– Син бик дөрес әйтәсең, улым, – дип өстәде бабасы. – Бу инде җир йөзендәге кешеләрнең уртак туган көне була. Ә бит күпләр төнлә йоклаган җирләрендә мәңгегә уянмыйча да калалар.
Бабасының бу сүзләре Исламга дәрт кертеп җибәрде:
– Мин көн саен сезне шулай котласам ачуланмассызмы соң?
– Ачуланмыйбыз, бик әйбәт булыр, – дип елмаештылар табындагылар.
Ислам Акбайга, бозауга, кошларга бирәсе ризыкларын алып, ишегалдына чыкты, аларга ашарга салганда, һәрберсенә «Туган көнең белән!» дип елмайды, әллә нинди шатлыклы көй белән «Туган көнегез белән! Туган көнегез белән!» дип ишегалдын сикергәләп әйләнде. Ашаганнан соң, Фаилдән алып торган китабын илтергә дип урамга чыкты. Табигатьне саклау турындагы бу китап әтисенеке булганга, Фаил аны пычрата, ерта күрмә дип, кат-кат кисәтте. Шуңа күрә Ислам китапны газета белән тышлап кына укыды. Тулысынча укып чыгарга көче генә җитмәде: аңларга да авыр, китап бик калын да иде. Аны култыгына кыстырып, Ислам, тырт-тырт сикергәләп, урамның әле бер, әле икенче ягына чыкты. Юлны сузарга, озаграк барырга теләгәндә, гел шулай итә ул. Сикергәләгәндә, үзенең хәрәкәтләренә туры китереп, такмакларын да тезде:
Бар иде, ди, юк иде, ди,
Ач иде, ди, тук иде, ди.
Яланбаш иде, ди,
Ялангач иде, ди.
Китте, ди, чокырның эче белән,
Тәмәкенең көче белән.
Чатан аягы белән,
Култык таягы белән,
Барган урманга, төягән чытырман,
Йөк башына менеп утырган.
Киткән чабып,
Калган авып.
Аты артта,
Үзе алда, ди,
Әле дә булса анда, ди.
Очраган кешеләргә Ислам, такмагын бүлеп, сәлам бирә, үзенең кыланмышыннан аларның елмайганын-көлгәнен күргәч, тагын рәхәтләнеп сикергәли-сикергәли атлавын дәвам итә. Ул такмакларыннан «Кәрия-Зәкәрия, коммая»га күчеп барганда, капкаларыннан Лилия килеп чыкты.
– Нәрсә иртүк җырлап йөрисең? – диде ул.
– Җырлыйм шул, мин бит Тургай.
– Алайса, сиңа җырларга көч бирим әле, – Лилия көлә-көлә җырлап куйды:
Сайра син, Тургай,
Шауласын тугай.
Шаулап үсәр
Кырларда бодай.
– Рәхмәт, сайрармын, – диде Ислам. – Мин сине туган көнең белән котлыйм!
– Минем туган көн март аенда. Оныткансың, Ислам.
– Онытмадым. Анысы синең олы туган көнең. Йокыдан торгач, көн саен бәләкәй туган көн була.
– Анысын каян алдың?
– Үзем уйлап таптым. Кызык бит инде көн саен туган көн белән котлау. Ишегалдына чыккач, кояшны да котладым. Ул елмаеп җавап бирде.
Лилия, аңа түбәнсетүле караш ташлап, үзенең ышанмавын белдерде:
– Бирер инде!
– Бирде шул! Менә иртәгә уянгач, ишегалдыгызга чык та «Исәнме, Кояш!» дип кара әле. Ничек елмайганын үзең күрерсең.
– Берәр нәрсә эндәшер, әйеме? – диде ул, һаман Исламнан көлеп.
– Эндәште дә.
– Ни диде?
– Лилиягә