızı, kişiliğinizi ve hem kazanmayı hem kaybetmeyi nasıl yöneteceğinizi kontrol edebilirsiniz. İyi koçlar hayatın, karşınıza çıkabilecek ya da çıkamayacak başarılardan çok daha önemli olduğunu bilir. Mesele içinizde olup biten şeydir.
Yeni öğretmen Matt yirmi başka meslektaşıyla birlikte gelir seviyesi düşük, donanımı ve performansı kötü bir liseye atandığında yapılacak bir ton iş olduğunu gördü. Matt’in sadece İngilizceyi nasıl öğreteceğini çözmeye dair ağır görevine başlaması yetmiyor, aynı zamanda İngilizceyi nasıl iyi öğretebileceğini öğrenmesi gerekiyordu. Okulun öğrencileri sınavlardan kötü sonuçlar alıyordu. Çoğu öğrenci İngilizcede beklenen seviyenin bir iki puan altında notlar aldığından, Matt eğer belli bir seviyeye ulaşmalarını istiyorsa öğrencilerini tek bir öğrenim yılı içinde 1,5 not kadar yükseltmesi gerektiğini anladı. Tüm bunların üstüne, farklı kesimleri barındıran okul ırkçı bir cinayetten ötürü sarsılmış durumdaydı, bu da çok derin