Waar moontlik toon ek by die resepte in hierdie boek by die spesifieke versoeter aan hoeveel suiker dit verteenwoordig, sodat jy volgens omstandighede en voorkeur dit deur ’n ander versoeter kan vervang.
Die vetinhoud van jou dieet
Te veel liggaamsvet en die oormatige gebruik van vet in die dieet kan insulienweerstandigheid aanwakker omdat dit insulienaktiwiteit onderdruk en ’n styging in die bloedglukose kan meebring.
Hiperlipemie
Diabete het ’n verhoogde risiko vir die vernouing van are en om hartvatsiektes te ontwikkel weens ’n verhoging in die bloedvetwaardes ten opsigte van totale cholesterol, trigliseriede en LDL-cholesterol (wat die aarwand laat aanpak). Hierdie toestand staan bekend as hiperlipemie. ’n Vetinname van 20% tot 30% (en in sommige gevalle tot 35%) van die totale energie van die dieet word as wenslik beskou. Die liggaam het essensiële vetsure nodig omdat dit nie deur die liggaam self vervaardig kan word nie. Vette is ook belangrike draers van vetoplosbare vitamien A, D, E en K. Navorsing dui daarop dat die hoë mono-onversadigde vetsuurinhoud van olyfolie, canola-olie, neutolie, carotino-olie (palmvrugolie), avokado en avokado-olie voordelig is vir diabete, veral in die behandeling van verhoogde trigliseriede. Ondanks teenstrydige aansprake wat van tyd tot tyd die rondte doen, toon betroubare navorsingstudies steeds dat die inname van versadigde vette en transvetsure beperk moet word en dat dit vervang behoort te word deur mono- en poli-onversadigde vette. Gesels gerus met jou dieetkundige hieroor wanneer jou maaltydplan saamgestel word.
Wenke om jou vetinname te verminder
Maak die volgende deel van jou leefstyl:
•Kies klein porsies maer rooivleis, pluimvee of vis. Verwyder die vel van pluimvee en sny die sigbare vet van vleis af. Stoom, stowe of rooster voedsel met min olie by ’n laer hitte. Wanneer jy roerbraai, voeg ’n paar druppels kookwater by soos nodig om die gereg met minder olie gaar te maak.
•Oondrooster vleis in ’n oondpan op ’n rakkie om die vet en vleissap op te vang.
•Maak ’n laevet-vleissous van die vleissap in die oondpan deur ysblokkies in die oondpan te gooi om die vet te laat stol. Skep die gestolde vet saam met die ysblokkies af.
•Gebruik die minimum vet of olie wanneer voedsel berei word en vermy dit heeltemal waar moontlik.
•Gebruik ’n spuitbottel met olie of verf die pan liggies met olie om die aanbranding van die kos te voorkom, of gebruik kookgereedskap met ’n kleefwerende afwerking.
•Gebruik sagte botter of margarien spaarsaam en vermy dit waar moontlik.
•Smeer eerder laevet-maaskaas, ’n laevet-doopsous, blatjang, tamatiesous of laeolie-mayonnaise in plaas van margarien op ’n sny brood.
•Gebruik “lite” of laeolie-slaaisouse, suurlemoensap, balsemiekasyn en ’n paar druppels olyfolie in plaas van ryk, vetterige slaaisouse.
•Vervang room in geregte deur ongegeurde laevetjogurt, laevet- ingedampte melk of sagte tofoe (sojawrongel)
•Vervang roomkaas in geregte deur ricotta- of gladde, vetvrye maaskaas.
•Vervang ’n gesmelte kaasbolaag deur gerasperde kaas wat met droë broodkrummels gemeng is, of strooi ’n bietjie sesamsaad saam met die kaas oor.
•Vervang ryk skilfer- of broskorsdeeg deur filodeeg. Verf die filodeegvelle liggies met melk of bespuit dit met kleefwerende kossproei.
•Gebruik laevetmelk, -jogurt, -kaas en -roomys.
•Lees die etikette van voedselprodukte om jou te vergewis van al die vette daarin – ook dié wat “versteek” is.
•Beperk jou inname van transvetsure, wat ontstaan wanneer olie vir diepbraai verhit word. Harde margarien bevat ook transvetsure, wat dikwels as gedeeltelik gehidrogeneerde vet op voedseletikette aangedui word.
Hoë bloeddruk
Hoë bloeddruk (hipertensie) kan in baie gevalle verlaag word deur jou soutinname te beperk en deur te verslank indien jy oorgewig is. Probeer om jou totale daaglikse soutinname te beperk tot hoogstens 5 ml (1 teelepel).
Hou ook die volgende in gedagte:
•Gebruik die minimum sout tydens voedselbereiding.
•Moenie sout aan tafel gebruik nie.
•Vermy gesoute, geprosesseerde voedsel soos worsies, polonie, ham, gerookte en gepekelde vis en vleis, droëwors en biltong.
•Beperk jou inname van voedsel soos klaargaar pizzas, pasteie, skyfies, gesoute neute en soutbeskuitjies.
•Beperk jou inname van souse en piekels met ’n hoë soutinhoud.
•Beperk jou inname van harde kaassoorte.
•Gebruik kruie en speserye om voedsel te geur en te vergoed vir die lae soutinhoud daarvan.
•Wees versigtig met geurversterkers soos MNG (MSG = monosodium glutamate), wat ook as “geelsout” bekend staan. Kyk ook uit vir woorde soos sodium (natrium) en salted op voedseletikette.
•Vervang die sout wat jy tydens die maaltyd oor jou kos sou strooi, deur ’n paar druppels suurlemoensap.
Die gebruik van alkohol
Al wys navorsing daarop dat die fitochemikalieë in veral rooiwyn voordelig vir die gesondheid is ten opsigte van die voorkoming van onder meer hartvatsiektes, beroerte, diabetes en Alzheimersiekte, moet die nadelige uitwerking van die oormatige gebruik van alkohol nie onderskat word nie. Alkohol word dikwels gedrink “om stres te verlig”. Alhoewel alkohol aanvanklik ’n kalmerende of verdowende uitwerking het, is dit in werklikheid ’n depressant en beskadig dit die senuweeselle. Oormatige alkoholgebruik verhoog boonop die las op die lewer, aangesien dit die lewer is wat alkohol – ’n gifstof vir die liggaam – moet afbreek.
Alkohol verskaf gekonsentreerde leë kilojoules, word vinnig gemetaboliseer en as vet gebêre, en dit is dus nie bevorderlik vir diegene wat graag wil verslank nie. Les altyd eers jou dors met ’n glas water sodat jy jou alkoholiese drankie stadig kan geniet.
Diabete moet daarvan bewus wees dat alkohol die vervaardiging van glukose (uit glikogeen) in die liggaam onderdruk. As jy dus op ’n leë maag alkohol inneem, kan dit tot hipoglukemie (lae bloedsuiker) en in uiterste gevalle tot ’n koma lei. Alkohol versterk ook die uitwerking van sekere orale diabetiese middels. Neem altyd ’n droë beskuitjie, vrugtesap, melk of ’n maaltyd saam met die alkoholiese drankie in. Weens die hoë suikerinhoud daarvan is dit wenslik om nie soetwyn, soet sjerrie, vermoet of likeur te drink nie. Wees ook versigtig met die koeldrank wat jy by jou alkoholiese drankie voeg.
Die aanbeveling is dat alkoholinname beperk word tot ’n maksimum van twee sopies per dag vir mans en een sopie per dag vir vroue. Onlangse navorsing dui daarop dat vroue weens die gevaar van borskanker nie elke dag alkohol behoort te drink nie.
’n Sopie word beskou as:
•25 ml spiritualieë soos whisky, brandewyn, rietspiritus en vodka
•60 ml droë sjerrie, vermoet of port
•120 ml droë rooi- of witwyn
•200 ml laekilojoule-bier
Spyskaart- en maaltydbeplanning
Nes alle ander mense word mense met diabetes se voedingsbehoeftes deur verskeie faktore beïnvloed, soos:
•Geslag – manlik of vroulik.
•Lewensfase – swanger of borsvoedende vroue en kinders wat nog groei, het meer voedingstowwe nodig.
•Ouderdom – bejaardes het kleiner voedingsbehoeftes as kinders.
•Vlak van aktiwiteit – aktiewe werkende mense, gereelde deelnemers aan sport en kinders wat baie speel, het groter voedingsbehoeftes as onaktiewe en passiewe mense.
•Verhouding