Shéri se gestremdheid het nooit my geloof laat wankel nie. Inteendeel. Die feit dat ek Shéri as ’n sussie het, het waarskynlik my geloof versterk. Shéri is baie na aan die Here. Sy glo soos die Bybel vir ons sê om te glo – soos ’n kind. Ons het altyd geterg dat as jy iets in die lewe wil hê, jy vir Shéri moet vra om daarvoor te bid, want sy het ’n direkte lyn hemel toe. Haar voorbeeld van absolute, onwankelbare geloof was nog altyd vir my iets om na te streef.
Ek dink dis heeltemal anders om groot te word met ’n gestremdheid wat altyd daar was. Vir my was Shéri nog altyd daar. Ek ken nie ’n lewe sonder haar nie. En ek sou haar nooit wou verander nie. Vir my is sy my sussie, net soos sy is. ’n Normale ouer sussie sou iemand anders wees, dit sou nie Shéri wees nie. Dus het dit nooit by my opgekom om vir die Here kwaad te wees oor haar gestremdheid of om dit te bevraagteken nie. Sy is wie sy is. En ons is lief vir haar soos sy is. Sy is ’n geskenk van die Here. En ons loof Hom vir haar in ons lewens.
As iemand my dus sou vra of ek ooit opstandig gevoel het of gewonder het hoekom dit met my sussie gebeur het, kan ek onomwonde sê nooit nie. Vir my is dit nie iets wat met haar gebeur het nie. Dis wie sy is. Dis so goed om my te vra of ek opstandig voel omdat ek ’n sussie het in plaas van ’n boetie.
Shéri het ons ingesteldheid teenoor mense met gestremdhede beïnvloed. Ek dink ek is meer bewus van mense met gestremdheid rondom my en sal uit my pad uit gaan om hulle tegemoet te probeer kom. Die feit dat ons vir Shéri in ons lewe het, het ons ook bewus gemaak van baie ander gestremdhede. Saam met haar in die skool was daar kinders met allerhande verskillende uitdagings. Ons het elke jaar na mekaar se prysuitdelings, uitvoerings of funksies toe gegaan. Ek het dus baie blootstelling aan verskillende gestremdhede gehad.
Was dit moeilik om deel te wees van ’n gesin wat “anders” is? Nee, ek dink nie regtig so nie. Maar ons ken natuurlik nie ’n ander gesinslewe nie.
Ons gesin het verseker uitgestaan, maar ek dink ek het nogal van die aandag gehou – veral as klein dogtertjie. Toe ons predikant die gemeente verlaat het, is ons drie susters gevra om namens die gemeente blomme aan hom en sy vrou te oorhandig. ’n Paar jaar later, toe die NG Kerk besluit het om kinders toe te laat om nagmaal te gebruik, het die dominee ons gesin gevra om daardie oggend saam met hom aan die nagmaaltafel te sit as voorbeeld van ’n gesin wat saam nagmaal gebruik.
Maar ek het nooit gevoel Shéri kry meer aandag as ek of Suzette by my pa of ma nie. My ouers was baie, baie bewus van die feit dat hulle nooit wou hê enigeen van ons moet voel die ander een word voorgetrek nie. Vandat ek kan onthou, was ek en my ma bitter na aan mekaar. Sy het altyd raakgesien as ander mense vir Shéri meer aandag gee as vir my. Dan het sy daarvoor probeer vergoed. Ek het nooit aan haar liefde vir my getwyfel nie.
Shéri was baie na aan my pa. Hy het ’n ongelooflike slag met haar gehad en hulle band was baie spesiaal. Tog het ek nooit gedink dat hy vir Shéri voortrek nie. Ek was baie bewus van sy liefde vir my.
Maar my ouma het Shéri blatant voorgetrek. Sy het dit nie eens probeer wegsteek nie. Shéri het die plek op haar skoot gekry as sy stories vertel het; ek en Suzette moes op die grond sit. Ons begroting vir Kersgeskenke van my ouma af was R50. Daar was geen limiet vir Shéri se geskenke nie. Sy het een jaar selfs ’n CD-speler gekry.
My ma het dit baie duidelik gemaak dat sy nie met my ouma se optrede saamstem nie. My ma en my ouma was baie na aan mekaar. Ons het amper elke dag by my ouma gaan koffie drink. Die enigste keer wat ek hulle ooit sien baklei het, was toe my ouma Shéri weer erg voorgetrek het. My ma was woedend. Ek het geweet dit maak nie saak wat gebeur nie, my ma sal altyd daar wees vir my en haar bes doen dat ek regverdig behandel word.
My oupa het ook op sy manier probeer om vir my ouma te vergoed. Hy was nie ’n man van baie woorde nie, maar wanneer my ouma vir Shéri so voortrek, het hy my soms na sy kamer toe geroep en vir my ’n plak sjokolade gee wat ek in my klere moes wegsteek sodat my ma en Shéri dit nie sien nie. Ek het my ouma as Shéri se ouma beskou en my oupa as mý oupa.
Ander mense – familie, vriende en die publiek – het wel oor die algemeen baie meer aandag aan Shéri gegee as aan my. Shéri is ’n jaar teruggehou voor sy skool toe is en sodoende is ons twee dieselfde jaar sub A toe. Ek onthou hoe die tannie van die poskantoor vir Shéri ’n stel kryte gegee het om haar sterkte toe te wens met skool. Ek het niks gekry nie. Ek was skaars ses en dit was moeilik om te verstaan hoekom sy sulke geskenke kry en ek nie.
My ma vertel ook hoe ek en Shéri eenkeer in die winkel vir haar in die trollie gewag het terwyl sy vinnig iets op ’n rak daar naby gaan haal het. Toe sy terugkom, het ek vir haar gesê: “Mamma, ’n tannie het nou net vir Shéri sjokolade gegee. En sy het nie eens dankie gesê nie.” Die frustrasie was soveel groter omdat Shéri nie eens dankie gesê het nie!
Jare later het die feit dat Shéri soveel aandag trek my wel bietjie skaam begin maak. Shéri is dikwels smiddae saam met my na plekke toe. Onder meer is sy elke Vrydagmiddag saam met my orkesoefening toe. Sy het gesit en luister hoe ons oefen, buite rondgeloop en die af tye tussenin saam met my en my vriende deurgebring.
Op ’n dag het ek vir my ma gesê ek dink nie dis so ’n goeie idee dat Shéri saam met my orkesoefening toe gaan nie. My ma vertel dat sy gewag het vir die dag dat ek gaan begin skaam raak vir my sussie, en dat sy my nie kwalik sou neem nie. Sy het egter nie haar eie afleiding gemaak nie en my verder uitgevra. Toe ek sê ek is bang mense dink ek brag met my sussie, het my ma net geglimlag.
Ek dink die grootste en belangrikste ding wat ek geleer het deur Shéri as ’n suster te hê, is dat elke gesonde, normale baba ’n groot geskenk is. Dit is nie ’n gegewe nie. ’n Gesonde liggaam en verstand is ’n ongelooflike genade. Dis nie iets wat enigeen van ons ooit kan verdien nie; dis werklik net ’n groot geskenk uit God se hand.
Met albei my swangerskappe was ek baie bewus daarvan dat daar ’n kans is dat ek ’n baba kan kry wat nie aan die wêreld se standaarde van normaal voldoen nie. Dit het my egter nooit laat twyfel of ek kinders wil hê nie.
Die toetse wat gedoen word om te bepaal of ’n baba Downsindroom het, het baie ontwikkel. Met my eerste swangerskap kon hulle met ’n bloedtoets redelik akkuraat bepaal of daar ’n kans is op Downsindroom. Wanneer dié toets positief was, is ’n amniosintese gedoen. Met my tweede swangerskap was daar reeds nuwe tegnologie wat medici in staat stel om met ’n bloedtoets meer as 99% akkuraat te kan bepaal of ’n baba Downsindroom het of nie.
Ek het met albei swangerskappe die toets laat doen. Die enigste rede is dat ek daarvan hou om my lewe te beplan. As ek weet die baba wat ek verwag is gestremd, kan ek en my man ons daarop voorberei. Dan is die groot skok verby as die babatjie die dag gebore word, en kan ’n mens werklik net opgewonde wees oor die nuwe lewe. Let wel: Die uitkoms van die toets sou absoluut geen verskil maak aan of ek die baba sou hou of nie.
Ek voel baie sterk oor aborsie van gestremde fetusse. Dit breek my hart om te dink dat ’n ma nie haar baba ’n kans op lewe gun nie, net omdat daardie baba nie aan haar standaarde vir ’n perfekte baba voldoen nie. Ek kan my nie indink hoe ’n ma dit oor haar hart kan kry nie.
Dus sal ek nooit, ooit aborsie oorweeg nie. Maar as ek so bevoorreg is om weer swanger te raak, sal ek verseker weer die toets laat doen. Ek gun dit vir elke ouer van ’n kind met Downsindroom, of enige ander gestremdheid, om so gou moontlik bewus gemaak te word daarvan sodat hulle hulleself so goed moontlik kan voorberei.
Suzette
Shéri’tjie. Wanneer ek aan my ousus dink, steek dit sommer soos ’n pyn in my hart. So lief is ek vir haar.
Ek is gebore en het grootgeword in ’n gesin waar daar baie liefde en sekuriteit was. Mamma en Pappa was lief vir mekaar, en baie lief vir ons.
My ma en pa het altyd mooi vir my verduidelik dat Shéri’tjie nie soos ons almal is nie – dat sy soms goedjies bietjie stadiger doen, dat sy meer sukkel om te leer, en dat sy ’n mongooltjie is. Hierdie term was nie vir ons snaaks nie. Eers heelwat later in ons lewe het ons gehoor dat dit blykbaar nie mooi is om die woord te gebruik nie. Ek het altyd gewonder wat fout is daarmee.
Om ’n sussie te hê met