Oor sy gevoel vir haar was hy verward en onseker. Daar was ’n wete in sy agterkop dat sy die een kan wees, en dat die tyd dit ook sou uitwys. ’n Selfvermaning dat hy nie dom moet wees en haar verloor nie. Dis waar, sy is ’n bietjie lig, maar sy beur ’n mens op.
Daar sou wel veel kon ontwikkel onder normale omstandighede – maar met hierdie ontsettende ding wat in sy lewe gekom het …
“Wat het jou so verander, Nelis? Jy is al maande lank nie lekker nie.” Sy was ooglopend nie tevrede met sy besluit nie.
“Ag, ’n mens voel tog nie altyd eenders nie,” het hy ontwyk.
“Het daar iemand in jou lewe gekom?”
“Nee, nee. Dit kan ek jou eerlik verseker.”
“Dis al wat ek wil weet. Dan is alles nog dieselfde tussen ons.” Ingenome.
“En tog is dit nie.”
“Waarom nie?”
“Omdat daar op die oomblik komplikasies in my lewe is.”
Haar oë was vraend. “Jy het so ernstig en donker geword. Jy lag nie meer nie. Sal jy nou altyd so bly?”
“Ek weet nie. Ek hoop nie so nie.”
Daar was ’n rukkie stilte, terwyl die toonbanktralies hulle soos in ’n tronk van mekaar skei. Wat kon hy verder sê sonder om alles uit te blaker? “Daar is dinge wat ek moet uitsorteer.”
Haar oë was wyd. “Dan is dit seker iets met jou suster-hulle. Jy was mos die kort vakansie daar. Nelis, sê vir my alles is nog dieselfde. Kan ons nie vanaand gaan inry nie? Of sitfliek, net wat jy wil.”
Sy was soos ’n bedelaar, en hy sou swig as hy langer talm. Hy het sy hand na haar deurgesteek en sy het sonder weifeling haar vingers in syne gelê: “Luister nou, my meisie …”
“Sê weer so.”
Hy het swakkies gelag. “Luister nou: ek het net tyd nodig. Moet my nie aanjaag nie.”
Sy het haar vingers uit syne losgemaak. “Dis dan seker nog die tragedie by die skool. Almal is daardeur geraak.” Toe ruk sy haar reg. “My ma het my gewys hoe om ’n flare te sny. ’n Halwe of ’n volle flare.” En, toe hy haar onbegrypend aankyk: “Romp. Wat uitklok.”
“Aha.” Hy het gemakliker gevoel toe sy in haar lighartige aard terugglip. Sy was byna te ongedeerd vir hom. Maar het hy nie juis so ’n teenpool nodig nie?
“Ek het ’n lappie goed gekoop. Maar die studie hou my so vas, sy moet dit maar vir my maak.”
“Watter kleur?” het hy onthou. Natuurlik jok sy oor die studie wat haar vashou, sy swaai lekker lood.
“Blouerig. Sulke skaduweeblomme op.”
“Sal mooi wees. Dalk sien ek dit nog voor ek weggaan.”
Hy het haar daarna veiligheidshalwe soos ’n blote vriendin behandel wanneer hy haar raakloop. Laat Reinet liewer oor hom treur as hom oor sy swakheid verag. Nogtans was sy heel gedwee, selfs grappig, toe hy afskeid neem. Dus het sy dit klaar verwerk, het hy gedink, en nogal afgehaal gevoel. Sy het hom nietemin, baie ernstig, ’n toegedraaide geskenk gegee. “Ons gee mos nie nou geskenke nie,” het hy geprotesteer, waarop sy net gesê het: “Maak oop.” Dit was ’n blou-en-wit boks Engelse Sout. Op sy frons het sy uitgelê: “Elke dag ’n eetlepel vol, hoor. Epsoms makes the heart grow fonder.”
Hy moes maar lag, en die steeds verseëlde boksie het saam met hom gekom. Hy weet dit sal as daaglikse herinnering aan haar dien. Haar heel laaste woorde bly hom by, omdat dit iets soos ’n komma was, nie ’n punt nie: “Ek het nou in my kop uitgewerk wat aangaan, Nelis. Jy vlug nie sommer van my af weg nie. Jy vlug van my af weg omdat jy bang is vir jou gevoelens vir my. Dit is so, nie waar nie?”
“Dis vir my te ingewikkeld om te verstaan.” Hy kon tog nie blatant sê dat sy verkeerd is nie. Hy vlug in die eerste plek nie van háár af weg nie. Eerder van homself.
“Dink maar daaroor na. En laat my toe om my eie maatreëls te tref.”
Wat het sy in gedagte? Wat ook al, dit het ferm geklink.
Nelis het klaar gebad en trek vieserig weer dieselfde klere aan. Die kraag van die wit hemp vertel die hele verhaal: treinroet, sweet, stof. Die hitte en die atmosfeer van harde arbeid in hierdie riviervallei kleef hom reeds aan.
Hy is pas klaar, toe daar aan die voordeur geklop word. Besoekers, dink hy. Hoekom klink sy voetstappe in die kort gang so luid, of is sy ore net sensitief?
Op die verandastoep staan ’n man wat hom bekend stel as Dewald Venter, rooierig, gemaklik, skoon geklee in ligte hemp en broek. Hy het stellig voor die besoek sy werksklere uitgetrek.
“Inkom?” nooi Nelis.
“Ek dink dis koeler hier op die stoepmuurtjie waar ’n skaduweetjie val en ’n luggie trek.” Die verkleinwoorde moet die kwaai klimaat tot draaglikheid reduseer.
Hulle neem op die muurtjie plaas, skuins na mekaar gedraai.
“Ek sien die muurtjie is opgevryf, so Komien het vandag kom klaarmaak. Sy het gister al begin.” Dewald praat in ’n gemaklike draalstem. Hy hou sy hoed op sy linkerknie, asof die regterhand los moet wees vir werk.
“En betyds vir my onverwagte koms ook. Ek waardeer.”
“Ja, ons wou nog ander takies hier rond verrig. So, ons is taamlik onklaar. Maar as u kans sien om in te trek …”
“Los die u. Dis Nelis, en as ek Dewald mag sê.”
“Graag, maar liewers net as ons alleen is. Anders hoor ek weer ek is disrespekvol. Nou, soos ek sê, ons wou nog …”
Nelis gooi berouvol sy hande omhoog: “Ja, jammer, swak maniere van my om so ontydig hier aan te kom. Maar ek wou my oriënteer. Die plek en mense leer ken.” Hy besluit om sy misverstand te erken. “Ek was boonop onkundig genoeg om te glo die skool is op die dorp self. Ek het gedink aan ’n huurmotor op die stasie, voorlopig in ’n hotel tuisgaan.”
Dewald Venter lag sy eie soort laggie. “Nogal ’n hotel, asof Roosville baie het. Ja-nee, Driekolk het maar net ’n takskooltjie. Wat ons moet veg om oop te hou. Ons is dankbaar oor jou koms. Kan nie verstaan hoe jy wat eintlik hoërskool is … maar ons vra nie vrae nie, hoor. Ons weet plaasskole is op pad uit, soos slingertelefoon en grondpad. Oor die foon en pad huil ons nie, maar elke dag skoolkinders aanry, o nee toggie.”
“Die een of ander tyd kom dit.”
“Dan sê ek maar soos die Bybelse koning Hiskia: solank dit nie in my tyd gebeur nie.” Hy onthou: “O ja, ek het jou eintlik kom haal vir ’n twaalfuurtjie. Dis hoe ons middagete noem, vroeg of laat. Soos halftwee, in hierdie geval.” Hy is sonder armhorlosie en korrel lug toe asof die son se stand hom presies sal inlig. “Dis duidelik jy kom uit ’n genadiger wêreld, hier foeter ons nie tussen eenuur en drie-uur rond nie.”
“Onkunde en omstandighede,” bely Nelis. “En ja, ek voel nogal hol.” Hy stel hom ’n koel, versorgde eetkamer voor.
“Waar kry Boel Meyer jou toe?”
“Net daarso, duskant die rant.” Nelis staan op en beduie na regs. Hy vertel van die oplaai deur Hans Esau.
“Wie ken hóm nie? So jy het darem nie te ver gestap voor Boel jou oplaai nie. Maar dis nogtans doodsake, hierdie son. Hier was ’n paar los wolke, maar ons wil nie ten alle tye reën hê nie. Iemand is altyd aan ’t lusernwerk.”
“Ek lei af hier is etlike klein nedersettings al teen die rivier