Ат дүбүртү угулуп,
Аяктан чаң уюулгуп,
Баатырлар чаап келатат,
Жер айланып дүңгүрөйт,
Жердештер артка сүрүлөт,
Сүрөмөлөп үн күчөйт.
Беш энебиз жер көчөт.
Угуттуу жер дүңгүрөйт,
Улакчылар улагын,
Алмай-телмей тартышып,
Ары-бери алышып,
Түбү калың берешен,
Түзөңдө турат калың эл.
Баатырларды карашат,
Учуп-жанып берендер,
Улам алга ашыгат,
Улакты тартып келатат.
Бабаларым баатырлар!
Улагыңды тарта бер!
Уламалап санжырачы,
Улуу кепти айтып кел!
Беккулунун берендери,
Колдон намыз чыгарбай,
Бабаларды уяткарбай,
Бир-бириңи эш тутуп,
Кара атка камчы уруп,
Кайып сызсын сапарлай.
Алдыга кеткен жол улап,
Атаңын көрү заман ай.
***
Күкүк куш Кара Колоттон,
Күүсүн төгүп безенет.
Куштун үнү мукамдуу,
Кумарланам миң ирет.
Күкүк кушту аңдыйлы,
Кылтак салып кармайлы,
Кылтак менен кармабайт,
Торго түшсө сайрабайт.
Анын үнүн уккуң келсе,
Акырын жылып жакын бар.
Куш үнүндө жалын бар,
Кудуреттүү үндү уксаң,
Курган жүрөк жалындаар.
Турак кылып жашаган
Туулган жерин ыр кылаар.
Турагымдан ыр чыкса,
Туугандарым макталса,
Жаш денеңде жүрөктүн,
Жалын чачаар жагы бар.
Кагылайын туугандар!
Аңгеме маек кургандар!
***
Баян айткан дастанчым,
Байыркыны жакындат.
Бабалардын ойнун айт!
Тээ байыркы салтын айт!
Терип-терип тепчип айт!
Калжаң-кулжаң кошуп ийбей,
Карыбаган чындыкты айт!
Укулуктуу болсун деп,
Учкай жерин чолуп айт!
Азга күтө тургула,
Ат жарышы башталат.
Көңдөй ичи күүлдөп,
Күлүктөр кетти дүңгүрөп,
Туу түбүндө алкынат,
Түмөнбайдын Тору аргымак.
Ооздугун карс чайнап,
Окуранат баш чайкап.
Ат жарышка кошулат,
«Күткөн ойду берсе, деп,
Күлүгүм чыгып келсе –деп,
Адамдар:– Оо, кудайлап,
Жаратканга табынат,
Бата берип жатышат.
Ат жарышы башталат.
Бүтөбайлар атын сүрөп,
Чабандесин жөлөмөлөп,
Дүңгүрөшүп келатат,
Дүбүрткө толуп кең аймак.
Аргамжы боюу жакындайт,
Атыгайдын Кула аргымак.
Жаныбар эми арыш алып,
Биринчи атка жакын барып,
Билгизбей арым арбытып,
Жанын сабап, даңкан чачып,
Жаадай сызып келатат.
Түмөнбайдын Ак желек,
Түмөнгө чыгып жарк этет,
Бийик-бийик жар келсе,
Бир изин жаза баспаган,
Ай караңгы түн келсе,
Андай жерден жаңылбас.
Акылы