Op my ma se skoot. Die ooms het my toe nog “Kalena” genoem.
My ma, wat duidelik nie oor sonde geworry het toe sy ’n dogtertjie was nie, was kleintyd vreeslik astrant.
“Moenie met my teëpraat nie!” het Oupa eendag fermer as gewoonlik vermaan. Verdrietig het sy haar lot by haar broers, jonger as sy, gaan bekla.
Die een wat geluister en soort van omgegee het, het sy mening kort en saaklik gelug. “Van wanneer af kan ’n mens koffie en tee praat?” en toe verder gespeel.
Dis ook my ma wat kleintyd driftig met die kerkmense saamgesing het: “Ouma moet, ouma moet as die dywel woet!” sonder om te weet wat sy sing. Hou maar moed as die duiwel woed.
As grootmens verbeel ’n mens jou alte maklik jy het nog altyd elke liewe ding geken en nog nooit nodig gehad om te leer nie.
* * *
Hier is die storie wat ek seker weer eendag vir my kleinkinders sal vertel. Feit. Nie fiksie nie.
Toe ek ’n kleuter in Bonnievale was, het die kinders by die kleuterskool eendag van “skoolbank” gepraat. Oor wat dit is en so aan. Stil-stil het ek na die gesprek geluister en kort voor lank agtergekom “skoolbank” is nie iets waarop jy sit, soos ek eers gedink het nie. “Skool bank” is iets wat jy dóén. Wie sou dit nou kon raai?
Jy maak asof jy skool toe gaan, maar dan gaan speel jy iewers anders en gaan huis toe wanneer die ander kinders uit die skool kom.
Net daar besluit ek om dit die volgende dag te probeer.
Die volgende oggend laat ek my maats alleen vooruit skool toe stap. ’n Entjie van die huis af, net om die draai, bly ek langs die pad sit. Ek eet my skoolbroodjie op en vir die volgende paar minute sit ek net …
Dis nie baie fun nie, dink ek gou.
My eerste skoolbanksessie was duidelik nie so mooi beplan nie. Ek begin toe daar in die pad aan die kinders by die skool en die ooms by die huis dink. Die ooms en die huis wen.
Huilend van senuwees en die onvermoë om my vroeë tuiskoms lieg-lieg te verklaar, kom ek by die huis aan. Doodbang om op myself te klik.
’n Klompie jare gelede het ek my ma vir die eerste keer vertel dat ek kleuterskool gebank het. En dit toe darem van my hart af gekry.
Min het ek as kleuter geweet ek sou in die toekoms as jongmens nog baie op my eie dwaal en verdwaal … en terugkom. Al was dit met trane in my oë en al het ek soms nie die moed gehad om te sê waar ek was nie … terugkom sou ek altyd terugkom.
Dit is grootliks te danke aan die feit dat God van kleins af ’n integrale deel van my lewe is. Vanaf die tyd toe ons as gesin in my ouma se kombuis die Here met stem en kitaar geloof het en die Woord op plase rondom Bonnievale verkondig het.
Dit was die dae toe ek as vierjarige kliphard vanaf my kansel – my ouma se agterstoep – vir die bure gepreek het. Met my groot Kinderbybel onder my arm en baie ernstig het ek gepreek dat hulle hulle hart vir die Here moet gee. Alles dinge wat ek in die kerk gehoor het.
Ver onderkant my ouma se huis was daar ’n ander huis. Daar het ’n antie gebly wat vandat ek kan onthou aan drank verslaaf was. Op die agterstoep het ek haar naam genoem, my woorde in die rigting van haar huis gestuur en vir haar gebid. Nie sy of die ander bure het geluister nie; dit was net die speel-speel dinge van ’n kind.
Toe sy jare daarna haar hart vir die Here gee, was dit een van die buurt se grootste wonderwerke. Ek sê nie dit was as gevolg van my preke of my bidsessies nie; ek sê maar net. Bid en preek kan nie skade doen nie.
* * *
Klein-klein het ek al geweet ek wil eendag met mense praat. Dit voel nou soms vir my ek het net die stoep vir die TV verruil.
Op twee en ’n half het ek eendag my kop om die kamerdeur gesteek en my teenwoordigheid vir die eerste keer luidkeels in Engels aangekondig. “What djoe dwieng, Mom?” Sedertdien was ek nog nooit bang vir Engels nie. Krom of skeef, praat sal ek hom praat.
Dit klink dalk na ’n simpel ding om te sê, maar ek kan nie genoeg beklemtoon hoe verras ek keer op keer staan dat God my in my moedertaal gebruik of dat ek in my taal kan werk nie. Ek kan nie glo dat ek as Afrikaanse meisie soveel aanvaarding, liefde en ondersteuning van die publiek ontvang nie. In my kop het ek my nog altyd verbeel ek is Engels omdat ek so tuis voel in die taal, so dikwels daarin dink en my so gemaklik daarin kan uitdruk.
Ek stem saam met my ma se onlangse stelling dat een mens onmoontlik alles kan weet en dat God soms doelbewus nie dinge vir ons vooruit wys nie. Juis omdat Hy ons en ander mense in hierdie lewe wil verras. Sy het dit gesê terwyl ons gepraat het oor haar antwoord op ’n kleintydvraag van my. Jare gelede wou ek by haar weet of sy dink ek het ’n mooi stem. “Ek weet nie. Dit klink vir my normaal,” het sy geantwoord. So eerlik moontlik, blykbaar. Bang om te vinnig ja te sê en dan wil ek eendag loop sing sonder dat ek kan noot hou of iets.
’n Klinkklare bewys dan … nie een van ons weet werklik alles nie.
Wat ’n wonder! Ons en ander mense bly altyd verras deur die dinge wat God in die stilligheid vir ons beplan. Daar is altyd dinge wat vars en nuut en onverklaarbaar cool vir ons is. Soos die feit dat ek vandag op ’n publieke platform in Afrikaans kan werk.
Soms steek God dinge vir ons weg om ons skok, teleurstelling en seer te vroeg in ons lewe te spaar. Ander kere draai Hy dinge soos peperduur geskenkies in misterie toe. Die dag dat ons dit oopmaak, verlustig Hy Hom in die uitdrukking op ons gesig wanneer ons kinderlik besef: Drome word tóg waar! Al is dié ek wat leef die hele tyd midde-in my besige lewe vasgevang, is dit deur dinge soos hierdie drome dat ek ’n slag van buite af kan kyk en my kop in ongeloof kan skud.
* * *
Twee jaar ná “what djoe dwieng” het ek nog twee Engelse woorde êrens gehoor. Vir my het dit hoogs belangrik en alte vernaam geklink. Ek het op die daad besluit dit sal goed by Bonnievale pas. Bonnievale Development Organisation. Wat ek van development en/of organisation geweet het, of wie en wat presies ek wou ontwikkel en organiseer, weet nugter alleen. Seker myself. Maar Bondo is gestig. Dit het uit my en my drie beste maats bestaan. Ek was amper vyf en die stigter. Ek was ook die voorsitter en die tesourier en die sekretaris en dit was dit. Geen beurte maak nie.
Ons het vergaderings gehou, wat meestal bestaan het uit die opdragte wat ek vir die ander gegee het. Daar was swemsessies en ’n gepraat in my groot blou swembad. “En nou kan jy praat en dan praat sy …”
Wat op die agenda van ons vergaderings was, kan ek nie mooi onthou nie. Wat dit ook al was, miskien het dit my so effens voorberei vir die vergaderings in die toekoms met uitvoerende direkteurs, ministers en ander hooggeplaastes.
Al wat ek kan onthou wat ons as organisasie ooit regtig gedóén het, was om in die voorhuis vir my ma en ouma te dans.
* * *
Ek is nog jonk, ek weet. Steeds bly dit vir my die opwindendste waarheid in my lewe tot dusver – die goue draadjie wat ek selfs nou al deur my lewe kan sien loop. Vir my is God die wewer van die draadjie én die draadjie self. Dis vir ander mense dalk maklik om te sê hulle het alleen en baie hard gewerk om alles te bereik wat hulle bereik het. Ek het ook hard gewerk en baie opgeoffer, maar wanneer jy na die storie van my lewe kyk, is God se rol as Herder baie duidelik.
Ek glo ons almal kan God in ons stories raaklees as ons maar net doelbewus daarvoor sal kyk.
My en God se verhouding het nie in die kerk of op my ouma se agterstoep begin nie. Hy het my geken nog voordat Hy my in die moederskoot gevorm het; nog voordat ek gebore is. Jeremia 1:5 sê dit, en ek aanvaar dit so.
In die laaste deel van my lewe in Bonnievale, en in die eerste paar jaar in Worcester, was ons uitgebreide gesin deel van ’n tentbediening. Van dorp tot dorp het ons saam met die tent getrek om die Woord tot by mense te bring. Ek en my niggies is van kleins af met ons kopdoeke of barette, Sondagrokkies en kouse en al agterna. Ons het gekoordans voor die Here laat die stof so staan!
Toe ons