DEBBIE LOOTS
Die boek van
gelukkige eindes
Queillerie
Vir my dogters Roxanne, Ltisch en Mila
If you want a happy ending, that depends, of course, on where you stop your story.
Orson Welles
Willemien
Dit het haar tyd gekos, moeite, maar sy’s hier.
Sy sit agter die stuurwiel van haar pa se oranje 1976 Ford Cortina – sonder lugreëling, die vensters tot heel onder oopgedraai – voor ’n 7-Eleven in ’n nou straat in Kaapstad. Agter die winkel se groen sinkdak toring Tafelberg se lang, plat rug uit. Sy herken dit, Tafelberg lyk nog altyd vir haar soos ’n groot mynhoop iewers op die Rand; alhoewel die deinserige lug dáár alles meestal uit fokus uit laat lyk. In Kaapstad is alles helder, asof goed met ’n tuinslang afgespuit is. Sy kan selfs groen botseltjies bome teen die berghange tussen die kronkelende voetpaadjies uitmaak. Dit laat haar oë pyn, so mooi is dit. Haar ma sou sê sy’s ook niks gewoond nie.
Sy’s verdwaal. Sy’s moeg, dit was ver in die ou kar, al die pad van Newlands in Johannesburg af. Sy voel soos die ou tannie van tagtig, die een wat sy so ’n ruk terug op Facebook gesien het, wat Afrika en Europa in haar ou Toyota Tazz platgery het. Johannesburg kan netsowel op ’n ander kontinent wees, so ver weg voel dit vir haar.
Die trip het stadig gegaan; sy moes op Colesberg oorslaap omdat die kar aanhoudend oorverhit het, anders was sy kapabel en het op een slag deurgery. Sy wil dinge klaarmaak. Haar werk wag: die slaghuis se vroegoggendskofte, haar boetiekure gedurende die dag en die aande by die restaurant waar sy waitress om haar huis se verband te help afbetaal.
Sy het Salome, haar driejarige, by haar ma en Mikey, haar oudste, gelos. Mikey is vyf-en-twintig. Sy weet hulle sal goed na haar kyk. Haar ma en haar tweede man, oom Boet, bly net een blok van haar huis af en Mikey is in elk geval heeltyd by die huis, voor die televisie of in die yskas as hy nie in die buitekamer is wat sy vir hom reggemaak het nie, besig om op sy computer te werk.
Haar binneste krimp inmekaar van pyn toe sy aan Salome dink. Van verlange. Bekommernis. Liefde. ’n Gevoel van verantwoordelikheid. Wat ook al. Sy weet dis simpel, maar sy kan nie help nie. Seker omdat Salome ’n dogtertjie is, en sy vir die eerste keer ver van haar af weg is, en sy tyd gehad het om te dink terwyl sy so op haar eie Kaapstad toe gery het. En noudat sy hier is, het sy ook niemand om mee te praat nie. Haar gedagtes gaan behoorlik op hol.
Sy’t nooit só oor Mikey gevoel nie. Dit laat haar skuldig voel. Sy is heeltyd besig om teenoor hom te probeer opmaak. Het hom bederf toe hy klein was, doen dit nog steeds. Dalk was dit omdat sy so jonk was toe sy hom gehad het. Of dalk omdat sy so kwaad vir sy pa is, vir haarself. Gelukkig was haar ma daar. Wat sou sy toe sonder haar gedoen het? Nog steeds.
Mikey is ’n groot kind, van geboorte af. Sy’t gedink hy sal uitrek soos hy ouer word, sy koddige ou lyfie sal lank word, en hy sal soos sy pa begin lyk, maar nee. Hy lyk dieselfde. Het net nog meer om die middel uitgesit.
Salome en Mikey se pa is een en dieselfde man. ’n Dubbele fout, glo dit as jy wil. Sy sukkel self om dit te glo. Skaam haar. Om dieselfde fout twee keer te maak, met soveel jare tussenin vol geleenthede om te groei, volwasse te raak, wys te word, uit ondervinding te leer. Dis om van naar te word.
Mikey vermoed lankal sy pa is nie dood soos sy hom kleintyd vertel het nie. Sy en haar ma moes in ’n stadium toe hy oud genoeg was om te verstaan iets laat val het, iets wat in sy kop vasgesteek het. Sy het eendag opgemerk hoe hy na haar kyk wanneer hy haar oor sy pa uitvra en sy nie tyd gehad het om haar gedagtes mooi agtermekaar te kry voor sy antwoord nie. Wanneer sy ’n vraag dalk net ’n bietjie anders antwoord as voorheen, wanneer sy lieg. Dan kyk hy haar op daai snaakse manier aan wat sê hy’s nie onnosel nie, hy weet. Dis asof hy die brokkies wat hy oor sy pa uitvis iewers in sy kop gaan bêre vir later. En die dag gaan kom – die dag waarop hy haar met die waarheid gaan konfronteer.
Maar sy moet nou eers al die bekommernis oor haar kinders uit haar kop kry, dis genoeg om ’n mens mal te maak. Sy moet op hóm fokus, op nou.
Hoe voel sy? Noudat sy hom gekry het? Sy weet nie mooi nie. Sy weet net sy is bang. Wat maak sy as hy volstrek weier, soos sy verwag hy gaan maak? Wie gaan soveel geld sommerso weggee sonder om ’n bohaai op te skop?
“Hy sal nie weier as hy weet wat goed is vir hom nie,” het haar ma gesê net voor sy gery het. “Kry net jou storie mooi agtermekaar, en vertrou. Jy doen die regte ding. Vir jou en die kinders. En dinge sal gebeur soos dit moet, jy sal sien.” Nou klou sy vas aan haar ma se woorde.
Sy klim uit en kyk rond, rek haar bene, buk om haar jeans wat styf om haar snakeskin boots span, af te trek. Sy dra hulle soveel as moontlik, terwyl hulle nog na iets lyk. Sy het in Thailand op die boots afgekom, op haar eerste trippie soontoe danksy haar pa se bietjie erfgeld, toe sy voorraad vir haar winkel gaan koop het. Tannie Rita, haar ma se vriendin, was saam – tannie Rita wat denimhemde en -broeke, versier met kleurvolle plastieksteentjies, op die markte in Bangkok aanskaf, in haar tasse verby doeane smokkel en dan uit haar spaarkamer aan die buurt se tannies verkwansel.
Willemien onthou daai eerste keer goed, dit was in 1997. Sy het dadelik verlief geraak op Bangkok, en kon nie gou genoeg spaar om weer te gaan nie. Dit het haar amper in die moeilikheid laat beland. Op die tweede trippie het sy kredietkaartskuld aangegaan, en dit het lank gevat om terug te betaal. Sy moes op ’n kol amper die boetiek toemaak. Gelukkig het dit haar ’n les geleer. Nou knyp sy af waar sy kan en spaar elke sent, werk soveel as moontlik ekstra skofte by die restaurant sodat sy ten minste een keer ’n jaar kan oorvlieg.
Sy is al ’n paar keer by doeane uitgevang en moes boetes betaal, dit by die prys van haar aankope inwerk, moes partykeer baklei en mooipraat sodat dit nie deur die beamptes gekonfiskeer word nie, maar as sy na die groter prentjie kyk, is dit steeds die moeite werd. Elke keer wanneer sy in die vliegtuig sit op pad Bangkok toe, voel dit asof sy deel raak van die wêreld, die oorsese modewêreld, asof sy na ’n modeparade in Parys gaan. En dan voel dit vir haar net so opwindend om in Bangkok te land soos sy dink dit moet wees om in Parys aan te kom. Haar ma noem dit haar cheap thrills, maar wat weet sy?
Die Oosterlinge is altyd eerste om die Europese catwalks se nuutste modestyle na te boots en vir die jong ready-to-wear-mark op te dis. Háár mark. Dit gee haar boetiek ’n edge oor die ander in Johannesburg. Meeste van hulle is in die gesiene areas en vrek duur. Voer voorraad direk uit Frankryk, Spanje en Italië in. Net die rykes kan daar koop.
“Dís waar die authentics authentic koop,” sê haar ma wanneer sy haar probeer slim hou, “die res shop by jou vir fakes.”
En daarmee kan sy nie stry nie. Voor sy die nuwe Thaise voorraad in haar winkel se vensters uitstal, vra sy vir Devi, die kleremaker in Fordsburg, om van haar gunstelingitems na te maak uit materiaal wat sy by die Oriental Plaza koop. Anders is daar binne die eerste twee weke nadat sy terug is, niks meer van die nuwe style oor nie.
Sy het juis nou een van Devi se toppies aan. Dié klou behoorlik soos ’n tweede vel aan haar lyf vas van die sweet, maar dit beklemtoon haar dun middeltjie en komplementeer haar groot borste, en verkoop soos soetkoek. Devi maak die toppies nou al weke lank in verskillende kleure, hulle kan skaars voorbly. Partykeer slaan hulle die jackpot met iets so eenvoudig soos ’n oorkruistop van lycra, en sy wil nie verniet opgewonde raak nie, maar as dinge só aangaan, kan sy dalk haar skofte by die slaghuis verminder. As die betaling net nie so goed was nie. Sy haat die plek. En sy eet lankal nie meer vleis nie. Dit maak haar naar. Sy’s ’n vegan. Maar nie oor dieselfde redes as meeste vegans nie, het sy al baie aan die klomp by die restaurant verduidelik as hulle ná ’n skof steak eet en sy ’n aartappel met crumbed mushrooms en avokadopeer; dis die massas bloed wat in die plastieksakke opdam waarin die opgesnyde karkasse van die armsalige diere eindig. Die stukke vleis wat deur die meule maal. Gevriesde ledemate, nes dele van menselywe, wat swaaiend aan hake agter in die trok aankom. Die klank van die elektriese saag se lem. Dis iets vreesliks.
Haar top is rooi. Die kleur van oorlog. Van bloed. Die hart. Liefde. Dramaties,