– Mən atdım… Bu il canavarın ilidir, dedim, quduz dəymiş qabağınıza-zada çıxar.
– Yaman yerinə düşdü.
– Nə?
– Güllələr.
– Yəni bir şey var idi?
Oğlan söhbəti açdığına peşman olaraq gözlərini endirib, qaşqabaqla cavab verdi:
– Var idi.
– Əşi, nə deyirsən? Bir idi?
– Yox.
– Bəs neçə idi? Adam oğlusan, bir əməlli danış görək.
– Nə danışacağam, görünməmiş iş-zad deyil ki…
– Neçəydi? – deyə Çıraq dayı təkrar soruşdu.
– Deyəsən, dörd idilər. – Oğlan könülsüz cavab verdi.
– Bu nə deyir… Nə qayırırdılar?
– Nə qayıracaqdılar…
– Dişlərini itiləyirmişlər, – deyə şofer Kəriş, maraqla qulaq asan qıza baxıb gülümsədi.
– Bəs neylədin? – Çıraq dayı soruşdu.
– Neyləyəcəkdim, tapançam-zadım var idi?.. O güllələri atmasaydın…
Oğlan gözucu qız tərəfə ani bir nəzər salıb susdu. Daha heç nə söyləmədi.
Xanhüseyn dedi:
– Güllənin səsini eşidib əkiliblər.
– Siz ölmüyəsiniz, – deyə Çıraq dayı kəndlilərə sarı döndü, – elə bil o dəqiqədə biri mənə dedi ki, çıxar bir-iki güllə at… Sən demə, quduz dəymişlər ləzzətli tikə tapıbmışlar. – Çıraq dayı qıza baxıb bərkdən güldü.
– Kəndirləri üzülməyibmiş, – deyə Mövlamverdi kişi qəlyanını qurdalayaraq öz-özü ilə danışırmış kimi dilləndi.
Şofer Kəriş özünü tox tutaraq:
– Xıdır İlyas köməklərinə çatıb, – dedi.
Mövlamverdi kişi onun oxu hayana atdığını duyaraq:
– Axı beləsiniz ki, – dedi, – indi heyvana verməyə ot da tapmırıq. Yüzü addamışam, amma Qartallı Dərədə quraqlıq olduğunu görməmişdim.
– Yaxşı, əşi, bu ot məsələsində rayon bizə kömək eləyəcək ya yox? – deyə Şahlar Çıraq dayıya müraciət elədi.
Kişi qaşlarını çatıb, ciddi ifadə ilə cavab verdi:
– Rayon heç nə eləyə bilməyəcək. Özünüz başınıza çarə qılın. Bu saat hansı kolxozdan ot istəmək olar? Keçən quraqlıq hamını soxub qoz qabığına. Onlar da sizin kimi.
– Onda, deyirəm, mən iki-üç maşın götürüm aşım Ermənistana.
Araya qısa bir sükut çökdü.
Kəndlilərdən biri:
– Bu qiyamətdə, – dedi, – Ermənistana getmək olar?
Yol-iz hamısı tutulub.
Çıraq dayı:
– Özünüz bilin, əgər bir şey çıxarsa gedin. Oturub gözləməklə göydən ot düşməyəcək. Hər halda getməməkdən getmək məsləhətdir.
Şahlar:
– Ancaq özümüzdəki iki maşınla iş aşmaz. Heç olmasa ikisini də gərək sən düzəldəsən, Dörd maşın yenə bir şeydir.
Çıraq dayı bir an fikrə gedəndən sonra:
– Yaxşı, – dedi, – Sabir kolxozundan xahiş edərəm, iki maşın verərlər.
Sonra Çıraq dayı oturanlara müraciətlə soruşdu:
– Siz nə deyirsiniz?
– Biz nə deyəcəyik, – üzüçapıq briqadir Xanhüseyn cavab verdi, – onsuz da maşınlarımız işsizdir.
– Bu qiyamətdə o gədikləri maşın qalxıb-enə bilməz, – deyə bayaq etiraz eləyən kəndli, əlini pəncərədən görünən qarlı dağlara tərəf uzatdı, – düz-dünya buz bağlayıb.
– Gedərik! – deyə şofer Kəriş ötkəm cavab verdi. Çıraq dayı ona baxıb:
– Ay gözünə dönüm, – dedi. – Bağdagül necədir?..
– Canına dua eləyir, əşi…
– Sənə dedim arvadı ver getsin ərə…
– İndi nə olub ki, əşi? – deyə Kəriş soruşdu. Gülüşdülər.
– Görmürsən nə qədər kökəlib…
– Əşi, sən allah, elə demə arvada gözün dəyər. – Çıraq dayı qəşəng, sağlam dişlərini göstərərək güldü. Sonra Şahlardan soruşdu – Özünlə kimi aparacaqsan?
– Heç kimi. Şoferlər, bir də mən.
– Bəlkə yenə adam götürəsən?
– Lazım deyil. Adam bizə neyləyəcək?
– Yaxşı özünüz bilin.
– Ancaq mənim bir sözüm var, – deyə şofer Kəriş iclasdaymış kimi Çıraq dayıya müraciətlə şəhadət barmağını yuxarı qaldırdı.
– De görək.
– Sözüm budur ki, Mövlamverdi baba gedib Yeprəmverdi ilə məsləhətləşsin görək biz yola çıxan günü külək əsəcək ya yox.
Çıraq gülüb:
– Qələtini elə, – dedi. – Kişiyə sataşma. Mövlamverdi kişi qəlyanından bir qullab vurub, sakitcə cavab verdi:
– Axı sənin gətirdiyin otun xeyir-bərəkəti olar?
…Günortaüstü Çıraq dayı, Şahlar və Səlimə idarədən çıxdılar.
– Bizə gedəcəyik, – deyə Çıraq dayı qıza müraciət etdi. – Sən Zinyət xalanla tanış olarsan. Mən də bu cavanın dərsini verərəm.
– Dərs? – deyə qız təəccüblə səsləndi.
Şahlar gülümsədi:
– Nərdtaxtanı deyir.
Sonra kişiyə müraciətlə:
– Yaxşısı budur bizə gedək, – dedi.
Çıraq dayı bir an ayaq saxlayıb:
– Nə vaxtdan belə söz qaytaran olmusan? – deyə oğlana tərs bir nəzər saldı.
Şahlar Çıraq dayının ağına-bozuna baxmadan ağzına gələni deyəcəyini bildiyi üçün dərhal razılaşdı:
– Yaxşı, əşi, nə olar, sizə gedək.
– Bəs sizin eviniz rayon mərkəzində deyil? – Səlimə soruşdu.
– Orada da oluruq. Ancaq əsil evimiz buradadır. Bəzən mən gəlirəm, bəzən də Zinyət xalan ora gəlir.
Onlar səliqə ilə tikilmiş ikimərtəbəli evin pilləkənini qalxıb, böyük şüşəbəndə daxil oldular. Qırmızı rəng çəkilmiş