Naweke het ek vir my pa whiskey ingegooi met baie ys en water. Wanneer hy vir middagete huis toe gekom het, het ek vir hom ’n broodjie gemaak en ’n halwe koppie swart koffie met een suikerpilletjie in. Ná werk het hy altyd so teen vyfuur se kant huis toe gekom, want hy het gesê sy gesin is vir hom die belangrikste.
My pa was pynlik netjies. Hy het altyd sy hemde genommer sodat dieselfde hemde bymekaar gesit word. Sy nommer 1-hemde was die wittes, nommer 2 die gekleurde werkhemde, en so aan. Sy kantoor was ook altyd netjies.
Net voor my pa dood is, het hy ’n boek, Innie skylte vannie Jirre, gelees. Wanneer ons verby die woonkamer geloop het, het hy ons geroep om na stukkies uit die boek te luister. Dan het hy gelag dat sy oë skrefies word.
Wanneer my pa rugby gekyk het, het hy met die spelers en skeidsregters baklei as hy nie met iets saamgestem het nie. As sy span gewen het, het hy opgespring van opwinding.
Ek wens partykeer ek kan soos my pa wees, wat kon terg en grappies maak, maar nou is ek nie so iemand nie. My pa was die warmste, liefdevolste, saggeaardste mens. Ek sal hom nooit vergeet nie.
Oom Sam
Dit was vir my in die begin baie moeilik om oom Sam du Plessis as my tweede pa te aanvaar, maar ek het ook geweet dat hy nooit my regte pa se plek sal probeer vat nie. Al wat vir my getel het, was dat hy my ma gelukkig maak.
Oom Sam se vrou, Lana, is in 2002 aan kanker oorlede. So nege maande ná my pa se dood het hy by ons begin kuier. Oom Sam en my ma se eerste uitgaan was na die Bainsvlei-begraafplaas, waar sy vrou en my pa begrawe is. Hulle was al twee hartseer en hulle het al twee verlang na die mense wat dood is. Ná omtrent vyf jaar is hulle getroud.
Dinge was in die begin nie so maklik tussen oom Sam se drie dogters – Lizanne, Michelle en Anchen – en ons drie nie. Maar toe besluit ek dat oom Sam my ma gelukkig maak, so ek sal hom aanvaar. Ek het vir Michelle genooi om te gaan koffie drink, net ek en sy. Ek wou haar op ’n mooi manier vra dat hulle ons asseblief moet aanvaar. Ons het baie lekker gesels daardie dag.
Mettertyd het ons almal begin aanpas, en my nuwe sussies het my aanvaar vir wie ek is. Ons het gewoond geraak aan die nuwe huis, en ek moet sê, die laaste klomp jaar is ons almal gelukkig saam. Ek het die dierbaarste drie sussies bygekry.
Lizanne het die twee oulikste kindertjies. Sy en haar gesin het in ’n stadium lank by ons gekuier en ons het mekaar toe goed leer ken. Sy sal sommer by my in my kamer kom sit en gesels. Sy was hier toe ek dertig geword het en ná die partytjie het sy en Anchen my ma help opruim. Dit het gevoel of ons ’n regte gesin is.
Ek dink oom Sam gee vir my om asof ek een van sy eie kinders is. Ons is weer ’n gelukkige gesin al is my pa en oom Sam se vrou oorlede. ’n Mens kan ’n gelukkige gesin nooit genoeg waardeer nie. Mag ons hemelse Vader aan ander ook hierdie lekker gee. Of nog beter, mag ons almal leer om daar te wees vir ander wat hulp nodig het.
My sussies
My ma het altyd vir my en my sussie Marisa, wat net 21 maande jonger is as ek, dieselfde aangetrek en vir ons twee bokstertjies gemaak. Sy het ons hare so styf in die rekkies vasgevang dat ons al twee Chinese ogies gehad het.
Ek en Marisa het saam geleer toe ons op skool was. Sy kon die meeste van die goed regkry. Ek het die meeste van die tyd gesukkel. My ma het my altyd my werk laat herhaal. Dan voel ek soos ’n gek omdat ek so sukkel, maar sy het vir my mooi verduidelik dat dit deel van die lewe is om soms te sukkel. Party mense sukkel meer as ander, maar dit maak nie saak nie. Hulle moet steeds hulle bes doen.
Ons het popgespeel en geswem. Dit was heerlik. Later het my “tweelingsussie” vinnig langer geword en ek het baie stadiger gegroei. Nou is Marisa al uit die huis uit en getroud. Sy en haar man, Pieter Steyn, het ’n seuntjie, Josua, en ’n babadogtertjie, Mia. Mia Shéri is vernoem na ons pa (sy volle naam was Jeremia) en na my. Dit is die grootste eer denkbaar vir my. Dit was vir my vreeslik sleg toe sy uit die huis is. Maar ek weet sy is baie gelukkig in Londen en dat haar man haar gelukkig maak. Ek gun dit vir haar om gelukkig te wees, al mis ek haar elke dag.
Toe my jongste sussie gebore is, was ek baie opgewonde. Toe my ma en klein Suzette van die hospitaal af gekom het, het ek ’n pienk rokkie aangehad en Marisa ’n groene. My pa het ’n grys drasak vasgehou waarin die mooiste klein sussie gelê en slaap het.
Toe Suzette, of Zettie soos ons haar noem, groter geword het, het ons haar in ’n boks vol speelgoed gesit. Sy het dit vreeslik geniet so tussen die speelgoed. Op skool het sy baie buitemuurse goed gedoen, net soos Marisa. Sy het begin viool speel en later klavier. Toe was dit skoolkoor, Bloemfonteinse Kinderkoor, hokkie en tennis.
Ná skool het Zettie bourekenkunde gestudeer. In ’n stadium het sy besluit dis nie wat sy wil doen nie. Sy wou mense help. My ma sê toe vir haar sy moet eers haar graad klaarmaak. Toe sy haar graad gekry het, is sy Kaapstad toe om daar spraakterapie te studeer. Dis wat sy nou doen. Ek mis haar ook vreeslik, maar ek het een keer alleen Kaapstad toe gevlieg en vir haar gaan kuier. Dis vir my heerlik om alleen te vlieg en dat niemand my hoef te help nie. Zettie en haar man het aan die einde van 2016 Johannesburg toe getrek en woon nou nader aan ons.
Maar laat hulle self vertel hoe hulle dit ervaar om my as ousus te hê.
Marisa
Mense het bitter min negatiewe opmerkings oor Shéri gemaak waarvan ek bewus was. Dalk is dit omdat my ma ons grootgemaak het dat dit ’n baie positiewe ding is dat sy anders is. Ons het daardie beginsel uitgeleef – daar was nie vir ons ’n negatiewe konnotasie aan Downsindroom nie – en ek dink mense rondom ons het ons voorbeeld gevolg. Ek dink ook hulle het geweet hoe lief ons ons sussie het. Hulle sou dit nie wáág om iets leliks oor haar voor ons te sê nie!
Ek onthou ons het een vakansie in die Kaap by familie gaan kuier. Ek en Shéri was in die laerskool, ek so tien of elf. Op ’n dag het ons saam met ’n klomp kinders, baie van hulle Engelssprekend, buite gespeel. Ons het net Afrikaans in die huis gepraat. So, hoewel ek Engels kon verstaan, was ek die taal glad nie magtig nie.
Een van die seuns het dit durf waag om voor my te sê Shéri is “retarded”. Ek was buite myself van woede. Ek het nie regtig die betekenis van die woord geken nie – ek het die woord waarskynlik net in flieks gehoor, waar dit gewoonlik gebruik sou word om ’n persoon sleg te sê. Ek het dus onmiddellik aanvaar hy bedoel dit lelik. Ek het so erg met daardie seun baklei dat die grootmense kom kyk het wat aangaan.
My ma was altyd so rustig en kalm in sulke situasies. Sy het vir my gevra wat fout is daarmee dat hy gesê het sy is “retarded”; dis mos die waarheid. Die wind was heeltemal uit my seile. Ek het probeer verduidelik dat dit nie was hoe hy dit bedoel het nie, maar ek dink nie ek het my argument mooi verwoord nie. As ek nou daaraan dink, raak ek sommer van voor af kwaad vir daardie seun wat dit gewaag het om lelik te wees met my sussie.
Die enigste ander insident wat ek kan onthou (en net omdat my ma my daaraan herinner het) is iets wat by koor gebeur het. Ek en Suzette was albei lid van die Bloemfonteinse Kinderkoor, en ons het ure aan kooroefening bestee. Ons maats by die koor het soos familie geword.
Die meeste mense wat in die 1980’s en vroeë 1990’s grootgeword het, onthou die TV-reeks Môre is nog ’n dag waarin Chris Burke, wat Downsindroom gehad het, gespeel het. Hy was Shéri se groot held en rolmodel. En ons gesin het die reeks baie geniet. Ek kon identifiseer met Becca, Corkie se sussie in die fliek. En ek is seker my ouers kon identifiseer met van die dinge wat Corkie se ouers moes trotseer. Shéri het altyd gesê haar groot droom is om eendag vir Corkie te ontmoet. Of selfs om self eendag in ’n TV-reeks te kan speel!
Toe van die kinders by die koor na mekaar as “Corkies” begin verwys, het dit my baie ontstel. Hulle het dit gesê as iemand iets onbesonne, of net plein stupid, aangevang het. Ek het nie lekker geweet hoe om dit te hanteer nie. Aan die een kant wou ek nie ’n spoilsport wees nie, want ek het geweet hulle besef nie heeltemal wat hulle sê nie. Maar aan die ander kant wou ek nie stilbly nie, want ek het gevoel hulle doen dit waarskynlik net omdat hulle oningelig is oor mense met Downsindroom.
Ek